Dünya ekonomisinde Irak Savaşı korkusu

BİR yıl aradan sonra Dünya Ekonomik Forumu yeniden Davos'ta.İlk izlenim şöyle, geçen yıllara oranla flaş isimler hayli eksik. Mesela ünlü ekonomist Joseph Stiglitz'in son dakikada katılmaktan vazgeçmiş. Belki geçen hafta ‘‘Neden Porto Alegre'de değil’’ sorumu ciddiye alıp Brezilya'nın yolunu tutmuştur.ABD Dışişleri Bakanı Colin Powell'ın gelip gelmeyeceği ise belli değil. Oysa Dünya Ekonomik Forumu yöneticileri için buraya gelmesi önemli. Gerçi eski başkan Clinton gelecek ama onun Irak konusunda son gelişmelerle ilgili söyleyebileceği kesinlikle aynı ağırlıkta değil.Her neyse, dün İstanbul'da savaş zirvesinin yapıldığı saatlerde Davos 2003 Dünya Ekonomik Forumu'nun ilk paneli ‘‘Dünya Ekonomisine Bakış’’ adıyla düzenlendi. Kısa ve orta vadede dünya ekonomisini ne bekliyor?Dikkat ederseniz, olası Irak Savaşı'nın beraberinde getirdiği belirsizlik nedeniyle uzun vadeye değinilmiyor.Financial Times Gazetesi'nin baş ekonomik yorumcusu Martin Wolf'un yönettiği panelin diğer katılımcıları şöyle: Amerikalı ekonomist Gail Foster, Almanya'dan Profesör Jürgen von Hagen, Morgan Stanley'den Stephen Roach, Japonya'dan Profesör Haruo Shimada ve Çin'den devlet başkanının ekonomi danışmanı, Çin Bankası Başkanı Zhu Min.Dünya ekonomisine şimdi ‘‘balon sonrası ekonomi’’ adı takılmış.İma edilen elbette yeni ekonomi balonu.Bu panelden çıkan sonucu kısaca ‘‘Amerikan ekonomisinin geleceği dünya ekonomisini etkileyecek’’ diye özetleyebiliriz.Peki Amerikan ekonomisini ne bekliyor?İşte bu noktada katılımcılar arasındaki görüş ayrılıkları var.Gail Fosler'e bakılırsa Amerikan ekonomisi bir iyileşme sürecine girmiş.2003 yılında yatırımlar yeniden başlayacak diye bir öngörüsü de var.Morgan Stanley'den Roach ‘‘Maalesef’’ diyor, ‘‘İyileşme acınacak durumda bir iyileşme.’’Ancak tüm katılımcıların hemfikir oldukları nokta şu:Irak Savaşı gerçekleşirse, dünya başta petrol şoku olmak üzere başka şoklara maruz kalırsa ABD'nin iyileşme süreci sekteye uğrar.Tüketici etkilenir, durgunluk yeniden başlar.ABD ekonomisi tüm dünyayı etkilediğine göre, Irak Savaşı dünya ekonomisinin üzerinde Demokles'in Kılıcı.Çin, 15 yılda Avrupa'yı yakalarDÜNYA Ekonomik Forumu'nun ilk gününde ‘‘Davos'un Yıldızı Çin’’ demek ne kadar doğru olur bilmiyorum ama basbayağı öyle görünüyor.Bir kere buraya gelen Çinli gazetecilerin sayısında müthiş bir artış var.İkincisi daha ilk oturumlarda Çin en fazla sözü geçen ülke.Yukarıda sözünü ettiğim panelde, Batılı ekonomistler Çin ekonomisinin 15 yılda Avrupa ekonomisine yetişeceği görüşünde birleştiler.Çin'in büyüme hızı yüzde 8.Çin Bankası Başkanı Zhu Min ile Japon Haruo Shimada tesadüf yanyana oturmuş.Birinin yıldızı parlamış sönmüş diğeri yeni yeni parlamaya başlıyor.Shimada hayli buruk ‘‘Çin'in bugünkü durumu 1970'lerin Japonya'sını anımsatıyor’’ diyor. Ve ekliyor ‘‘2-3 yıl sonra Japonya normal haline dönecek.’’Bunu ben iki yıl önce de duymuştum ne yazık ki...Japonya özellikle mali sistemindeki reformları gerçekleştirmede zorlanıyor.Oysa Çin yapısal reformlarda ve özelleştirmede hayli hızlı.Zhu Min, ‘‘İlk kez ithal edip tekrar ihraç ediyoruz’’ diyor.Üretim dünyanın başka bölgelerinden özellikle de Meksika'dan buraya kalmış.Ancak Zhu Min yıllarca Meksika modelini inlecelediklerini itiraf ediyor.Çin'deki fabrikaların birkaç yıl içersinde teknolojik olarak Avrupa'daki fabrikaları geride bırakacakları söyleniyor.Zira yeni yatırım, yeni teknoloji demek.Çin'in baş etmek zorunda olduğu sorunlar yok mu?Elbette var.Zhu Min örnek veriyor: ‘‘Kırsal kesimlerde yaşayan 900 milyon kişi üretimdeki 400 milyon kişiyi besliyor. Aralarında büyük bir uçurum var. Kırsal kesimde yaşayanların kentleşmesi daha birkaç yılımızı alacak..’’Dünya Ticaret Örgütü'ne üye olmalarıyla ilgili ise tam Doğu'nun bilgeliğini taşıyan şu sözleri sarfediyor: Dünya Ticaret Örgütü'ne üyeliği tartıştığımız günlerde ‘Kurt geliyor’ diyorduk. Üye olunca ‘Kurtla dans etmeyi öğreneceğiz’ dedik. Şimdi ise ‘Kendimiz kurt olacağız’ diyoruz...