Donan iki ayağı kesilen ere askeri mahkemeden 2 milyar

Askeri Yüksek Ä°dare Mahkemesi, askerliÄŸini yaparken, ‘‘Hırsız’’ diye kuÅŸkulanılıp nezarete atılan ve dayaktan yılınca da kaçan bir erin, soÄŸuktan donan iki ayağının kesilmesini ‘‘hizmet kusuru’’ saydı. Mahkeme, devleti ere tazminat ödemeye mahkûm ederek, 1 milyar 800 milyon lira maddi, 200 milyon lira da manevi tazminata karar verdi. Bu rakama 9 yıl boyunca yüzde 60'a varan yasal faizler de eklenecek. Söz konusu dava, askerde dayaktan maÄŸdur olan erlerin dava açmaları için de örnek oluÅŸturacak.Yer Tunceli Ovacık. Yıllarca ismi terörle birlikte anılan ilçe. Ovacık Jandarma Komando Bölük Komutanlığı, 11 Aralık 1992 tarihinde ÅŸarjörleriyle birlikte kaybolan iki tabancayla karışıyor.Komutanlık hemen ayrıntılı bir tahkikat baÅŸlatıyor. Ardından tüm kuÅŸkular aynı bölükte askerlik yapan er X üzerinde toplanıyor. Nezarete alınıyor er X. Ardından sorgu baÅŸlıyor. Er X önce sözlü sorularla sıkıştırılıyor:Tabancaları nereye sakladın?SORGU DOZU KAÇIYORSonuç alınamayınca sorgunun ölçüsü atılan tokatlarla kaçıyor ve ardından dayak baÅŸlıyor. Dayak ve kötü muameleden yılan er X, bir fırsatını bularak 23 Aralık 1992'de nezarethaneden kaçıyor. Ä°ki gün sonra, 25 Aralık 1992'de, Pulur Mahallesi'nde bir evin içinnde buluyorlar askeri. Ayakları yarı donmuÅŸ vaziyette. Hemen Elazığ Askeri Hastanesi'ne kaldırılıyor. Ancak yapılan tüm tedaviler sonuçsuz kalıyor.Er X 6 Ocak 1993'te, Ankara GATA Hastanesi Plastik Cerrahi KliniÄŸi'ne sevkediliyor. Heyet karar veriyor:‘‘Donan ayaklarının kurtulması mümkün deÄŸil.’’ GATA'daki er X'in iki ayağı da kesiliyor.Nezarethane, dayak, firar, hastane süreçlerinin ardından hukuk süreci baÅŸlıyor. Müessir fiil ve fena muamelede bulunan görevliler hakkında mahkumiyet kararı verilirken, maÄŸdur ere Emekli Sandığı ‘‘maluliyet aylığı’’ baÄŸlamıyor.Er X ve ailesi bunun üzerine 1994 yılında Askeri Yüksek Ä°dare Mahkemesi'ne (AYÄ°M) tazminat davası açıyorlar. Askeri Mahkeme 8 yıl süren dava sonunda davacı ere ayağının kesildiÄŸi yıl olan 1993'ten itibaren yasal faizi ile birlikte, 1 milyar 800 milyon lira maddi, 200 milyon lira da manevi tazminat ödenmesine hükmediyor. AYÄ°M 2. Dairesi'nin 14 Mart 2001 tarih ve 1994/436 esas sayılı kararı şöyle:HÄ°ZMET KUSURUHırsızlığından kuÅŸku duydukları davacı ere karşı fena muamelede bulundukları anlaşılan idare ajanlarının, bu maddi eylemlerinden yılarak nezarethaneden kaçan davacının, soÄŸuktan ayaklarının donması ve bilahare her iki ayağının da kesilmesi nedeniyle uÄŸradığı zararın hizmet kusuru esasına göre tazmini zorunlu bulunmaktadır.Anayasa'nın 125. maddesine göre idare kendi eylem ve iÅŸlemlerinden doÄŸan zararları ödemekle yükümlüdür. Bu suretle idarenin sorumluluÄŸu Anayasa prensibi olarak kabul edilmiÅŸtir.Davacının gerek olay nedeniyle duyduÄŸu ve gerekse ömür boyu duyacağı acı ve ıstırabı kısmen de olsa karşılayabilmek amacıyla olayın vukua geliÅŸ ÅŸekli, tarihi, askerlik statüsü, sosyal durumu, paranın alım gücü ve olay tarihinden itibaren iÅŸleyecek yasal faiz göz önünde bulundurularak uygun miktarda manevi tazminat verilmesi kabul edilmiÅŸtir.AYÄ°M, davacı erin avukatının süresi içinde, bilirkiÅŸinin, ‘‘Hakedilen tazminat 44 milyar lira’’ görüşü çerçevesinde, itirazda bulunmaması yüzünden, istendiÄŸi gibi 1 milyar 800 milyon lira tazminata hükmetti. 