DPT'nin ekonomik gelişmeleri raporu

Devlet Planlama Teşkilatının (DPT) “Ekim 2007 Ekonomik Gelişmeler Raporu” açıklandı.

Rapora göre, yılın ikinci çeyreğinde tarım sektörü katma değeri 'hava koşullarının' etkisiyle gerilerken, sanayi katma değerinde önceki çeyreklere oranla daha düşük oranlı bir katma değer artışı kaydedildi. Söz konusu dönemdeki büyümede inşaat, ulaştırma-haberleşme sektörü katma değeri ve ithalat vergisindeki artışlar belirleyici oldu.

İNŞAAT SEKTÖRÜ

İnşaat sektörü katma değeri 2003 yılının son çeyreğinde büyümeye başladı ve 2007 yılının ikinci çeyreğinde yüzde 15,7 oranında arttı. Söz konusu artışta özel kesim inşaat sektöründe gerçekleşen yüzde 11,9'luk artış etkili oldu.

Diğer yandan kamu kesimi inşaat sektörü yatırımlarında da yüzde 39,9 oranında yüksek oranlı bir artış kaydedildi. Böylece inşaat sektörü yılın ilk yarısında yüzde 16,1 oranında büyürken, aynı dönemde sektörün büyümeye katkısı yüzde 0,7 olarak gerçekleşti.

TARIMSAL ÜRETİMDE DÜŞÜŞ

Bu arada 2007 yıllık programında 2007 için GSYİH ve GSMH büyümesi yüzde 5 olarak hedef alınırken, Ancak 2007 yılında meydana gelen kuraklık ve mevsim normalleri üzerinde seyreden hava sıcaklıkları, tarımsal üretimde düşüşlere yol açtı.
Buna göre üretim yöntemiyle hesaplanan milli gelir verileri yönünden, tarım katma değerindeki düşüşün boyutu, yıl sonu büyüme hedefini aşağıya yönde etkileyecek bir faktör olarak görülüyor.

TALEP UNSURLARINDAKİ GELİŞMELER

Rapora göre 2007 yılının ikinci üç aylık döneminde; mal ve hizmet ithalatının yüzde 8,4 oranında, bundan önceki diğer üç dönemde olduğu gibi mal ve hizmet ihracat artış oranından daha az oranda artmasının etkisiyle, net mal ve hizmet ihracatının GSYİH büyümesine katkısı yüzde 0,9 puan olarak gerçekleşti.
2007 yılının ikinci üç aylık döneminde özel tüketimin yüzde 0,3 puan oranında azalmasında, “gıda-içki”, “enerji, ulaştırma, haberleşme” alt kalemlerine yapılan harcamalarda sırasıyla yüzde 3,9 ve yüzde 6,6 oranında artışlar kaydedilmesine rağmen, “dayanıklı tüketim malları” ile “yarı dayanıklı ve dayanıksız tüketim malları”na yapılan harcamaların, sırasıyla yüzde 9,3 ve yüzde 2,1 oranlarında azalması belirleyici oldu. Özel tüketim harcamaları 2007 yılının ilk yarısında yüzde 0,8 oranında arttı.

YURTİÇİ TALEBE İLİŞKİN GÖSTERGELER

2007 yılı Eylül ayında otomobil üretimi yüzde 4,4 oranında, Ocak-Eylül döneminde de yüzde 12,4 oranında arttı. 2007 yılının tüm aylarında firmaların iç piyasadaki talep düşüşünden etkilenmemek için daha çok ihracata yönelmesi nedeniyle otomobil ihracatında gözlenen artış, Eylül ayında da devam etti ve otomobil ihracatı bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 3,7 oranında arttı.

VERGİ TAHSİLATLARI

Yılın dokuz aylık döneminde uluslararası ticaret ve muamelelerden alınan vergi tahsilatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3,6 oranında artış gösterdi. Bu dönemde ithalden alınan KDV geliri yüzde 2,3 oranında artarak 19,2 milyar YTL olarak gerçekleşti. İthalde alınan KDV tahsilatının düşük seyreden kurdan ve bazı enerji KİT'lerinin mali yükümlülüklerini tam olarak yerine getirememelerinden olumsuz etkilendiğinin görüldüğü kaydedildi.

