Dr. Yanıt

UyuÅŸma nerede olur, kaslarda mı sinirlerde mi?Soru: Kasların uyuÅŸması deyimi ne anlama gelir, kas uyuÅŸur mu? Yanıt: Aslında kasların uyuÅŸması diye bir ÅŸey yoktur; uyuÅŸma hissine yol açan sinirlerdir. Kolunuz uyuÅŸtuÄŸunda aslında ''ulnar'' sinirleri uyuÅŸur. Bacağınız uyuÅŸtuÄŸunda iç ''tibial'' sinir etkilenmiÅŸtir. Bu ikisi de adını yanındaki kemikten alır.UyuÅŸma konusunda tipik bir senaryo şöyle oluÅŸur:6 saatlik bir uçak yolculuÄŸunda sıkışık bir koltuk düzeninde tam ortada oturduÄŸunuzu varsayalım. Sardalye gibi sıkıştığınız halde, yanda oturanları rahatsız etmemek için yerinizden kıpırdıyamıyorsunuz. Birdenbire bacağınızın hissizleÅŸtiÄŸini fark ediyorsunuz. Koridorda yürüme talimlerine baÅŸlıyorsunuz. Birkaç dakika sonra uyuÅŸma hissinin azaldığını, ancak iÄŸne batıyormuÅŸ gibi karıncalanmayı hissediyorsunuz.Peki, bütün bunların nedeni nedir? Rahatsız oturma pozisyonu iç tibial siniri baskılar ve sıkışmasına yol açar. Bu da sinire giden kan miktarını azaltır ve iskemik bir durum ortaya çıkar. Sonuçta sinirin kasları hareket ettiren sinyali göndermesi engellenir. DoÄŸal olarak uyuÅŸma baÅŸlar.Ancak ayaÄŸa kalktığınızda sinir üzerindeki baskı kalkar ve kan akışı normale döner. Sinir tekrar etkin hale gelirken karıncalanma hissi ortaya çıkar.AÄŸzımızdaki yaralar neden daha çabuk iyileÅŸir?Soru: Ağız niçin vücudun diÄŸer kısımlarından daha hızlı iyileÅŸir, peki bunun nedeni nedir?Yanıt: Vücudun bir parçasının hızlı bir ÅŸekilde iyileÅŸmesi için o bölgedeki kan miktarın fazla olması gerekir. Vücuttaki dolaşım sistemini bir yol ağına benzetebiliriz. Yalnızca bu yollardaki trafiÄŸi arabalar deÄŸil, akmakta olan kan oluÅŸturur. Vücudun ihtiyacı olan gıda ve yaraların iyileÅŸmesi için gerekli olan antikorlar kanın içinde seyahat ederek hedefe ulaşır. Bir bölgede kan damarları ne kadar yoÄŸun ise kanın o bölgeye ulaÅŸması da o kadar çabuk olur. New York Ä°niversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyesi ortodondist-plastik cerrah Barry Grayson, ağız bölgesindeki kan miktarının vücudun diÄŸer kısımlarına oranla daha fazla olduÄŸunu belirtiyor. Dolayısıyla aÄŸzınızdaki bir yana, örneÄŸin ayaktaki bir yaraya göre daha hızlı iyileÅŸir.AÄŸzın hıza iyileÅŸmesinin tek nedeni kan yoÄŸunluÄŸu deÄŸildir. Tükürük de bu iyileÅŸme sürecini hızlandıran bir faktördür. Parmağınızdaki son kesiÄŸi anımsayın; büyük bir olasılıkla eliniz kesilir kesilmez parmağınızı aÄŸzınıza götürüp yalamışsınızdır. Hayvanların yaralarını yalamaları da bu nedene dayanır. Fizyologlara göre tükürük yarayı temizlediÄŸi gibi antiseptik olarak da iÅŸlev görür. Böylece yara mikrop kapmamış olur.Kan plazması nedir?Soru: Yazılarda veya haberlerde kan plazması deyimi çok sık geçiyor. Bunun gerçek anlamı nedir?Yanıt: Kan baÅŸlıca iki unsurdan oluÅŸur. Kanın yüzde 40'ı hücrelerdir: Alyuvarlar, akyuvarlar ve trombositler. Geride kalan yüzde 60 adına plazma denilen bir sıvıdan oluÅŸur. Plazma sıvısı su, tuz, potasyum, magnezyum ve kalsiyum bileÅŸiÄŸidir. Plazma ayrıca hormonlar, globülinler ve proteinler taşır. Houston Ãœniversitesi Tıp Fakültesi'nden Dr. Mark Udden' e göre kan naklinde kanın yalnızca bazı bölümleri nakledilir; tümünün nakledildiÄŸi durumlar çok nadirdir. ÖrneÄŸin, anemik bir hastanın alyuvarlara ihtiyacı vardır, tüm kana deÄŸil. Bağışıklık sistemi zayıf olan hastaya ise yalnızca globülinler nakledilir. Kan nakilleri genellikle hastalığın cinsine göre ayarlanır. Ciddi karaciÄŸer hastaları baÅŸta olmak üzere bazı hastalar, normal pıhtılaÅŸma için gerekli olan proteinlerden yoksundur. Bu hastalara taze plazma nakli yapılarak pıhtilaÅŸma saÄŸlanır.Cinsiyet testlerinin sonuçları kesin mi yanılgı payı var mı?Soru: Ölmüş kiÅŸilerin kimliklerinin tesbiti için gerçekleÅŸtirilen DNA testlerinde yanılgı payı var mıdır? Yanılgıya yol açan etmenler nedir?Yanıt: Adli tıp uzmanları cesetler üzerinde yapılan cinsiyet tesbitinde DNA testlerine güvenirler. Ancak Oxford Ä°niversitesi'nden bir grup bilim adamı mevcut testlerin bazı durumlarda yanlış sonuç verdiÄŸini ortaya çıkarttı.Cinsiyet testlerinin pek çoÄŸunda amelogenin adı verilen bir gen aranır. Amelogenin diÅŸ minesinde bulunan bir cins protein salgılar. X ve Y kromozomlarında bu gen deÄŸiÅŸik ÅŸekillerde görülür. X ve Y kromozomu taşıyan erkekte bu genin Y ÅŸeklinin görülmesi DNA'nın erkeÄŸe ait olduÄŸu anlamına gelir; yalnızca X ÅŸeklinin görülmesi de DNA'nın kadın olarak sınıflandırılmasına yol açar. Bu testin her zaman doÄŸruyu göstermediÄŸini ileri süren Oxford Ä°niversitesi'nden Fabricio R.Santos ve çalışma arkadaÅŸları, Y'ye özgü AMEL geni taşımayan erkeklerin, yanlışlıkla kadın olarak sınıflardırılabileceÄŸine dikkat çekiyor. Bu, Y ÅŸekilli genden yoksun olan kiÅŸinin diÅŸi veya mutasyona uÄŸramış erkek olabileceÄŸi anlamına geliyor.Bu soruna çözüm olarak AMEL testi yerine SRY testinin uygulanmasını öneriyor. SRY geni erkeklerdeki mutasyona göre ÅŸekil deÄŸiÅŸtirmiyor ve daha güvenilir sonuçlar veriyor.Â