DSÖ'den ameliyat hatalarını önlemek için uyarılar
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Eylül 01, 2008 10:48
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), cerrahi operasyonlardaki olası hataların önlenmesi amacıyla “Cerrahi Güvenlik Kontrol Listesi” hazırladığı ve uygulanması için tüm ülkelere öneride bulundu.
Listenin tam olarak uygulanması halinde, “ölüm, sakatlık ya da organ kaybı ile sonuçlanan ameliyat hatalarının” engellenebileceği belirtildi.
Toplum Sağlığı Araştırma ve Geliştirme Merkezi Başkanı Prof. Dr. Nazmi Zengin, dünyada yılda 234 milyon büyük cerrahi işlem yapıldığını söyledi.
Dünya genelinde her 25 kişiden birinin büyük ameliyat geçirdiğini belirten Zengin, “Küçük ameliyatları da sayarsak ameliyat sayısının 1,5 milyara ulaşacağı tahmin ediliyor” dedi.
Türkiye'de, 2007 yılı verilerine göre 2 milyon 256 bin büyük, 1 milyon 308 bin orta ve 1 milyon 585 bin küçük ameliyat yapıldığını anlatan Zengin, “Bu ameliyatların önemli bir kısmında basit önlemlerle engellenebilecek hatalar nedeniyle hastalarda kalıcı sağlık sorunları ya da ölümlerin ortaya çıkabildiğini” öne sürdü.
“LİSTE SAĞLIK BAKANLIĞINA GÖNDERİLDİ”
Zengin, DSÖ'nün, haziranın sonunda hazırladığı “Cerrahi Güvenlik Kontrol Listesi”ni tüm ülkelere uygulanması yönünde öneride bulunduğunu söyledi.
Listenin, küresel planda yaşanan cerrahi güvenlik sorununu çözebilmek amacıyla hazırlandığını belirten Zengin, “Listenin tüm hastanelerde uygulanması halinde ölüm, sakatlık ya da organ kaybı ile sonuçlanan ameliyat hatalarının önüne geçilebilecek” dedi.
“Türkçe'ye çevirdikleri listeyi temmuz ayının ilk haftasında Sağlık Bakanlığı'na gönderdiklerini” belirten Zengin, hem dünyada hem de Türkiye'de daha önce de benzer listelerin çeşitli hastanelerce ve uluslararası akreditasyon kuruluşlarınca geliştirildiğini ve sınırlı sayıda hastanede uygulandığını söyledi.
Zengin, listenin, dünyanın önde gelen 8 tıp merkezinde bin hasta üzerinde yapılan pilot çalışmayla listenin güvenilirliğinin ve geçerliliğinin test edildiğini, bu açıdan dünyanın her yerinde uygulanabilir standart bir liste olma özelliği taşıdığını ifade etti. Zengin, “Bu nedenle, biz, Cerrahi Güvenlik Kontrol Listesi'nin Sağlık Bakanlığı tarafından ülkemizde cerrahi uygulanan tüm sağlık birimlerinde kullanımının zorunlu hale getirilmesini istiyoruz” diye konuştu.
ÜÇ BÖLÜMDEN OLUŞUYOR
Cerrahi Güvenlik Kontrol Listesi, anestezi verilmeden önceki 'Giriş', cilt kesisi yapılmadan önceki 'Ara' ve hastanın ameliyathaneden çıkarılmadan önceki 'Çıkış' evresine ait soruların bulunduğu tek sayfalık bir formdan oluşuyor.
Formun 1. bölümünde, hastanın kimlik bilgileri ile ameliyat yeri ve yapılacak işlemin hasta tarafından onaylandığını belirten bilgiler bulunuyor.
Ameliyat yerinin işaretlenip işaretlenmediği, anestezi güvenlik kontrolünün tamamlandığı, hastaya takılan cihazların çalıştığının kontrolünü kapsayan soruların yanı sıra “Hastanın bilinen alerjisi var mı?', 'Zor entübasyon/aspirasyon riski var mı?' ve '500 mililitreden fazla (çocuklarda 7 mililitre) kan kaybı riski var mı?” sorularının yanıtlanması gerekiyor.
Formun 2. bölümünde de şu soruların yanıtlanması isteniyor:
“-Ekibin tüm üyelerinin adlarını ve rollerini bildirdiler mi?
-Cerrah, anestezi görevlisi ve hemşire (hastayı, ameliyat yerini ve işlemi) sözel olarak onayladı mı?
-Beklenen kritik olaylar cerrah, anestezi ekibi ve hemşire ekibi tarafından gözden geçirildi mi?
-Son 1 saat içinde koruyucu antibiyotik uygulaması yapıldı mı?
-Gerekli görüntüleme tetkikleri ortaya konuldu mu?”
