Donan iki ayağı kesilen ere askeri mahkemeden 2 milyar
Güncelleme Tarihi:
Oya ARMUTÇU
Oluşturulma Tarihi: Nisan 12, 2002 01:57
Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, askerliğini yaparken, ‘‘Hırsız’’ diye kuşkulanılıp nezarete atılan ve dayaktan yılınca da kaçan bir erin, soğuktan donan iki ayağının kesilmesini ‘‘hizmet kusuru’’ saydı.
Mahkeme, devleti ere tazminat ödemeye mahkûm ederek, 1 milyar 800 milyon lira maddi, 200 milyon lira da manevi tazminata karar verdi. Bu rakama 9 yıl boyunca yüzde 60'a varan yasal faizler de eklenecek. Söz konusu dava, askerde dayaktan mağdur olan erlerin dava açmaları için de örnek oluşturacak.
Yer Tunceli Ovacık. Yıllarca ismi terörle birlikte anılan ilçe. Ovacık Jandarma Komando Bölük Komutanlığı, 11 Aralık 1992 tarihinde şarjörleriyle birlikte kaybolan iki tabancayla karışıyor.
Komutanlık hemen ayrıntılı bir tahkikat başlatıyor. Ardından tüm kuşkular aynı bölükte askerlik yapan er X üzerinde toplanıyor. Nezarete alınıyorer X. Ardından sorgu başlıyor.
Er X önce sözlü sorularla sıkıştırılıyor:
Tabancaları nereye sakladın?
SORGU DOZU KAÇIYOR
Sonuç alınamayınca sorgunun ölçüsü atılan tokatlarla kaçıyor ve ardından dayak başlıyor.
Dayak ve kötü muameleden yılan er X, bir fırsatını bularak 23 Aralık 1992'de nezarethaneden kaçıyor.
İki gün sonra, 25 Aralık 1992'de, Pulur Mahallesi'nde bir evin içinnde buluyorlar askeri. Ayakları yarı donmuş vaziyette. Hemen Elazığ Askeri Hastanesi'ne kaldırılıyor. Ancak yapılan tüm tedaviler sonuçsuz kalıyor.
Er X 6 Ocak 1993'te, Ankara GATA Hastanesi Plastik Cerrahi Kliniği'ne sevkediliyor. Heyet karar veriyor:
‘‘Donan ayaklarının kurtulması mümkün değil.’’
GATA'daki er X'in iki ayağı da kesiliyor.
Nezarethane, dayak, firar, hastane süreçlerinin ardından hukuk süreci başlıyor. Müessir fiil ve fena muamelede bulunan görevliler hakkında mahkumiyet kararı verilirken, mağdur ere Emekli Sandığı ‘‘maluliyet aylığı’’ bağlamıyor.
Er X ve ailesi bunun üzerine 1994 yılında Askeri Yüksek İdare Mahkemesi'ne (AYİM) tazminat davası açıyorlar.
Askeri Mahkeme 8 yıl süren dava sonunda davacı ere ayağının kesildiği yıl olan 1993'ten itibaren yasal faizi ile birlikte, 1 milyar 800 milyon lira maddi, 200 milyon lira da manevi tazminat ödenmesine hükmediyor. AYİM 2. Dairesi'nin 14 Mart 2001 tarih ve 1994/436 esas sayılı kararı şöyle:
HİZMET KUSURU
Hırsızlığından kuşku duydukları davacı ere karşı fena muamelede bulundukları anlaşılan idare ajanlarının, bu maddi eylemlerinden yılarak nezarethaneden kaçan davacının, soğuktan ayaklarının donması ve bilahare her iki ayağının da kesilmesi nedeniyle uğradığı zararın hizmet kusuru esasına göre tazmini zorunlu bulunmaktadır.
Anayasa'nın 125. maddesine göre idare kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararları ödemekle yükümlüdür. Bu suretle idarenin sorumluluğu Anayasa prensibi olarak kabul edilmiştir.
