DoÄŸa

Sahtekar kurtçuklar saptandıBitkilerin köklerine yerleÅŸerek burada urlar oluÅŸturan kurtçuklar kendilerini bitkilere yararlı bir dost olarak gösteriyor.Seritli kurtlar sevimsiz yaratıklardır. Mesela triÅŸin ve kancalı kurtlar insanlara önemli zararlar verirken, kök-ur nematodları (Meloidogyne spp) da bitkilere bulaşır. Minik kurtlar köklerde ur oluÅŸturarak havuçların ve köklerin çıkıntılı olmasına yol açarlar. Peki bunlar köke nasıl giriÅŸ yapıyor? North Carolina Ãœniversitesi’ndeki bir araÅŸtırma grubu, bu zararlıların bitkiye nasıl yapıştığını tespit etti: Kendilerini dost gibi göstererek! Normalde, zararsız kurtçuklara, bitki "giriÅŸ izni" verir. Bu izni, biyokimyasal bir uyarı maddesi ile saÄŸlanır. Rhizobia olarak bilinen belli baÅŸlı bir bakteri grubu bu onayla orada yuvalanır ve bitkiyle ortaklaÅŸa ve karşılıklı yararlılık ilikesi çerçevesinde ve bitkide yaÅŸar. Bu bakteriler havadan aldıkları oksijeni bitkinin hayatta kalması için gerekli olan biçime dönüştürerek yuvaya ve enerjiye sahip olur. Bitkiler tarafından diÄŸer organizmalarla zararsız bir ortakyaÅŸam oluÅŸturmaya yönelik sistem, zararlı kurtçuklar nematodlar tarafından kötüye kullanılıyor. Parazitler, sanki izinliymiÅŸler gibi biyokimyasal maddeyi taklit ediyor, köke yapışıyor ve orada büyük urlar halinde büyüyor.Bilim adamları bu konudaki bulgularını Proceedings of the National Academy of Sciences dergisinde yayımladı. Bitki, sahtekar bakterilerden uyarı maddesi aldığında kök kıllarını sembiyoz partnerine göre kıvırıyor ve bakteriler buralarda ur üretiyorlar. AraÅŸtırmacılar Lotus japonicus bitkisinin belli baÅŸlı bir genini deÄŸiÅŸtirdiklerinde bitki, bakterilerin uyarı maddesine karşı reaksiyon göstermediÄŸi gibi ÅŸeritli kurtları da yanına yaklaÅŸtırmamış. Gürültü kirliliÄŸi balinaların aÅŸk iletiÅŸimini bozuyorErkek balinaların diÅŸi balinalar için aÅŸk ÅŸarkıları söyledikleri bölgelerde muazzam gürültü kirliliÄŸi oluÅŸtu Bu nedenle diÅŸiler bu aÅŸk serenatlarını duyamıyorlar. En uygun kuluçka bölgeleri ve besin kaynaklarıyla ilgili mesajlar da böylece yok oluyor. Okyanuslardaki gemi trafiÄŸi ve su içindeki ses araÅŸtırmaları, balinaların hassas kulaklarını sanılandan çok daha fazla etkiliyor.Balinalar aslında büyük bir gürültünün içinde konuÅŸurlar. Gelgit, fırtına, dalgalar ve depremlerle denizlerde doÄŸal gürültüler oluÅŸur sonuçta. Fakat bu seslere genelde petrol arama çalışmalarının patlamaları, gemi trafiÄŸi ve ordunun deneyleri de eklendiÄŸinde müthiÅŸ bir gürültü kirliliÄŸi meydana gelir. Ve balinaların bu okyanus kirliliÄŸi içinde birbirlerini anlamakta zorluk çektikleri belirlendi. Amerikan Bilim Organizasyonu’nun (AAAS) Christopher Clark, balinaların genelde besin kaynaklarının bulundu sığ sahil sularında yüzdüklerini gözlemlediÄŸini, ancak bu bölgelerin de uzun zamandır en gürültülü yerler olduÄŸunu belirtiyor. AÅŸk serenadıErkek balinalar tam da bu bölgelerde diÅŸi balinalar için ÅŸarkı söyler. Ne var ki diÅŸiler bu serenatları artık gürültü kirliliÄŸi yüzünden duyamıyorlar. En uygun kuluçka bölgeleri ve besin kaynaklarıyla ilgili mesajlar böylece yok oluyor. Balina seslerinin engelsiz olarak yayılabildiÄŸi bölgeler günden güne kısıtlanmakta. Oysa balina seslerinin henüz bir kısmı araÅŸtırılabildi bugüne dek. Bu karmaşık iletiÅŸim sistemi aynı zamanda uzun mesafelerden haberleÅŸmeye de izin vermekte. Mavi balinanın sesi suyun içinde 500km uzaklığa ulaşır örneÄŸin. Kambur balinalar ise Antarktikteki besin kaynaklarından kuluçka bölgelerine seslenirler. Balinalar bu amaçta doÄŸal bir sualtı yükseltecinden (Ampflikatör) yararlanıyorlar. Bir kilometre derinlikte düşen sıcaklıklar ve yüksek basınçla oluÅŸan kanal sayesinde balinalar seslerini en iyi burada duyurabiliyorlar. Ne var ki gemi trafiÄŸi gibi büyük gürültüler bu tür hassas ses kanallarını önemli ölçüde bozabiliyor. Columbia Ãœniversitesi bilim adamları kısa bir süre önce petrol arayan endüstrinin çıkardığı gürültünün balina ÅŸarkılarını ne ÅŸekilde engellediÄŸini kanıtladı. Ve bundan sonra Amerikan sularındaki gemilerin rotalarına kısıtlama getirildi. Gemilerin daha sessiz olmasını isteyen bilim adamları, rotaların deniz canlılarına göre ayarlanmasını istiyor. Â