DoÄŸa

Beden sıcaklığını ayarlayan protein balıklarda da varMemelilerin bedenini ısıtan proteinin balıklardaki varlığını Philipps Ãœniversitesi bilim adamları saptadı. AraÅŸtırmacılar bu ‘kimyasal ısınmanın’ sadece memelilerde bulunduÄŸunu sanıyorlardı. Bununla birlikte bu proteinin balıklardaki iÅŸlevi henüz tam olarak bilinmemekte. Temeli UCP1 proteinine dayanan kimyasal ısınma sistemi yaklaşık 40 yıl önce saptanmıştı. Bilim adamları bu proteinin 140 milyon yıl önce memelilerde ortaya çıktığında önemli bir rol oynamış olabileceÄŸini düşünüyorlardı ve kimyasal ısınma soÄŸuk çevre koÅŸullarında hayatta kalabilmek için evrim açısından bir avantaj olarak kabul edilmiÅŸti. Ancak son araÅŸtırmalar günümüzdeki birçok balık soyunun 420 milyon yıl önce memelilerden tamamen bağımsız olarak aynı geliÅŸmeyi yaÅŸadıklarını göstermekte. Titremesiz sıcaklık oluÅŸumu (nonshivering thermogenesis), hücrelerin mitokondirlerinde adenosin trifosfat biçimindeki enerjinin üretilmesini engelleyen UCP proteinlerinin etkisine dayanıyor. Bunun yerine sıcaklık enerjisi üretilmekte. Bu süreç ise varlığı sadece memelilerde saptanan kahverengi yaÄŸdokusunda iÅŸlemekte. Ancak bilim adamları çok sayıda genom veri bankasını inceleyerek, zebra ve balon balıklarında da söz konusu proteine rastlamışlar. Balıklar 420 milyon yıl önce dört ayaklı kara hayvanlarına ve en sonunda da insana giden evrim çizgisine saptıkları için, bu proteinin memeliler tarafından ‘keÅŸfedilmediÄŸi’ apaçık ortada. Ama proteinin balıklardaki fonksiyonu henüz bilinememekte. Teorilerden biri, proteinin gerçekten de balıklarda sıcaklık üretmeye yaradığına dayanıyor.Ä°kinci bir teoriye göre ise protein tamamen farklı bir fonksiyona sahip olabilir. Mesela yaÄŸ asitlerinin taşıyıcıları olarak görev yaptıkları gibi hücrelerin dolayısıyla da organizmayı yaÅŸlandıran süreci baskılıyor olabilir. Çünkü diyor Klingenspor, UCP proteinleri, mitokondrilerdeki oksijen radikallerinin oluÅŸumunu da engellerler.Ä°lk kez kırmızı ışık yansıtan bir medüz bulunduBulgu, derin deniz canlılarının kırmızı ışığı da algılayabilmelerini göstermesi açısından önem taşımakta.Kaliforniya sahillerinde 1600 ve 2300m derinlikte Erenna familyasına ait medüzleri araÅŸtıran Steven Haddock, bu bölgedeki medüzlerin diÄŸer Erenna medüzlerinden farklı olarak yengeç deÄŸil balıkla beslendiklerini söylüyor. Bilim adamının toplamış olduÄŸu örnekler bugüne dek bilinmeyen bir türe ait. Medüzlerin dokunaçları merkezi bir saptan dallanıp budaklanmakta ve avlarını hareketsiz kıldıkları zehirli ısırgan hücrelere sahip. AraÅŸtırmacılar saplarda kırmızı ışıyan noktalara da rastlamışlar. Genç dokunaçlardaki ışık mavimsi yeÅŸil, yaÅŸlı dokunaçlardaki ise kırmızı yansıyor. Kırmızı ışığın derin sularda avların medüzlere çekilmesinde iÅŸe yaradığı tahmin edilmekte. Mavimsi yeÅŸil ışık biyolojik gazışıyla oluÅŸmakta. Gazışı daha öncelerde bu tür medüzlerde görüldüyse de bunlar sadece savunma mekanizması görevini görüyordu. Kırmızı ışık flüoresanla meydana gelmekte. Bir madde mavimsi yeÅŸil ışığı soÄŸurarak diÄŸer dalga boylarında yani kırmızı ışık olarak yansıtmakta diye açıklanıyor Spiegel’deki haberde. (www.spiegel.de). Bulgu derin deniz canlılarının kırmızı ışığı da algılayabilmelerini göstermesi açısından önem taşımakta.Baltık denizinde dev balina cesediGeçtiÄŸimiz haftalarda Baltık denizi sahillerine 18m uzunluÄŸunda bir balina ölüsü vurdu. Uzmanlar sansasyonel bulgunun, henüz tam geliÅŸmemiÅŸ erkek Fin balinasına (Balaenoptera physalus) ait olduÄŸunu bildirdiler. 40 tonluk hayvan aynı gece bilimsel araÅŸtırmalarda kullanılmak üzere Stralsund Deniz Müzesi’ne taşındı. Deniz müzesinden yapılan açıklamaya göre 14.yy’dan bu yana Baltık denizinin güneyinde beÅŸ ölü Fin balinası bulunmuÅŸ. Bilim adamları, iskeletinin büyük bir olasılıkla 2008 yılından itibaren müzesinin yeni binasında sergilenmeye baÅŸlanacağını bildirdiler. Â