Davacının gerek olay nedeniyle duyduğu ve gerekse ömür boyu duyacağı acı ve ıstırabı kısmen de olsa karşılayabilmek amacıyla olayın vukua geliş şekli, tarihi, askerlik statüsü, sosyal durumu, paranın alım gücü ve olay tarihinden itibaren işleyecek yasal faiz göz önünde bulundurularak uygun miktarda manevi tazminat verilmesi kabul edilmiştir.
AYİM, davacı erin avukatının süresi içinde, bilirkişinin, ‘‘Hakedilen tazminat 44 milyar lira’’ görüşü çerçevesinde, itirazda bulunmaması yüzünden, istendiği gibi 1 milyar 800 milyon lira tazminata hükmetti.
30 MİLYARI BULACAK
Ancak mahkeme, bu tazminatın 15 Ağustos 1993 tarihinden itibaren 9 yıl süreyle, sırasıyla yüzde 30, yüzde 50 ve yüzde 60 yasal faiz dikkate alınarak ödenmesini de karara bağladı. Böylece iki ayağı kesilen er X'in alacağı tazminatın 30 milyarı aşabileceği belirtiliyor.
Mahkemenin bu kararı emsal oluşturduğu için, askerde dayaktan mağdur olan erlerin dava açmalarına da kapı aralanıyor.
İLGİNÇ KARARLAR
Pilota işitme kaybına uğrarsa tazminat
Askeri Yüksek İdare Mahkemesi (AYİM) birçok asker ile yakınlarının tazminat davalarını, devletin suçu olmamasına rağmen, ‘‘Kusursuz sorumluluk ilkesi’’ çerçevesinde kabul etti.
Spor ve atışlardaki başarısızlığı nedeniyle bölük önünde yuhalanan, bu nedenle bunalıma girerek nöbet sırasında intihar eden erin ölümünde, idarenin ‘‘Hizmet kusurunu’’ görerek tazminata hükmeden AYİM'in, bu tip kararları dikkat çekiyor. AYİM'in, verdiği ilginç tazminat kararları özetle şöyle:
HELİKOPTER SAĞIR ETTİ
Uzun yıllar görev yaptığı helikopter pilotluğu nedeniyle işitme kaybına uğrayan ve bu nedenle emekliye ayrılan davacı subayın uğradığı zararların ‘‘kusursuz sorumluluk’’ esasına göre idarece tazmini gerekli bulunmaktadır.
BANYODA ZEHİRLENDİ
Rütbeli personelin istifadesine açık banyoda, şofbenin gaz sızdırması sonucu karbonmonoksit zehirlenmesi sebeniyle vefat eden yedek subayın yakınları, bu nedenle uğradıkları zararın, hizmet kusuru esasına göre tazmini gereklidir.
FİRARDA ÖLDÜ
Gece yarısı birliğinden firar ederek çırılçıplak bir vaziyette yakındaki bir birlik nizamiyesine koşarken, nizamiye nöbetçisinin açtığı ateş nedeniyle ölen erin sözkonusu müterafik kusuruna karşın yakınlarının bu nedenle uğradığı zararın ‘‘kusursuz sorumluluk’’ esasına göre tazmini gereklidir.
KALPTEN ÖLDÜ
Temel savaş beden eğitimi saatinde 2400 metre koşusu esnasında geçirdiği kalp krizi nedeniyle vefat eden erin yakınlarının uğradığı zararın, idarece tazmini gereklidir.
PUSUDA MALUL KALDI
Pusu görevinde iken aşırı kar ve soğuk nedeniyle donmaya bağlı olarak malul hale gelen davacının bu nedenle uğradığı zararın tazmini gerekir.
DEREDE BOĞULDU
Günlük hizmet cetveli gereği savaş beden eğitimi saatinde yapılan voleybol maçında hakem olan müteveffa erin, dereye doğru giden topu yakalamak isterken dereye düşüp kaybolması sonucu, yakınlarının uğradığı zararın tazmini gerekir.
SPORDA ÖLDÜ
Tıbbi ölüm nedeni kesin olarak saptanamamakla beraber, erin sabah sporu esnasında rahatsızlanarak ölmesi karşısında yakınları olan davacıların uğradığı zararın kusursuz sorumluluk ilkesi uyarınca tazmini gerekli bulunmaktadır.