2007 yılının Ocak-Eylül döneminde genel bütçe; vergi dışı gelirleri özellikle 2006 yılındaki bir defalık gelirler sebebiyle oluşan baz etkisi sonucunda yüzde 15 oranında azalarak 19 milyar YTL, sermaye gelirleri Türk Telekom A.Ş'nin satışından kalan özelleştirme taksitlerinin bir defada ödenmesi sebebiyle 6 milyar YTL, alınan bağış ve yardımlarla özel gelirleriyse gayrimenkul satış gelirlerinin etkisiyle 1,6 milyar YTL olarak gerçekleşti.

Bu dönemdeki gerçekleşmeler değerlendirildiğinde; merkezi yönetim bütçesi vergi gelirlerinin yıl sonunda bütçe hedefinin altında kalacağı, ancak vergi dışı gelirlerde görülen olumlu performansın katkısıyla toplam gelirler açısından bütçe hedefinin tutturulacağının tahmin edildiği vurgulandı.

PARASAL BÜYÜKLÜKLER VE MALİ PİYASALARDAKİ GELİŞMELER

2007 yılı Eylül ayında Net Dış Varlıkların 0,2 milyar dolar azalmasına karşın İç Döviz Yükümlülükleri daha büyük bir oranda azalarak 0,8 milyar dolar düştü. Yükümlülükteki düşüşün varlıktaki düşüşten daha fazla olması sonucu Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu 0,6 milyar dolar artarak 29,4 milyar dolara yükseldi. Bu dönemde piyasadan düzenli ihaleler yoluyla 0,6 milyar dolarlık döviz alımı gerçekleştirilirken Eylül ayında Merkez Bankası net rezervleri 0,1 milyar dolar azaldı.

Eylül ayında Merkez Bankası net iç varlıkları 2,2 milyar YTL arttı. Bu dönemde Net İç Varlıkları oluşturan kalemlerden Toplam İç Krediler 2,2 milyar YTL artarken, Diğer İç Varlıklar ise 49 milyon YTL azaldı. Toplam iç kredilerdeki gerileme Değerleme Hesabı kalemindeki azalmadan kaynaklandı. Toplam İç Kredilerdeki artış temelde Değerleme Hesabının 2,5 milyar YTL artmasından ileri geldi.

GLOBAL PİYASADAKİ DALGALANMA

Ağustos ayında global piyasadaki dalgalanmadan olumsuz yönde etkilenen İMKB-100 Endeksi, Eylül ayında TCMB ve FED'in faiz indirimlerinin piyasalardaki olumlu etkisiyle birlikte tekrar yükselmeye başlayarak Ağustos ayı sonundaki 50.201 seviyesinden 54.044 seviyesine yükseldi.

ENFLASYON

Ekim ayı TÜFE artışı, 'gıda ve giyim fiyatlarında' görülen yüksek oranlı artış nedeniyle, piyasa beklentilerinin üzerine gerçekleşti.

Bu dönemde TÜFE'de yüzde 1,81 gibi yüksek oranlı bir artış kaydedilmesine rağmen, hizmet fiyat artışlarında gözlenen kırılma ve çekirdek göstergelerin yıllık artışlarındaki düşme eğilimi, enflasyonun temel dinamikleri ve genel seyri açısından olumlu gelişmeler olarak nitelendi.

Endekste en yüksek ağırlığa sahip olan gıda ve alkolsüz içecekler harcama grubu fiyatları, Ekim ayında yüzde 3,41 oranında artış gösterdi. Giyim ve ayakkabı fiyatları bu dönemde mevsimsel etkilerle yüzde 8,22 oranında arttı. Ulaştırma, haberleşme ve eğitim fiyatlarındaki düşme ve konut ile eğlence ve kültür fiyatlarındaki düşük oranlı artışların, hizmet fiyatlarında nispi bir gerilemeye işaret ettiği kaydedildi.

Rapora göre Ekim ayında yüzde 0,13 oranında gerileyen ÜFE ise beklentilerin altında gerçekleşti.