Devlet destekli halı tartışması

Kültür Bakanlığı, Ayasofya'nın tam karşısındaki Mimar Sinan'ın hamamında 11 yıldır halı satıyor. Bir grup genç turizmci, sultanahmet.com adlı sitede açtıkları tartışmada devletin halı satmayı bırakıp burayı müzeye çevirmesi gerektiÄŸini söylüyor. Kültür Bakanlığı Sultanahmet'in orta yerindeki tarihi bir hamamda halı satıyor. Kanuni'nin baÅŸhasekisi Hürrem Sultan tarafından Mimar Sinan'a yaptırılan ve Osmanlı'nın en önemli anıtsal yapılarından biri olan Haseki Hamamı'nda devlet tam 11 yıldır halı satışını sürdürüyor. Halı satış maÄŸazası Türk turizminin merkezi sayılan Sultanahmet'in göbeÄŸinde bulunmasına raÄŸmen sinek avlıyor. Bir grup genç turizmci de, Kültür Bakanlığı'nın bu maÄŸazayı kapatarak Haseki Hamamı'nı müzeye dönüştürmesini istiyor.Bu maÄŸazanın hikayesi 1980'lerin başına kadar uzanıyor. Bir grup geleneksel halk sanatı uzmanı 13.-20. yüzyıllar arasında üretilen Türk halılarının geleneksel teknik ve kök boyalarla yeniden üretilmesi gerektiÄŸini savunuyordu. Anadolu'nun çok az köyünde idealistçe sürdürülen bu çalışmanın teÅŸvik edilerek geliÅŸtirilmesini öne süren uzmanlara Kültür Bakanlığı 1989'da kulak verdi.Bakanlık, geleneksel tekniÄŸin kullanıldığı yöreleri tespit etti, bu bölgelerden halı örnekleri topladı, bunlara kıymet biçmek için halıcılık konusunda dünyaca ünlü eksperler arasından bir 'uzmanlar kurulu' oluÅŸturdu. Bu kurulun seçtiÄŸi halılar Bakanlıkça satın alınmaya baÅŸladığında Haseki Hamamı'nda Uluslararası Sanat Bienali kapsamında sergiler düzenleniyordu. Bu sergiler dışında boÅŸ kalıyordu. Hamamın turistik bir merkezde yer almasından ötürü halı satış maÄŸazası için ideal bir yer olduÄŸunu düşünen Kültür Bakanlığı, buranın iÅŸlevini deÄŸiÅŸtirerek maÄŸaza haline getirdi. DÖSÄ°M'Ä°N MAÄžAZALARISatış dahil tüm organizasyonu Kültür Bakanlığı Döner Sermaye Ä°ÅŸletmeleri Merkez Müdürlüğü (DÖSÄ°M) üstlendi. Turistik merkezlerde toplam 13 maÄŸaza ve satış reyonu bulunan DÖSÄ°M, hamamı maÄŸazaya dönüştürdü. Tarihi dokuyu zedelemeden bulduÄŸu portatif çözümlerle halıları sergileyen iÅŸletme, Siirt, Van, Adıyaman, Çanakkale, Mersin gibi ÅŸehirlerden gelen halı, cicim, kilim, heybe ve çuvalların satışına baÅŸladı. Burada sadece geleneksel Türk halıları satılmıyor. Bakanlık ayrıca dünyanın çeÅŸitli müzelerinde bulunan halı örneklerini çıkartmış. Bunların birebir kopyaları yaptırılıp satılıyor. Bu konuda Bakanlığın Halı KataloÄŸu'nda çarpıcı örnekler bulunuyor. Bunlardan biri, ÅŸimdi Londra'daki National Gallery'de sergilenen 1486'da Carlo Crivelli'nin yaptığı bir resimden çıkarılmış. Bir ortaçaÄŸ kentin de çarşı içindeki evin balkonundan sarkan kıvrımlı bir halının tahmini ölçüleri çıkarılarak bilgisayara yüklenmiÅŸ. Bilgisayar, bu ölçülerden hareketle kıvrımlı yerlerdeki desenleri de doldurmuÅŸ. Kültür Bakanlığı çalışanları dışarıdaki maÄŸazalarda metrekaresi 350 dolar civarında satılan halıların burada 90 dolara satıldığınısöylüyor. MaÄŸaza Müdürü Esra Işıldayancan, maÄŸazayı şöyle savunuyor:‘‘Bu tür maÄŸazaların Türkiye'nin dışarıya açılan pencerelerinden biridir. Çalışan personelin tümü yabancı dil biliyor. Halılar ince elenip sık dokunarak seçiliyor. Uzmanlar kurulunda Asım Cebeci (Kurul BaÅŸkanı), Prof. Dr. Hamiye ÇolakoÄŸlu, Yener AltuntaÅŸ, Åžahika Ãœnal, H. Cenap Işık, Dr. Akın Geven, Dr. Nuran Say, A. Seda Meral, Yard. Doç. Faruk Uzar ve Mahmut Bahadır bulunuyor.’’Peki bu kadar ince eleyip sık dokumaya raÄŸmen neden bu olaÄŸanüstü güzellikteki mekan sinek avlıyor? MaÄŸaza çalışanları, ‘‘Özel sektöre ait maÄŸazalar, satılan maldan kazanılan paranın içinden hanutçu ve diÄŸer aracılara komisyon verir. Biz vermediÄŸimiz için turistleri buraya getirmiyorlar’’ diyor. DEVLET NASIL HALI SATAR?Haseki Hamamı, bir grup genç turizmcinin internet ortamında oluÅŸturdukları yazışma grubu olan sultanahmet.com'da ÅŸu sıralarda ateÅŸli bir tartışmanın konusu. Hakan Çiftçi, ‘‘Devlet halı satar mı?’’ sorusuyla tartışmayı açtı. Çiftçi yazısında şöyle diyordu:‘‘Bu sabah Sultanahmet'te bir keÅŸif gezisi yaptım. Her zaman önünden geçip farketmediÄŸimiz anıtsal eserlerle dolu bir ÅŸehir Ä°stanbul. Sürekli önünden geçtiÄŸim ve farketmediÄŸim ÅŸu anda da bir halı maÄŸazası olarak iÅŸletilen muhteÅŸem bir eser Sultanahmet'in orta yerinde Ayasofya Müzesi'nin karşısında duruyor. Sinan'ın hamamı. Ä°ki bölümden oluÅŸuyor: Ön taraf erkekler, arka taraf kadınlar için. Oldukça büyük ve mimarisi de çok ilginç. Hamam Kültür Bakanlığı tarafından bir halı maÄŸazası olarak iÅŸletiliyor. Kurnalar oksitlenmiÅŸ, duvarlarda koli bantları, mermerlerde boya lekeleri, gördüğüm en iÄŸrenç Türk halıları, halıları sergilemek için tüm hamamı kaplayan demir platformlar vs. Kurnaların önü demir platformlarla kapatılmış. Hamam atmosferi yok edilmiÅŸ. Ortalık dağınık ve pis. Tek iyi tarafı içerisinin bu sıcak havalarda serin olması. Åžimdi soruyorum: Dünyanın neresinde bir devlet halı satar? Devletin baÅŸka iÅŸi yok mu? Burasını bir müze ÅŸekline getirmek daha iyi bir yol deÄŸil midir? Devletin burada satacağı halıların kime faydası var? Zaten turistlerin burayı gezdiÄŸi ve halı aldığı görülmemiÅŸtir.’’Â