Dünya basınından manşetler - 31 Ocak

EL CEZİRE: Baradey: Mısır’da geri dönüş olmayacak

Mısır’da muhalefetin öncüsü eski Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK) Başkanı Muhammed EL Baradey, Tahrir Meydanı’nda on binlere seslendi. Baradey, Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek’in 30 yıllık iktidarını devirmek için ayaklanan Mısırlılara, “Başlattığımız şey geriye alınamaz” dedi.

Müslüman Kardeşlik de dahil olmak üzere çok sayıda muhalif hareketi bünyesinde bulunduran Ulusa Değişim Derneği ise Baradey’in hükümetle ile müzakere masasına oturmasını istiyor.

Kahire’de Mücarek’in istifasını talep eden halkın gösterisi devam ederken, Tahrir Meydanı’ndaki protestolara yüzlerce hakim de katıldı.

Pazar günü yaşanan gösterilerde, Tahrir Meydanı’na akın eden göstericiler, askerlerle dayanışma sergiledi. Göstericilerin alana girmesini bloke etmeye çalışan bir itfaiye aracının askerler tarafından çekilmesi sonrası, Mısırlılar askerlere sarıldı, tankların üzerine çıkarak sevinç gösterilerinde bulundu.

Kahire’deki El Cezire muhabiri, protestoların altıncı günüde Mısır’da iş hayatının neredeyse normale döndüğünü ve isyanın en hareketli olduğu Cuma gününün aksine Mısırlıların işyerlerine gittiklerini belirtti.

Askerin neredeyse her yerde kontrol sağladığı Kahire, enkaz ve çöp yığınlarıyla kaplanırken, polisin izine rastlamak mümkün değil.

Öte yandan, devlet televizyonu, Mısır İçişleri Bakanı Habib El Adli’nin, Savunma Bakanı Muhammed Hüseyin Tantavi ve Cumhurbaşkanı yardımcısı Ömer Süleyman ile bir araya geldiğini duyurdu.

Yaşanan yağmalar, bazı bölgelerde insanların sivil devriye güçlerini kurmaya mecbur bırakırken, polisin birkaç gün ortadan kaybolduktan sonra tekrar sokaklara dönmesi bekleniyor.

NEW YORK TIMES: Mısır’daki kaos küresel piyasalarda etkisini gösteriyor

Avrupa’daki borçlanma krizinden dolayı yeterince beklenmeyen gelişmeyle karşı karşıya kalan yatırımcılar, Mısır’daki huzursuzluğun devam etmesi ve benzer olayların Ortadoğu’da yayılması olasılığı karşısında daha fazla belirsizliğe düşebilir.

Mısır borsasının kapalı olmasının yanı sıra, bu ülkede devam eden protestolar nedeniyle diğer Ortadoğu ülkelerindeki borsalar da işlem yapmayı reddet. Sonuç olarak, Pazar günü hisseler Dubai’de yüzde 4.3; Abu Dabi’de yüzde 3.7 ve Katar’da yüzde 2.9 düşüş gösterdi.

Aynı etki, Pazartesi günü erken saatlerde Asya piyasalarında da gözlendi. Japonya’nın Nikkei endeksi yüzde 1.5 düşüş yaşarken, Güney Kore’nin Kospi endeksi yüzde 1.4’lük azalma gördü.

Dow Jones sanayi ortalaması, Cuma günü yaşanan büyük protestolarla, petrol fiyatlarının yüzde 3.7 yükselmesiyle 166 puan kaybetti. Cuma günü açıklanan ABD hükümeti verilerine göre,�ekonomi 2010’un dördüncü çeyreğinde yüzde 3.2 büyüme göstermiş olmasına rağmen, analistler petrol fiyatlarındaki artışın kazanımları silebileceği uyarısında bulundu.

Washington merkezli düşünce kuruluşu Bipartisan Policy Center’dan Jason Grumet, “Bir gün içinde petrol fiyatlarının bir dolar artması, ABD ekonomisinden 12 milyon dolar götürüyor” ifadesini kullandı.

Standard & Poor’s Equity Research yatırım stratejisti Sam Stovall ise “ABD’nin gıda enflasyonu, Çin’de faiz oranlarının artışını ve dış ülkelerdeki borçlanma krizinin etkilerini savuşturduğunu, ancak yaşanan jeopolitik olayların 2011 için çok fazla belirsizlik yarattığı” uyarısında bulundu.

