DNA'nın 50'nci yıldönümü

Bundan tam 50 yıl önce, 28 Åžubat 1953'te, Francis Crick, Cambridge'deki Eagle barına girerek James Watson ile birlikte ‘‘yaÅŸamın sırrını bulduklarını’’ açıkladılar. O gün erken saatlerde, adları daha önce bilinmeyen bu iki bilim adamı, dünya çapında birçok araÅŸtırmacının çözmek için yarıştıkları bir problemin doÄŸru çözümünü bulmuÅŸlardı. YaÅŸamın genetik ÅŸifresini taşıyan ‘‘dezoksiribonükleik’’ asitin (DNA) bir modelini oluÅŸturmuÅŸlardı. Bu devrimin 50. yıldönümünü kutlayan TIME dergisi, kapak konusu yaptığı DNA'nın adım adım hikayesine yer verdi.195325 NÄ°SAN: James Watson ve Francis Crick, ikili sarmal keÅŸiflerini Nature dergisine bir yazıyla bildirdiler. Aynı yıl George Gamow, DNA'nın protein üretimindeki ÅŸifreleri taşıdığını açıkladı.1959Ä°lk insan kromozomu bozukluÄŸu, ‘‘down sendromu’’ (mongol olma durumu) tanımlandı.1960DNA ile vücudun protein üretilen hücreleri arasındaki baÄŸlantı olan RNA (Ribonükleik asit) keÅŸfedildi.1961Marshall Nirenberg, ilk defa 64 adet üç harfli protein genetik kodlarını tanımladı.1962Crick, Watson ve Maurice Wilkins Nobel Ödülü'nü aldılar.1967Allan Wilson ve Vincent Sarich, moleküler biyoloji araçlarını kullanarak, insanların ve maymunların antropologların inandığı gibi 25 milyon yıl deÄŸil 5 milyon yıl önce ayrıldıklarını buldular.1968Watson'un ‘‘Çifte Sarmal’’ı yayınlandı ve en çok satan kitap oldu.1969Harvard Tıp Okulu'ndan bir ekip ilk geni ayırdılar: Åžeker metabolizmasında rol oynayan bir bakteriyel DNA parçası.1972- Paul Berg ve arkadaÅŸları virüslerdeki genleri kesip birleÅŸtirerek ilk birleÅŸik DNA moleküllerini yarattılar.- Bruce Ames, kanser yapan kimyasalların DNA'da da deÄŸiÅŸime neden olduÄŸunu keÅŸfetti.1973Ä°lk baÅŸarılı genetik mühendislik deneyinde Stanley Cohen ve Herbert Boyer, pençeli Afrika kurbaÄŸasından bir geni bakteriyel DNA'ya yerleÅŸtirdi.1976Boyer ve Robert Swanson, dünyanın ilk genetik mühendislik ÅŸirketi Genentech'i kurdular.1977Walter Gilbert ve Frederick Sanger, DNA serisini çıkarmak için ayrı ayrı metodlar geliÅŸtirdiler.1978Genentech bilim adamları insan ensülininden gen kopyaladılar.1980Martin Cline ve arkadaÅŸları, bir hayvandan diÄŸerine fonksiyonel genleri transfer ederek transgenik fare yarattılar.1982- ABD Gıda ve Ä°laç Dairesi, bakteri tarafından üretilmiÅŸ bir ensülin türü olan ilk genetik olarak üretilmiÅŸ ilacı onayladı.- Thomas Cech ve Sidney Altman, RNA'nın enzim olarak görev yapabildiÄŸini gösterdiler.1984Alec Jeffreys ve arkadaÅŸları, insanların kimliklerini belirleyebilmek için DNA kullanılarak genetik ‘‘parmakizi’’ yöntemini geliÅŸtirdi.1985Robert Gallo ve Luc Montagnier, AIDS'e neden olan HIV virüsünün genetik haritasını çıkardı.1986- Leroy Hood, ilk otomatik DNA deÅŸifre ediciyi icat etti.- Hepatit B için ilk genetik olarak geliÅŸtirilmiÅŸ aşı onaylandı.1987Allan Wilson, Rebecca Cann ve Mark Stoneking bütün insanların ortak bir atası olduÄŸunu açıkladılar: ‘‘Mitokandiriyal Havva’’ (anneden alınan genlerden geldiÄŸimizi).1988Harvard Ãœniversitesi genetik olarak deÄŸiÅŸmiÅŸ ilk hayvanın patentini aldı: Göğüs kanseri riski yüksek olan bir fare.1989Embryoların cinsiyetini belirlemek için ilk genetik tarama yapıldı.1990Ä°nsanların Gen Haritası projesi resmen baÅŸlatıldı.1993George Washington Ãœniversitesi'nde ilk insan embriyosu kopyalandı ve birkaç gün yaÅŸatıldı.1994Ä°lk genetik geliÅŸtirilmiÅŸ yiyecek olan domates üretildi.1995O.J Simpson cinayet davasında DNA testi önemli rol oynadı.1997Ian Wilmut ve arkadaÅŸları ilk kopya koyun Dolly'yi yarattılar.1998Ä°lk embryo kök hücreleri üretildi.1999Deneysel bir gen tedavisi görürken Amerikalı Jesse Gelsinger öldü.2000Venter ve Francis Collins insanın gen haritasını çıkardıklarını açıkladılar.2002- Texas A&M Ãœniversitesi'nde CC adı verilen bir kedi kopyalandı.- Raelian tarikatı ilk kopya bebek Havva'nın doÄŸduÄŸunu iddia ettiler. Ancak hala kanıtlayamadılar.2003- Watson ve Crick'in çifte sarmalı keÅŸfetmelerinin 50. yıldönümü.- Kopya koyun akciÄŸer enfeksiyonunun ilerlemesi sonucu, ötanazi yapılarak öldürüldü.Â