DoÄŸa

Tüküren kobradan göze tam isabet Tüküren kobra yılanı zehrini metrelerce uzaktan kurbanının yüzüne püskürtür ve çoÄŸunlukla da göze isabet ettirir. Bonn Ãœniversitesi bilim adamları ÅŸimdi yılanın kafa hareketleriyle isabet ÅŸansını yükselttiÄŸini buldular. Tüküren kobra yılanı (Naja Sputatrix) en tehlikeli saldırgan olarak bilinir. Karşısındaki canlının gözüne püskürttüğü zehir karışımı en kötü durumda körlüğe yol açıyor çünkü. Bonn Ãœniversitesi zoologları ÅŸimdi yılanın isabet ÅŸansını ne ÅŸekilde yükselttiÄŸini buldular. Yılan, zehri büyük bir hızla kavrayıcı diÅŸlerden püskürtürken, kafasını daire ÅŸeklinde veya saÄŸa sola hareket ettiriyor. Ä°ki kobra türünde özel bir kamerayla izlenen bir davranış motifi isabet ettirmede önemli bir rol oynamakta. "Süper zaman merceÄŸinde yılanın zehri püskürtürken kafasını ne kadar hızlı hareket ettirdiÄŸini görebiliyoruz" diyor zoolog Guido Westhoff. Tıpkı çiçeklerin her tarafını sulamak istediÄŸimizde hortumu saÄŸ sola salladığımız gibi yılan da kafasını saÄŸ sola sallayarak zehrin daha geniÅŸ alana sıçramasını saÄŸlıyor. Böylece zehri göze isabet etme olasılığı da artıyor. Tam isabetBilim adamları deneyler sırasında dört tüküren Mozambik yılanı (Naja mossamica) ve altı siyah boyunlu tüküren yılan (Naja nigricollis) kullanmışlar. Bitirme sınavı için yılanların tükürüşlerini inceleyen öğretmen Katja Tzsch„tsch, deneyler sırasında hayvanın karşısına kendisi (kaskla korunarak) geçmiÅŸ veyahut da çeÅŸitli hayvanların resimlerini göstermiÅŸ. Yılanlar gerçekten de sadece hareket eden yüzlere tükürüyorlar, diyor Tzsch„tzsch. El hareketleri yılanların tükürmeleri için asla yeterli olmamakta. FotoÄŸraflara sadece iki yılan, zehir püskürtmüş. Ortalama olarak saniyenin yirmide biri kadar süren tükürüklü saldırıyı çıplak gözle görmek mümkün deÄŸil. Ä°ki yılan türünün ne kadar isabetli olduÄŸu fotoÄŸraflar ve koruyucu kask üzerindeki tükürük izleri göstermekte. Siyah boyunlu tüküren kobra on denemeden sekizinde, tüküren Mozambik yılanı ise %100 isabet ettirmiÅŸ. Bir kobra yılanının zehir kokteyli, sinir toksinlerinden oluÅŸsa da dokuya hasar veren bileÅŸimler de içerir. Zehir, yılanın diÅŸlerindeki ince bir kanaldan büyük bir basınçla püskürtülebilmekte. Göze isabet eden yılan zehri hassas nasırlı tabaka üzerinde yakıcı aÄŸrılara yol açar ve hemen tedavi edilmediÄŸi takdirde körlükle sonuçlanır. AÅŸk, güveyi sağırlaÅŸtırıyorAÅŸkın gözü kördür. Bu deyim hemen hemen tüm kültürlerde vardır. Fakat Ä°sveçli biyologlar ÅŸimdi diÅŸinin kokusunu alan güvenin sağırlaÅŸtığını buldular. Lund Ãœniversitesi’nden Niels Skals ve ekibi, Journal of Experimental Biology dergisindeki yazıda gece etkin olan erkek güvenin, diÅŸinin peÅŸine düşmesi halinde yarasa çığlığını bile duymadığını belirtiyorlar. Heterocera türünden olan yaprak kurdu (Spodoptera littoralis), potansiyel eÅŸ arayışında ve en büyük düşmanı olan yarasadan kaçmak için sadece iÅŸitme ve koku duyusuna güvenir. Ama eÄŸer böcekler aynı anda yarasa çığlığı ve diÅŸinin çekici kokusu duyduklarında yarasa çığlığını duymazlıktan gelerek çiftleÅŸmeyi tercih ediyorlar. Sonuçta on beÅŸ günlük ömründe bu fırsatı yakalamak pek kolay olmuyor. Böceklerin hangi koÅŸullarda hangi alternatifleri tercih ettiklerini öğrenmek isteyen bilim adamları, güveleri diÅŸinin kokusunu taşıyan bir hava akımının etkisinde bırakmışlar. Ve böcekler sözde diÅŸiye doÄŸru uçarken teypten yarasa çığlığı dinletmiÅŸler. Güveler sadece diÅŸinin kokusu zayıf olduÄŸunda ve yarasa çığlığının çok kuvvetli olması halinde kaçmışlar. DiÄŸer tüm koÅŸullarda güveler hep sözde diÅŸiye doÄŸru uçmuÅŸlar. Anlaşıldığı üzere hayvanlar kokunun ve sesin yoÄŸunluÄŸuna göre hangi stratejinin daha yararlı olduÄŸunu saptıyorlar. Şöyle: DiÅŸinin kokusu yoÄŸun olarak algılandığında onun yakında olduÄŸu ve çiftleÅŸme ÅŸansının yüksek olduÄŸu anlaşılmakta. Yarasa çığlıkları çok kuvvetli olduÄŸunda ise düşmanın çok yakında olduÄŸunu hissederek kaçmayı tercih ediyorlar. Â