TERÖRİST SANILDI
Gerekli araştırma yapılmaksızın terörist zannıyla pusuda bulunan askerlerin üzerine açılan tank ateşi sonucu yaralanarak sakatlanan erin uğradığı zarar, kusursuz sorumluluk kuramı uyarınca idarece tazmin edilmelidir.
Yer Tunceli Ovacık. Yıllarca ismi terörle birlikte anılan ilçe. Ovacık Jandarma Komando Bölük Komutanlığı, 11 Aralık 1992 tarihinde şarjörleriyle birlikte kaybolan iki tabancayla karışıyor.
Komutanlık hemen ayrıntılı bir tahkikat başlatıyor. Ardından tüm kuşkular aynı bölükte askerlik yapan er X üzerinde toplanıyor. Nezarete alınıyorer X. Ardından sorgu başlıyor.
Er X önce sözlü sorularla sıkıştırılıyor:
Tabancaları nereye sakladın?
SORGU DOZU KAÇIYOR
Sonuç alınamayınca sorgunun ölçüsü atılan tokatlarla kaçıyor ve ardından dayak başlıyor.
Dayak ve kötü muameleden yılan er X, bir fırsatını bularak 23 Aralık 1992'de nezarethaneden kaçıyor.
İki gün sonra, 25 Aralık 1992'de, Pulur Mahallesi'nde bir evin içinnde buluyorlar askeri. Ayakları yarı donmuş vaziyette. Hemen Elazığ Askeri Hastanesi'ne kaldırılıyor. Ancak yapılan tüm tedaviler sonuçsuz kalıyor.
Er X 6 Ocak 1993'te, Ankara GATA Hastanesi Plastik Cerrahi Kliniği'ne sevkediliyor. Heyet karar veriyor:
‘‘Donan ayaklarının kurtulması mümkün değil.’’
GATA'daki er X'in iki ayağı da kesiliyor.
Nezarethane, dayak, firar, hastane süreçlerinin ardından hukuk süreci başlıyor. Müessir fiil ve fena muamelede bulunan görevliler hakkında mahkumiyet kararı verilirken, mağdur ere Emekli Sandığı ‘‘maluliyet aylığı’’ bağlamıyor.
Er X ve ailesi bunun üzerine 1994 yılında Askeri Yüksek İdare Mahkemesi'ne (AYİM) tazminat davası açıyorlar.
Askeri Mahkeme 8 yıl süren dava sonunda davacı ere ayağının kesildiği yıl olan 1993'ten itibaren yasal faizi ile birlikte, 1 milyar 800 milyon lira maddi, 200 milyon lira da manevi tazminat ödenmesine hükmediyor. AYİM 2. Dairesi'nin 14 Mart 2001 tarih ve 1994/436 esas sayılı kararı şöyle:
HİZMET KUSURU
Hırsızlığından kuşku duydukları davacı ere karşı fena muamelede bulundukları anlaşılan idare ajanlarının, bu maddi eylemlerinden yılarak nezarethaneden kaçan davacının, soğuktan ayaklarının donması ve bilahare her iki ayağının da kesilmesi nedeniyle uğradığı zararın hizmet kusuru esasına göre tazmini zorunlu bulunmaktadır.
Anayasa'nın 125. maddesine göre idare kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararları ödemekle yükümlüdür. Bu suretle idarenin sorumluluğu Anayasa prensibi olarak kabul edilmiştir.
Davacının gerek olay nedeniyle duyduğu ve gerekse ömür boyu duyacağı acı ve ıstırabı kısmen de olsa karşılayabilmek amacıyla olayın vukua geliş şekli, tarihi, askerlik statüsü, sosyal durumu, paranın alım gücü ve olay tarihinden itibaren işleyecek yasal faiz göz önünde bulundurularak uygun miktarda manevi tazminat verilmesi kabul edilmiştir.