Formun 3. bölümünde ise hemşire ve ameliyat ekibinden sözlü olarak, “Yapılan işlemin adının yazıldığı; alet, spanç ve iğne sayımlarının doğru olduğu; alınan materyalin nasıl işaretlendiği; cerrahi, anestezi görevlisinin ve hemşirenin hastanın derlenme odasındaki bakımı ve tedavisi konusunda dikkate değer noktaları gözden geçirdiği konularında onay alındığı” gibi sorulara cevap isteniyor.
GÜVENLİK KOORDİNATÖRÜ DENETLEYECEK
Prof. Dr. Nazmi Zengin, ameliyathanelerde belirlenecek bir cerrahi güvenlik koordinatörünün, bu listeyi takip ederek ameliyat yapan ekibin bir evrede gerekli olan güvenlik koşullarını yerine getirmeden bir sonraki evreye geçmemesini sağlayacağını belirterek, şunları kaydetti:
“Örneğin, 'Giriş' evresinde, koordinatör hastanın vücudunda ameliyat yeri dosyasındakine uygun olarak işaretlenmiş mi işaretlenmemiş mi bakar ve bir uyumsuzluk varsa ameliyat ekibini uyarır. Açıktır ki, Sağlık Bakanlığı söz konusu listeyi ülke çapında uygulanmaya koyduğunda, 'katarakt ameliyatı yerine rahim ameliyatı yapılması ya da yanlış taraftan ameliyat yapma' gibi durumlar tarihe karışacaktır.
Bir başka örneği 'Çıkış' evresinden verelim. Bu evrede cerrahi aletler, havlular, iğneler teker sayılır ve koordinatör bunların ameliyat sonunda olması gereken sayıda olup olmadığını denetler. Bu kontrol yapılırsa basında sık sık karşılaştığımız 'hastanın karnında pens unutuldu', 'gazlı bez unutuldu' haberlerini de bir daha duymamız mümkün olmayacaktır.”
TIBBİ HATALAR
Hasta Güvenliği Derneği Genel Başkanı Dr. Mustafa Bulun ise ABD'de, Institute of Medicine tarafından yayımlanan bir raporda, “ABD'de her yıl 44-98 bin kişinin önlenebilir tıbbi hatalar sonucu yaşamını yitirdiğinin” ifade edildiğini belirterek, “Bu ölümler gözönüne alındığında, tıbbi hatalara bağlı ölüm oranının tüm ölümler arasında ilk beşte olduğu belirlenmiştir” dedi.
“Cerrahi hataların tıbbi hataların yüzde 48'ini oluşturduğunu” ifade eden Bulun, cerrahi hataları engellemek için hastanın ameliyat olacağı yerin mutlaka işaretlenmesi gerektiğini kaydetti.
Toplum Sağlığı Araştırma ve Geliştirme Merkezi Başkanı Prof. Dr. Nazmi Zengin, dünyada yılda 234 milyon büyük cerrahi işlem yapıldığını söyledi.
Dünya genelinde her 25 kişiden birinin büyük ameliyat geçirdiğini belirten Zengin, “Küçük ameliyatları da sayarsak ameliyat sayısının 1,5 milyara ulaşacağı tahmin ediliyor” dedi.
Türkiye'de, 2007 yılı verilerine göre 2 milyon 256 bin büyük, 1 milyon 308 bin orta ve 1 milyon 585 bin küçük ameliyat yapıldığını anlatan Zengin, “Bu ameliyatların önemli bir kısmında basit önlemlerle engellenebilecek hatalar nedeniyle hastalarda kalıcı sağlık sorunları ya da ölümlerin ortaya çıkabildiğini” öne sürdü.
“LİSTE SAĞLIK BAKANLIĞINA GÖNDERİLDİ”
Zengin, DSÖ'nün, haziranın sonunda hazırladığı “Cerrahi Güvenlik Kontrol Listesi”ni tüm ülkelere uygulanması yönünde öneride bulunduğunu söyledi.
Listenin, küresel planda yaşanan cerrahi güvenlik sorununu çözebilmek amacıyla hazırlandığını belirten Zengin, “Listenin tüm hastanelerde uygulanması halinde ölüm, sakatlık ya da organ kaybı ile sonuçlanan ameliyat hatalarının önüne geçilebilecek” dedi.
“Türkçe'ye çevirdikleri listeyi temmuz ayının ilk haftasında Sağlık Bakanlığı'na gönderdiklerini” belirten Zengin, hem dünyada hem de Türkiye'de daha önce de benzer listelerin çeşitli hastanelerce ve uluslararası akreditasyon kuruluşlarınca geliştirildiğini ve sınırlı sayıda hastanede uygulandığını söyledi.