30 MÄ°LYARI BULACAKAncak mahkeme, bu tazminatın 15 AÄŸustos 1993 tarihinden itibaren 9 yıl süreyle, sırasıyla yüzde 30, yüzde 50 ve yüzde 60 yasal faiz dikkate alınarak ödenmesini de karara baÄŸladı. Böylece iki ayağı kesilen er X'in alacağı tazminatın 30 milyarı aÅŸabileceÄŸi belirtiliyor.Mahkemenin bu kararı emsal oluÅŸturduÄŸu için, askerde dayaktan maÄŸdur olan erlerin dava açmalarına da kapı aralanıyor.Ä°LGÄ°NÇ KARARLARPilota iÅŸitme kaybına uÄŸrarsa tazminatAskeri Yüksek Ä°dare Mahkemesi (AYÄ°M) birçok asker ile yakınlarının tazminat davalarını, devletin suçu olmamasına raÄŸmen, ‘‘Kusursuz sorumluluk ilkesi’’ çerçevesinde kabul etti. Spor ve atışlardaki baÅŸarısızlığı nedeniyle bölük önünde yuhalanan, bu nedenle bunalıma girerek nöbet sırasında intihar eden erin ölümünde, idarenin ‘‘Hizmet kusurunu’’ görerek tazminata hükmeden AYÄ°M'in, bu tip kararları dikkat çekiyor. AYÄ°M'in, verdiÄŸi ilginç tazminat kararları özetle şöyle:HELÄ°KOPTER SAÄžIR ETTÄ°Uzun yıllar görev yaptığı helikopter pilotluÄŸu nedeniyle iÅŸitme kaybına uÄŸrayan ve bu nedenle emekliye ayrılan davacı subayın uÄŸradığı zararların ‘‘kusursuz sorumluluk’’ esasına göre idarece tazmini gerekli bulunmaktadır.BANYODA ZEHÄ°RLENDÄ°Rütbeli personelin istifadesine açık banyoda, ÅŸofbenin gaz sızdırması sonucu karbonmonoksit zehirlenmesi sebeniyle vefat eden yedek subayın yakınları, bu nedenle uÄŸradıkları zararın, hizmet kusuru esasına göre tazmini gereklidir.FÄ°RARDA ÖLDÃœGece yarısı birliÄŸinden firar ederek çırılçıplak bir vaziyette yakındaki bir birlik nizamiyesine koÅŸarken, nizamiye nöbetçisinin açtığı ateÅŸ nedeniyle ölen erin sözkonusu müterafik kusuruna karşın yakınlarının bu nedenle uÄŸradığı zararın ‘‘kusursuz sorumluluk’’ esasına göre tazmini gereklidir.KALPTEN ÖLDÃœTemel savaÅŸ beden eÄŸitimi saatinde 2400 metre koÅŸusu esnasında geçirdiÄŸi kalp krizi nedeniyle vefat eden erin yakınlarının uÄŸradığı zararın, idarece tazmini gereklidir.PUSUDA MALUL KALDIPusu görevinde iken aşırı kar ve soÄŸuk nedeniyle donmaya baÄŸlı olarak malul hale gelen davacının bu nedenle uÄŸradığı zararın tazmini gerekir.DEREDE BOÄžULDUGünlük hizmet cetveli gereÄŸi savaÅŸ beden eÄŸitimi saatinde yapılan voleybol maçında hakem olan müteveffa erin, dereye doÄŸru giden topu yakalamak isterken dereye düşüp kaybolması sonucu, yakınlarının uÄŸradığı zararın tazmini gerekir.SPORDA ÖLDÃœTıbbi ölüm nedeni kesin olarak saptanamamakla beraber, erin sabah sporu esnasında rahatsızlanarak ölmesi karşısında yakınları olan davacıların uÄŸradığı zararın kusursuz sorumluluk ilkesi uyarınca tazmini gerekli bulunmaktadır.TERÖRÄ°ST SANILDIGerekli araÅŸtırma yapılmaksızın terörist zannıyla pusuda bulunan askerlerin üzerine açılan tank ateÅŸi sonucu yaralanarak sakatlanan erin uÄŸradığı zarar, kusursuz sorumluluk kuramı uyarınca idarece tazmin edilmelidir. Â