Disleksi dahi olmaya engel deÄŸil

Okuma zorluÄŸu ‘disleksi’, yazı zorluÄŸu ‘disgrafi’, matematik sorunlari için ‘diskalkuli’ terimleri kullanılıyor. Öğrenme güçlüğü ise bu sorunların tümünü içeriyor. Öğrenme güçlüğü zeka sorunu ya da hastalık deÄŸil, bir sendrom. Sözkonusu kiÅŸilerin, zekaları normal hatta normalin üstünde. Sorunları genellikle okula baÅŸlamalarıyla su yüzüne çıkıyor. Ne yazık ki hiç haketmeseler de bazen ‘geri zekalı, tembel, yaramaz’ yakıştırmasıyla karşılaşıyorlar. Farkına varan aile için de belki ömür boyu bitmeyecek panik ve kaygılar baÅŸlıyor. Ä°ÅŸte bu yüzden mücadeleyi seçen çocukları ve aileleri, zorlu ama ucunda ışık olan bir yol bekliyor. Orhan ÅŸimdi 19 yaşında. Bilgisayar mühendisliÄŸi eÄŸitimini sürdürüyor. Öğrenme güçlüğü sorunu yaÅŸayan ancak ailesinin, öğretmenlerinin ve eÄŸitmenlerinin çabalarıyla bu sorunun üstesinden gelmiÅŸ bir genç. Bu sorun ne matematik ve fen derslerini sevmesine ne de Ä°ngilizce (disleksiler için öğrenilmesi zor bir dil, çünkü yazıldığı gibi okunmuyor) öğrenmesine engel olabilmiÅŸ. Orta son sınıftayken yaÅŸadıklarını şöyle anlatmış:‘‘Yazarken ve okurken bazı harfleri göremiyor, hızlı yazamıyor, hızlı okuyamıyordum. Sınıftan geri kalıyordum. Ãœzülüyordum ama sonradan yardımla sınıfın seviyesine yetiÅŸtim. Ä°lkokuldayken çoÄŸu konuyu ancak daha ayrıntılı, daha açık bir ÅŸekilde anlatılırsa daha kolay ve çabuk anlamaya baÅŸladım. Bu konuda en çok annem destek oldu. Ä°ngiltere'den testler getirtti. Danışmanlık merkezine gitmeye baÅŸladım, bir uzman evde beni çalıştırdı. Konular iyice açıklanırsa herÅŸeyi anlıyordum. Ayakkabımı baÄŸlarken, giyinirken, sağımı, solumu, kazağın önünü arkasını ayırt edemiyordum. Ama çalışarak hepsini öğrendim. Bilmeyenler ‘özürlü, spastik' diyorlar. Bilseler aramızda hiçbir fark olmadığını görecekler. Yani yapamayan deÄŸil, ‘farklı öğrenen'iz. El yazım çok kötüydü, düzelttim. Beni en mutlu eden ÅŸey baÅŸarı. Disleksi olanlar hiç üzülmesinler. Anlayamadıkları için alay edenler olabilir. Kaçmasınlar, utanmasınlar. Disleksililer, doÄŸru öğretildiÄŸi takdirde herÅŸeyi baÅŸarabilirler.’’Orhan, ikiz kardeÅŸinden önce konuÅŸmasına ve tuvaletini söylemesine raÄŸmen okula baÅŸladığında sorun çıktı. Öğretmeni ‘‘Sizin oÄŸlunuz geri zekalı. Alın özel okula götürün’’ deyince anne Işıl Hanım ÅŸoke oldu. Devlet okulundan alıp özel bir okula verdiler. Ancak burada da Orhan, yerinde oturamıyor, arkadaÅŸlarının dikkatini dağıtıyor, okula gitmek istemiyordu. Okulun ABD'den yeni gelen danışmanı Orhan'a testler yapınca çocukta disleksi olduÄŸu anlaşıldı. Bu teÅŸhis Işıl Hanım'ın hayatında bir dönüm noktası olmuÅŸtu: ‘‘Arapça gibi ters taraftan baÅŸlayarak bir takım sessiz harfleri belirli aralıklarla yazıyor, boÅŸlukları sesli harflerle dolduruyor ve cümleyi tersten yazıyordu. Özel okuldan alıp tekrar devlet okuluna verdim. Çünkü bu okullarda şımarık daha azdı. Öğretmeni çok anlayışlı davrandı. Yurtdışından testler, dökümanlar getirttim. Bu tür sorunları bulunan çocukların anneleriyle birlikte grup terapisine katıldım. Bu arada IQ'su 2 yaÅŸ büyük çıktı. Ä°lkokuldan sonra iyi puanla yabancı dilde eÄŸitim yapan bir okulu kazandı. KonuÅŸma, anlama, okuma olarak lisanı sökmesine raÄŸmen imtihanlarda baÅŸarısız oldu. Öğretmene, hatta okulun psikoloÄŸuna dahi derdimizi anlatamadık. DiÄŸer ülkelerde bu çocukları sınavlara sınıftan ayrı alıyorlar, daha çok zaman veriyorlar. Milli EÄŸitim Bakanlığı artık disleksili çocukların farkına varmalı. Okullarda özel kontenjanlar açılmalı, bu konuda sivil örgütlenmeler oluÅŸmalı.’’Prof. Barış Korkmaz CerrahpaÅŸa Tıp, Nöroloji Anabilim DalıErkek çocuklar risk grubuÅžimdiye kadar soruna yol açan 4 gen saptandı. 