AYİM, davacı erin avukatının süresi içinde, bilirkişinin, ‘‘Hakedilen tazminat 44 milyar lira’’ görüşü çerçevesinde, itirazda bulunmaması yüzünden, istendiği gibi 1 milyar 800 milyon lira tazminata hükmetti.
30 MİLYARI BULACAK
Ancak mahkeme, bu tazminatın 15 Ağustos 1993 tarihinden itibaren 9 yıl süreyle, sırasıyla yüzde 30, yüzde 50 ve yüzde 60 yasal faiz dikkate alınarak ödenmesini de karara bağladı. Böylece iki ayağı kesilen er X'in alacağı tazminatın 30 milyarı aşabileceği belirtiliyor.
Mahkemenin bu kararı emsal oluşturduğu için, askerde dayaktan mağdur olan erlerin dava açmalarına da kapı aralanıyor.
İLGİNÇ KARARLAR
Pilota işitme kaybına uğrarsa tazminat
Askeri Yüksek İdare Mahkemesi (AYİM) birçok asker ile yakınlarının tazminat davalarını, devletin suçu olmamasına rağmen, ‘‘Kusursuz sorumluluk ilkesi’’ çerçevesinde kabul etti.
Spor ve atışlardaki başarısızlığı nedeniyle bölük önünde yuhalanan, bu nedenle bunalıma girerek nöbet sırasında intihar eden erin ölümünde, idarenin ‘‘Hizmet kusurunu’’ görerek tazminata hükmeden AYİM'in, bu tip kararları dikkat çekiyor. AYİM'in, verdiği ilginç tazminat kararları özetle şöyle:
HELİKOPTER SAĞIR ETTİ
Uzun yıllar görev yaptığı helikopter pilotluğu nedeniyle işitme kaybına uğrayan ve bu nedenle emekliye ayrılan davacı subayın uğradığı zararların ‘‘kusursuz sorumluluk’’ esasına göre idarece tazmini gerekli bulunmaktadır.
BANYODA ZEHİRLENDİ
Rütbeli personelin istifadesine açık banyoda, şofbenin gaz sızdırması sonucu karbonmonoksit zehirlenmesi sebeniyle vefat eden yedek subayın yakınları, bu nedenle uğradıkları zararın, hizmet kusuru esasına göre tazmini gereklidir.
FİRARDA ÖLDÜ
Gece yarısı birliğinden firar ederek çırılçıplak bir vaziyette yakındaki bir birlik nizamiyesine koşarken, nizamiye nöbetçisinin açtığı ateş nedeniyle ölen erin sözkonusu müterafik kusuruna karşın yakınlarının bu nedenle uğradığı zararın ‘‘kusursuz sorumluluk’’ esasına göre tazmini gereklidir.
KALPTEN ÖLDÜ
Temel savaş beden eğitimi saatinde 2400 metre koşusu esnasında geçirdiği kalp krizi nedeniyle vefat eden erin yakınlarının uğradığı zararın, idarece tazmini gereklidir.
PUSUDA MALUL KALDI
Pusu görevinde iken aşırı kar ve soğuk nedeniyle donmaya bağlı olarak malul hale gelen davacının bu nedenle uğradığı zararın tazmini gerekir.
DEREDE BOĞULDU
Günlük hizmet cetveli gereği savaş beden eğitimi saatinde yapılan voleybol maçında hakem olan müteveffa erin, dereye doğru giden topu yakalamak isterken dereye düşüp kaybolması sonucu, yakınlarının uğradığı zararın tazmini gerekir.
SPORDA ÖLDÜ
Tıbbi ölüm nedeni kesin olarak saptanamamakla beraber, erin sabah sporu esnasında rahatsızlanarak ölmesi karşısında yakınları olan davacıların uğradığı zararın kusursuz sorumluluk ilkesi uyarınca tazmini gerekli bulunmaktadır.
TERÖRİST SANILDI
Gerekli araştırma yapılmaksızın terörist zannıyla pusuda bulunan askerlerin üzerine açılan tank ateşi sonucu yaralanarak sakatlanan erin uğradığı zarar, kusursuz sorumluluk kuramı uyarınca idarece tazmin edilmelidir.