Zengin, listenin, dünyanın önde gelen 8 tıp merkezinde bin hasta üzerinde yapılan pilot çalışmayla listenin güvenilirliğinin ve geçerliliğinin test edildiğini, bu açıdan dünyanın her yerinde uygulanabilir standart bir liste olma özelliği taşıdığını ifade etti. Zengin, “Bu nedenle, biz, Cerrahi Güvenlik Kontrol Listesi'nin Sağlık Bakanlığı tarafından ülkemizde cerrahi uygulanan tüm sağlık birimlerinde kullanımının zorunlu hale getirilmesini istiyoruz” diye konuştu.
ÜÇ BÖLÜMDEN OLUŞUYOR
Cerrahi Güvenlik Kontrol Listesi, anestezi verilmeden önceki 'Giriş', cilt kesisi yapılmadan önceki 'Ara' ve hastanın ameliyathaneden çıkarılmadan önceki 'Çıkış' evresine ait soruların bulunduğu tek sayfalık bir formdan oluşuyor.
Formun 1. bölümünde, hastanın kimlik bilgileri ile ameliyat yeri ve yapılacak işlemin hasta tarafından onaylandığını belirten bilgiler bulunuyor.
Ameliyat yerinin işaretlenip işaretlenmediği, anestezi güvenlik kontrolünün tamamlandığı, hastaya takılan cihazların çalıştığının kontrolünü kapsayan soruların yanı sıra “Hastanın bilinen alerjisi var mı?', 'Zor entübasyon/aspirasyon riski var mı?' ve '500 mililitreden fazla (çocuklarda 7 mililitre) kan kaybı riski var mı?” sorularının yanıtlanması gerekiyor.
Formun 2. bölümünde de şu soruların yanıtlanması isteniyor:
“-Ekibin tüm üyelerinin adlarını ve rollerini bildirdiler mi?
-Cerrah, anestezi görevlisi ve hemşire (hastayı, ameliyat yerini ve işlemi) sözel olarak onayladı mı?
-Beklenen kritik olaylar cerrah, anestezi ekibi ve hemşire ekibi tarafından gözden geçirildi mi?
-Son 1 saat içinde koruyucu antibiyotik uygulaması yapıldı mı?
-Gerekli görüntüleme tetkikleri ortaya konuldu mu?”
Formun 3. bölümünde ise hemşire ve ameliyat ekibinden sözlü olarak, “Yapılan işlemin adının yazıldığı; alet, spanç ve iğne sayımlarının doğru olduğu; alınan materyalin nasıl işaretlendiği; cerrahi, anestezi görevlisinin ve hemşirenin hastanın derlenme odasındaki bakımı ve tedavisi konusunda dikkate değer noktaları gözden geçirdiği konularında onay alındığı” gibi sorulara cevap isteniyor.
GÜVENLİK KOORDİNATÖRÜ DENETLEYECEK
Prof. Dr. Nazmi Zengin, ameliyathanelerde belirlenecek bir cerrahi güvenlik koordinatörünün, bu listeyi takip ederek ameliyat yapan ekibin bir evrede gerekli olan güvenlik koşullarını yerine getirmeden bir sonraki evreye geçmemesini sağlayacağını belirterek, şunları kaydetti:
“Örneğin, 'Giriş' evresinde, koordinatör hastanın vücudunda ameliyat yeri dosyasındakine uygun olarak işaretlenmiş mi işaretlenmemiş mi bakar ve bir uyumsuzluk varsa ameliyat ekibini uyarır. Açıktır ki, Sağlık Bakanlığı söz konusu listeyi ülke çapında uygulanmaya koyduğunda, 'katarakt ameliyatı yerine rahim ameliyatı yapılması ya da yanlış taraftan ameliyat yapma' gibi durumlar tarihe karışacaktır.
Bir başka örneği 'Çıkış' evresinden verelim. Bu evrede cerrahi aletler, havlular, iğneler teker sayılır ve koordinatör bunların ameliyat sonunda olması gereken sayıda olup olmadığını denetler. Bu kontrol yapılırsa basında sık sık karşılaştığımız 'hastanın karnında pens unutuldu', 'gazlı bez unutuldu' haberlerini de bir daha duymamız mümkün olmayacaktır.”
TIBBİ HATALAR
Hasta Güvenliği Derneği Genel Başkanı Dr. Mustafa Bulun ise ABD'de, Institute of Medicine tarafından yayımlanan bir raporda, “ABD'de her yıl 44-98 bin kişinin önlenebilir tıbbi hatalar sonucu yaşamını yitirdiğinin” ifade edildiğini belirterek, “Bu ölümler gözönüne alındığında, tıbbi hatalara bağlı ölüm oranının tüm ölümler arasında ilk beşte olduğu belirlenmiştir” dedi.
“Cerrahi hataların tıbbi hataların yüzde 48'ini oluşturduğunu” ifade eden Bulun, cerrahi hataları engellemek için hastanın ameliyat olacağı yerin mutlaka işaretlenmesi gerektiğini kaydetti.