6'ıncı ve 2'inci kromozomlar konusunda bilim adamları uzlaşıyor. DiÄŸer kromozomlar üzerinde araÅŸtırmalar sürüyor. Kromozomlardaki bir takım genler beynin okumayı öğrenmeyle ilgili çok deÄŸiÅŸik bölgelerinin geliÅŸimini ilgilendiriyor. Okumayı öğrenebilmek için beynin bazı bölgelerinin hazır olması gerekiyor. Disleksi dediÄŸimiz durumda bu bölgeler yeterince hazır deÄŸil. Düşük doÄŸum tartılı, geç yürümeye baÅŸlayanlar, solak ve erkek çocuklar daha büyük risk altında. Görülme sıklığı, yüzde 2.5-10. Az sayıda uzman bu soruna kendini yönlendirmiÅŸ. Türkiye'de bu çocuklar ağırlıklı olarak danışmanlık merkezlerine gidiyorlar. En ortada kalan gruplardan biri. Marmara Ãœniversitesi Tıp Fakültesi'nde rehber öğretmenlere yönelik bir eÄŸitim programı baÅŸlatıldı. Bu programda rehber öğretmenlere öğrenme güçlükleriyle ilgili kurs verilecek. Berta Adato Saporta (Klinik psikolog)Aileler kabul edemiyorBu çocuklara farklı öğrenen çocuklar diyoruz. EÄŸitsel terapiye çocuÄŸun öğrenme sistemini belirleyecek bir test yaparak baÅŸlıyoruz. Ses-sembol eÅŸlemesi yapabilmesi, vücudun onu sindirmesi, eski alışkanlığı bırakıp yeni sisteme geçmesi, zaman alıyor. EÄŸitim hayatını engelleyecek bir faktör deÄŸil. Ä°lkokul birinci sınıfta temel teknikleri, ses, sembol eÅŸlemesi yapabilmesi, anlayarak okuyabilme becerisi otomatik hale getirilebiliyor. Genelde 4 ve 5'inci sınıf gibi bilinmeyen terimlerin geldiÄŸi döneme kadar çocuk sorunsuz devam ediyor. Ergenlik döneminde de yardıma ihtiyaç duyabiliyor. Çocuklara özgüvenlerini kazandırmak çok önemli. Aileler tarafından çok kabul gören bir durum deÄŸil. Aileler, ‘Bunda çok iyi, ÅŸunda çok iyi. Bunu nasıl yapamaz'a takılıyorlar. Bazen, çocuÄŸu ‘tembel' diye suçluyorlar. Çocuklar spora, dramaya yönlendiriliyor. Bazen resim kursları, basketbol, voleybol hatta öfke sorunlarına karşı aikido öneriliyor.Picasso, Spielberg, Kennedy...Tarihte yerlerini alan sanatçılar Leonardo Da Vinci, Michelangelo, Auguste Rodin, Picasso, bilim adamları Edison, Einstein, sinema yönetmeni Spielberg, Walt Disney, masal yazarı Andersen, ABD baÅŸkanları Roosevelt, Wilson ve Kennedy, Ä°ngiltere BaÅŸbakanı Churchill, Ä°kinci Dünya Savaşı'nın ünlü komutanı General Patton, Prens Charles, yazar Agatha Christie, ünlü beyin cerrahı Harvey Cushing, sinema sanatçısı Tom Cruise, ÅŸarkıcı Cher... Saydığımız tüm bu şöhretli isimlerin ortak özelliÄŸi ‘disleksi’ anlaşılır adıyla ‘öğrenme güçlüğü-bozukluÄŸu’ sorunu yaÅŸamaları.Disleksili çocuk ne yapar?El ve ayakları devamlı kıpırdar, yerinde duramaz. Zaten yüzde 75'i hiperaktif.Çok ataktır, düşünmeden davranır...Konsantrasyon güçlüğü vardır, dikkati kolay dağılır. Motor koordinasyonu bozuktur. Sakarlık ve beceriksizlik görülür. Görsel algı sorunu vardır. B, p, d harflerini karıştırır, ters yazar (örneÄŸin koç yerine çok), harf ve satır atlar.Görsel hafızası zayıf, uzaklık, derinlik algısı bozuktur. Ä°ÅŸitsel algı ve kavrama sorunu vardır. F-v, b-m sesleri karışabilir. Organizasyon bozukluÄŸu vardır. Mekanda yönelmede, pozisyonu algılamada zorluk çeker (top atlama, ip atlama gibi). Yön bulmakta zorlanır.Önce-sonra, dün-bugün, ÅŸimdi-sonra zaman kavramlarını karıştırır. Saati zor öğrenir. BaÅŸ ve karın aÄŸrısı, okula gitmeyi istememe, yaşıtlarıyla geçimsizlik, itaat etmeme, reddetme veya aşırı içe dönme gibi tepkiler gösterir.AÄ°LELERE ÖNERÄ°LERSorunları farkettiÄŸinizde ertelemeyinÖnerilen çalışmaları takip edin Yarıyolda bırakmayın, pes etmeyin Çocuklarınızın güvenini besleyin Okuyamıyorsun, yazamıyorsun demeyinEvde çocuklara pratik yaptırın. Â