Diasporaya Munich RE şoku

1915 olaylarında ölen Ermeni ailelerin mirasçılarınca Munich RE şirketinden talep edilen tazminat, ABD 9’uncu Temyiz Mahkemesi’nce reddedildi. Kararla birlikte, sigorta şirketlerine karşı dava açma yetkisini veren yasa, 354.4 sayılı kanunun tazminat talepleriyle ilgili uygulaması durduruldu. Yasanın “soykırımla” ilgili maddesi, en geç 2 yıl içinde California Eyalet Yasaları’ndan çıkarılacak.  Karar bağlayıcı. 13 yıldır karşılıklı kazanımlarla devam eden davaya son noktayı koyan San Francisco’daki 11 yargıçlık mahkeme, bu kişilerin, yabancı kurumlara dava açma hakkı bulunmadığına, bu hakkın yalnızca ABD hükümetine ait olduğu hükmüne oybirliğiyle vardı. Munich RE, mahkemeye verdiği son savunmasında, Ermenilerin taleplerinin 1. Dünya Savaşı sonrasında imzalanan barış antlaşmasına aykırı olduğunu, Almanya ve ABD arasındaki savaş döneminde yaşanan tüm anlaşmazlıkların, sözleşmelerle çözüldüğünü iddia etmişti. Karar defalarca bozulmuştu.

Hükmünü bozdu

California Eyalet Mahkemesi’nde 13 yıl önce kabul edilen ve 1915 olaylarında ölen Ermenilerin mirasçılarına, sigorta şirketlerine karşı dava açma yetkisini veren yasa, aynı temyiz mahkemesince ABD dış politikasıyla çeliştiği için 2009’da iptal edilerek dava açma yolu kapanmıştı. Ancak geçen yıl siyasi baskılara dayanamayan Temyiz Mahkemesi, benzeri görülmemiş bir karar değişikliğiyle kendi hükmünü bozmuştu. Mahkeme, California Eyalet Mahkemesi’nin çıkardığı bu yasanın ABD dış politikasıyla çelişmediği kararına varıp Ermeni mirasçıların dava açabileceğine karar vermişti.

Munich RE’nin avukatları ise bu karara itiraz ederek, “ABD Başkanları Bill Clinton ve George W. Bush, 1915 olaylarını ‘soykırım’ olarak nitelememiştir. Buna göre, eyalet yasası, ABD dış politikasıyla çelişmektedir” gerekçesiyle kararın iptalini istemişti. Mahkeme bu defa, bu hükmünü tekrar değerlendirme kararı almıştı. Alman sigorta şirketinin Los Angeles’taki avukatı Neil Soltman’ın 3 Ocak’ta verdiği yazılı savunmada Munich RE’nin bir Alman şirketi olması ve barış antlaşmasına göre her Amerikan vatandaşının 1. Dünya Savaşı sebebi ile açacağı davalara 1921’de ABD ve Almanya birliklerince imzalanan “Berlin Antlaşması” uyarınca, yalnızca Karma Davalar Komisyonu’nca bakılabileceğini iddia etti.

Soltman, bu yasanın savaşla ilgili federal davaları çözemeyeceğini ve söz konusu 354.4 numaralı yasanın bu statüde Ermeni soykırımına yönelik bozulmasının uluslararası antlaşmalar doktrinine ters düşeceğini savundu.

Öfkeyle karşılandı

Kararın ardından Ermeni diasporası sonucu büyük bir öfke ile karşıladı. Radikal Ermeni kuruluşu ANCA’nın direktörü Aram Hamparyan bir açıklama yaparak, “Bu karar, yabancı hükümetlere insan haklarında saati geriye işletmeye çalışma konusunda kapı aralamıştır” dedi. Hamparyan ayrıca, Darfur, Tibet gibi katliamların yaşandığı yerlerde federal hükümeti harekete geçiren Amerikan taban hareketinin bundan zarar göreceğini öne sürdü.

Tüm eyaletleri bağlayacak

ERMENİ diasporasının etkili olduğu bazı milletvekilleri ve California, Hawaii, Massachusetts, Nevada ve Rhode Island eyaletlerinden 5 savcı tarafından sunulan dilekçede 354.4 numaralı yasadan sadece Nazi kurbanlarının değil, Ermenilerin de dahil edilme kararına vardıklarını gösterdiler. Yasa, 1915 olaylarında ölen ya da kaçan Ermenilerin mirasçılarına eski banka hesapları ve hayat sigortası poliçelerine ilişkin haklarını 2016 yılının sonuna kadar hukuki yollarla talep etme imkânı veriyordu. Şimdiye kadar bu kanuna dayanılarak California ve diğer eyaletlerde açılan davalar sonucu New York Life 20 milyon dolar, Fransız sigorta şirketi AXA 17.5 milyon dolar ödemeye razı olmuştu. Şimdiye kadar ABD’de 42 eyalette benzer soykırım kararları alındı. Ancak California kararının şimdi Amerikan Yüksek Mahkemesi’ne gideceği ve oradan çıkacak son kararın ise tüm eyaletler için bağlayıcı olacağı tahmin ediliyor.