Önde gelen bir petrol ihracatçısı olmayan ve Ortadoğu’daki dengeleri belirleyecek kadar büyük bir borsası bulunmasa da, Süveyş kanalına ev sahipliği yapan Mısır, küresel petrol ticareti için önemli bir ülke.

ABD Enerji Bakanlığı, Suveyş Kanalı ve bölgedeki Sumed petrol boru hattından her gün küresel petrol üretiminin yüzde 2.6’sının iletildiğini belirtti. Bu miktar, 2009 rakamlarına göre 2.9 milyon varile denk geliyor.

Kahire başta olmak üzere birçok kentte yaşanan karışıklığa bakarak, analistler küresel piyasalarda petrol fiyatlarının gelecek günlerde değişken olmasını bekliyor.

TELEGRAPH: Manning güvenlik açığından yararlanarak belgeleri kopyaladı

Piyasaya çıkacak olan yeni bir kitap, Wikileaks’e ABD Büyükelçiliklerine ait yüz binlerce belgeyi ulaştıran ABD’li askerin, çok büyük bir güvenlik açığından yararlandığını ortaya koyacak.

Telegraph’ın elde ettiği bilgilere göre, ABD ordusunda görevli istihbarat uzmanı er Bradley Manning, “hiçbir denetim ve güvenlik önlemi olmadan” Irak savaşına ait sayısız belgeye “limitsiz” erişim sağladı.

Kitabın yazarları David Leigh ve Luke Harding, tutuklu bulunan Manning’i Wikileaks sitesine bilgileri sızdıran kişi olarak öne çıktığını belirtti. Wikileaks’in kurucusu Julian Assange, kendilerine binlerce bilgiyi sızdıran kaynağın Manning olduğunu onaylamayı defalarca reddetmişti.

Guardian editörü Alan Rusbridger ise Manning’i sızdırılan bilgilerin kaynağı olarak kabul etme fikrini savundu ve askerin kendisini “bilgileri sızdıran kişi olarak” tanımladığını vurguladı.

Kitapta geçen bir diğer ilginç bilgi, Wikileaks’in kurucusu Assange’ın, ABD Büyükelçiliklerine ait belgelerin yayımlanmaya başlandığı Kasım ayında, basından kaçabilmek için peruk taktığı ve kadın kılığına girdiği.

“WikiLeaks: Inside Julian Assange’s War on Secrecy” adlı kitap, Manning’in Irak ve Afganistan savaşına ait gizli belgeleri sızdıran kişi olduğuyla bağlantılı iki bölüm içeriyor. Kitapta, Bağdat’in yaklaşık 65 kilometre doğusundaki Hammer Karargahı’nda konuşlanan Manning’in, bir tanesi ABD Dışişleri Bakanlığına, diğeri de dünya çapındaki ortak istihbarat iletişim sistemine bağlı iki diz üstü bilgisayar kullandığı belirtiliyor.

Kitap, Manning’in daha ilk günden güvenliğin yetersizliğinden şaşkına döndüğü, bilgisayarların bulunduğu odaya girmek için tek yapması gerektiğinin kapıyı çalmak olduğunu ifade etti. Oysa, kapılarda beş haneli şifreli güvenlik sistemi bulunuyordu. Manning, gizli belgelere kolayca ulaştı ve üzerinde “Lady Gaga” yazılı CD’lere yükledi.

11 Eylül saldırılarına ait çağrı mesajlarını yayımladığı için Wikileaks’e yakınlık duyan Manning, yakalanmayacağını düşündü ve bilgileri sızdırdı.

WALL STREET JOURNAL: Beşir Esad: Reform zamanı geldi

40 yıldan bu yana süren bir hanedanlık yönetimini devam ettiren Suriye Devlet Başkanı Beşir Esad, Wall Street Journal’a verdiği röportajda, ülkesinde reform yapmanın zamanının geldiğini söyledi.

Esad’ın yaklaşımı, Mısır’da yaşanan isyanın Ortadoğu liderlerinin üzerinde nasıl bir etki yatığını ortaya koydu. Esad, Tunus, Yemen ve Mısır’daki isyanlarında Ortadoğu’da yeni bir “dönemin” yol göstericisi olduklarını ve Arap liderlerin halklarının artan politik ile ekonomik isteklerini karşılamaları gerektiğini ifade etti.

Esad, “Mısır ve Tunus’ta yaşananların öncesinde reform ihtiyacını fark etmediyseniz, reform yapmakta çok geç kalmışsınız demektir” dedi. Babasının ardından göreve gelen Esad, her zaman ülkesi üzerinde sıkı bir denetim yürüttü ve protestolara fazla tolerans göstermedi. Anı zamanda İran ve Hizbullah ile Hamas gibi militan örgütlerle yakın ilişki kurdu.

