Dimitri Mendeleyev kimdir?

Ünlü arama motoru Google tarafından özel günler için yapılan Doodle tasarımının konuğu, Rus bilim adamı Dimitri Mendeleyev oldu. Özel tasarım olan doodle Dimitri Mendeleyev'in 182. doğum gününde yani bugün paylaşıma sunuldu.

DİMİTRİ MENDELEYEV KİMDİR?

2 Şubat 1834 yılında Sibirya’nın Tobalska şehrinde doğan Mendeleyev, on yedi kardeşin en küçüğü olarak dünyaya geldi. Asıl Adı Dimitri İvanoviç Mendeleyev’in babası lise müdürü büyük babası ise Sibirya’nın ilk gazetesini çıkaran kişiydi. İlk öğrenimini sürgünde yapan Mendeleyev, babası öldükten sonra annesi daha iyi bir eğitim alması amacıyla St. Petersburg’a taşındı.

Leningrad Üniversitesi’nde kendisini tanıtan Dimitri Mendeleyev, doktora tezini “alkol ve suyun birleşmesi” konusu üzerinde yaptı. Fransa ve Almanya’daki incelemeleri, 1858 yılında Karlsruhe Kimya Konferansı’na katılmasına imkan yarattı. Bu konferans, Avogadro Hipotezi üzerinde ateşli tartışmalara sahne oldu.

İlk petrol kuyusunu görmek için Pennsylvania’daki petrol bölgesini gezen Mendeleyev, Rusya'ya döndükten sonra yeni bir ticari damıtma yöntemi geliştirdi.

32 YAŞINDA PROFESÖR ÜNVANINI KAZANDI

32 yaşındayken St. Petersburg Üniversitesi’nde inorganik kimya kürsüsünde profesör olan Mendeleyev, elementlerin fiziksel ve kimyasal özelliklerindeki düzenlilikten yola çıkarak, sıralamasını yaptı. Böylece kimyacıların sessiz bilgisayarı olan periyodik cetveli icat etmiş oldu. Periyodik tablo sayesinde henüz bilinmeyen bazı elementlerin bulunacağını ve onların bazı özelliklerini tahmin eden Mendeleyev’in varlığını bildirdiği elementlerden bazıları birkaç yıl sonra bulununca periyodik tablonun önemi anlaşıldı ve büyük bir bilgin olarak tanındı.

PERİYODİK CETVEL MENDELEEV'İN ÜNLÜ BİR KİMYACI OLMASINI SAĞLADI

Mendeleev'in mükemmel yorumculuğu ve üretici zekasının çarpıcı bir ürünü olan periyodik tablo, onun kısa sürede dünya çapında ünlü bir kimyacı olmasını sağladı. Mendeleev'in 25 büyük kitaptan oluşan diğer çalışmaları da oldukça ilginç özelliklere sahip. İzomorfizm hakkındaki bilgileri organize etmesi, jeokimyanın gelişmesini sağlayan Mendeleyev, kritik kaynama noktasını bulup, çözeltilerin hidrat teorisini geliştirmesi onun büyük bir fizikokimyacı olarak anılmasına sebep oldu. 70 kadar akademi ve ilim topluluğunun üyesi olan Mendeleyev’in kendi deyimiyle birinci hizmeti ilmi araştırmaları, ikincisi ise öğretmenlikti. Toplumsal konularla yakından ilgilenen Mendeleyev, hükümetin işlerine karışmaması için, verilen emri dinlemektense profesörlükten istifa etmeyi uygun buldu. Liberal düşünceleri destekliyor, saçlarını kestirmeyi reddediyor ve Çar'ın isteklerine karşı koyuyordu. Bunlara karşın "Ağırlıklar ve Ölçüler Bürosu" müdürlüğüne atandı.

PERİYODİK TABLO SAYESİNDE ELEMENT SAYISI ARTTI

St. Petersburg'un bir çok okulunda öğretmenlik yapan Mendeleyev, 1907 yılında zatürreden öldü. Mendeleev’in periyodik tabloyu ilk defa bastırdığı zaman bilinen 63 element vardı. Ölümünden bir yıl sonra ise bilinen elementlerin sayısı 86'ya yükseldi. Bu hızlı artış, kimyanın en önemli genellemesi olan periyodik tablo sayesinde elde edildi. Mendeleev hiç bir yeni element keşfedememiş olmasına rağmen, bilim dünyasına yaptığı hizmetten dolayı, 1955 yılında G.T.Seaborg başkanlığındaki Amerikalı fizikçiler tarafından sentezlenen 101 atom numaralı elemente, Dimitri Mendeleyev onuruna "mendelevyum" adı verildi.

Dimitri Mendeleyev atomların artan atom ağırlıklarına göre sıralandıklarında belli özelliklerin tekrarlandığını gördü. Daha sonra elementleri tekrarlanan özelliklerine göre alt alta sıralayarak ilk iki periyodu yedişer, sonraki üç periyodu ise onyedişer element içeren bir periyodik sistem hazırladı. Dimitri Mendeleyev'in hazırladığı periyodik sistemde bazı yerleri henüz keşfedilmemiş elementlerin olduğunu düşünerek boş bıraktı. Daha sonra bulunan skandiyum, galyum, germanyum elementleri tablodaki boşluklara yerleştirildi. 1895 yılında Lord Rayleigh, kimyasal olarak inert yeni bir gazı (argon) keşfettiğini bildirdi. Bu element periyodik tabloda bilinen hiçbir yere yerleştirilemedi.  

PERİYODİK TABLO, ELEMENTLERİN TEKRARINA DAİR BİLGİ İÇERMİYOR

1898 yılında William Ramsay bu elementin klor ile potasyum arasında bir yere konulabileceğini önerdi. Helyum da aynı grubun bir üyesi olarak düşünüldü. Bu grup elementlerinin değerliklerinin sıfır olması nedeniyle sıfır grubu olarak adlandırıldı. Dimitri Mendeleyev'in periyodik tablosu her ne kadar elementlerin periyodik özelliklerini gösterse de neden özelliklerin tekrarlandığı konusunda herhangi bir bilgi içermez.