Ortadoğu’da yaşanan protestolar, Washington’un bölgedeki müttefiklerini sarsarken, Esad, Mısır’daki isyanın bölgedeki hem ABD düşmanı hem de müttefiki ülkeleri etkileyeceğini belirtti.

Suriye’nin, Mısır’daki gelişmelere vereceği tepki Washington için önem kazanıyor. Çünkü ilişkilerin gergin olduğu dönemde, Washington, Şam’in ilgisini Tahran’dan kendisine yöneltmek istiyor.

Ancak, Mübarek’in aksine reforma yapmak için çok daha fazla zamanı olacağını belirten Esad, ABD karşıtı konumu ve İsrail’le olan bozuk ilişkileri yüzünden Washington ile yakınlaşmanın hiç kolay olmayacağını ima etti.

Esad, Suriye’nin istikrar içinde olduğunu belirtti ve bunu şu sözlerle ifade etti: “Çünkü insanların inançlarıyla çok yakın bağlarınız olmalı. Bu temel husus. Uyuşmazlık söz konusu olduğu zaman… karışıklığa sebep veren boşluk oluşuyor” dedi.

Suriye’nin lideri, bu yıl içinde belediye seçimleri başlatarak, sivil toplum örgütlerine güç kazandırarak ve yeni basın kanunu çıkartarak politik reformlarını öne süreceğini belirtti.

Tunus ve Cezayir’de gerginliğe neden olan ekonomik baskıları hafifletmek adına çoktan önlemini alan Şam, bu ay içinde kamu çalışanları için kalorifer yakıtlarındaki ödenekleri artırdı.

Washington ile yakın ilişkiler kurulması halinde bunun İran’dan uzaklaşmak anlamına gelmeyeceğini belirten Esad, “Kabul edin ya da etmeyin, kimse İran’ı göz ardı edemez” dedi.

TIMES: Hodorkovski: Yolsuzluğun önüne geçmezseniz Rusya çökecek

Hakkında açılan ve Batı ülkelerinin adaletsiz olduğu yönünde büyük tepki toplayan yolsuzlu davasında hapse atılan eski Rus petrol milyarderi Mikail Hodorkovski, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e uyarıda bulundu.

Hapis cezasının ikinci kez uzatıldığı davanın bir ay sonrasında Medvedev’e açık mektup gönderen Hodorkovski, kamu ve yetkililere karşı güveni tamamen yıkan yolsuzluğun önüne geçilmesi gerektiğini belirtti.

Hodorkovski, “Yasalara müdahale etmeyi ya da benim kurtarılmamdan bahsetmiyoruz… Yasal sistemin tamamen çöktüğünü ve bu durumun Rusya’da herkes için tehdit edici sonuçları olacağını gözlemliyoruz” dedi.

Times tarafından elde edilen mektup, Davos Dünya Ekonomik Forumunda, dünya liderlerine Rus ekonomisini desteklemelerini isteyen Medvedev için bir utanç kaynağı oldu.

Yukos petrol şirketinin eski başkanı, Kremlin’de sadece Başbakan Vladimir Putin’in talimatlarını dinleyen KGB birimi siloviki’nin gücünün kırılması gerektiğini, böylece politik ayaklanmanın önüne geçilebileceğini ifade etti.

Putin’in kendisini yasalardan üstün gördüğünü belirten Hodorkovski,�“sıradan Ruslar ile yetkililer arasındaki mesafeyi açmanın, ülkede sivil hakları korumak adına sokaklara dökülmekten başka bir yöntem bırakmayacağını” belirtti.

“İnsanların devlet kurumlarına olan güveni kalmadan, yönetimde metot olarak kabul edilen kaba gücün sınırsız olmadığını” vurgulayan Hodorkovski, “Saygın insanlar ülkelerinden utanır hale geldiği zaman… bu toplumda önemli bir ahlaki çatışma ve tehlikeli şekilde büyüyen bir yaraya işaret etmektedir” dedi.�

Aralık ayında, 20 ay süren dava sürecinin ardından 2017’ye kadar hapis cezası uzatılan Hodorkovski, Putin’in davaya müdahalesini “skandal” olarak tanımlamıştı. Eski milyarder işadamı, 2003 yılında Putin’e muhalif kalması sonucunda vergi kaçakçılığı yapmakla suçlanmış ve hapse atılmıştı.