Devlet destekli halı tartışması
Güncelleme Tarihi:
Ersin KALKAN
Oluşturulma Tarihi: Temmuz 08, 2001 01:34
Kültür Bakanlığı, Ayasofya'nın tam karşısındaki Mimar Sinan'ın hamamında 11 yıldır halı satıyor. Bir grup genç turizmci, sultanahmet.com adlı sitede açtıkları tartışmada devletin halı satmayı bırakıp burayı müzeye çevirmesi gerektiğini söylüyor.
Kültür Bakanlığı Sultanahmet'in orta yerindeki tarihi bir hamamda halı satıyor. Kanuni'nin başhasekisi Hürrem Sultan tarafından Mimar Sinan'a yaptırılan ve Osmanlı'nın en önemli anıtsal yapılarından biri olan Haseki Hamamı'nda devlet tam 11 yıldır halı satışını sürdürüyor.
Halı satış mağazası Türk turizminin merkezi sayılan Sultanahmet'in göbeğinde bulunmasına rağmen sinek avlıyor. Bir grup genç turizmci de, Kültür Bakanlığı'nın bu mağazayı kapatarak Haseki Hamamı'nı müzeye dönüştürmesini istiyor.
Bu mağazanın hikayesi 1980'lerin başına kadar uzanıyor. Bir grup geleneksel halk sanatı uzmanı 13.-20. yüzyıllar arasında üretilen Türk halılarının geleneksel teknik ve kök boyalarla yeniden üretilmesi gerektiğini savunuyordu. Anadolu'nun çok az köyünde idealistçe sürdürülen bu çalışmanın teşvik edilerek geliştirilmesini öne süren uzmanlara Kültür Bakanlığı 1989'da kulak verdi.
Bakanlık, geleneksel tekniğin kullanıldığı yöreleri tespit etti, bu bölgelerden halı örnekleri topladı, bunlara kıymet biçmek için halıcılık konusunda dünyaca ünlü eksperler arasından bir 'uzmanlar kurulu' oluşturdu. Bu kurulun seçtiği halılar Bakanlıkça satın alınmaya başladığında Haseki Hamamı'nda Uluslararası Sanat Bienali kapsamında sergiler düzenleniyordu. Bu sergiler dışında boş kalıyordu. Hamamın turistik bir merkezde yer almasından ötürü halı satış mağazası için ideal bir yer olduğunu düşünen Kültür Bakanlığı, buranın işlevini değiştirerek mağaza haline getirdi.
DÖSİM'İN MAĞAZALARI
Satış dahil tüm organizasyonu Kültür Bakanlığı Döner Sermaye İşletmeleri Merkez Müdürlüğü (DÖSİM) üstlendi. Turistik merkezlerde toplam 13 mağaza ve satış reyonu bulunan DÖSİM, hamamı mağazaya dönüştürdü. Tarihi dokuyu zedelemeden bulduğu portatif çözümlerle halıları sergileyen işletme, Siirt, Van, Adıyaman, Çanakkale, Mersin gibi şehirlerden gelen halı, cicim, kilim, heybe ve çuvalların satışına başladı.
Burada sadece geleneksel Türk halıları satılmıyor. Bakanlık ayrıca dünyanın çeşitli müzelerinde bulunan halı örneklerini çıkartmış. Bunların birebir kopyaları yaptırılıp satılıyor. Bu konuda Bakanlığın Halı Kataloğu'nda çarpıcı örnekler bulunuyor. Bunlardan biri, şimdi Londra'daki National Gallery'de sergilenen 1486'da Carlo Crivelli'nin yaptığı bir resimden çıkarılmış. Bir ortaçağ kentin de çarşı içindeki evin balkonundan sarkan kıvrımlı bir halının tahmini ölçüleri çıkarılarak bilgisayara yüklenmiş. Bilgisayar, bu ölçülerden hareketle kıvrımlı yerlerdeki desenleri de doldurmuş.
Kültür Bakanlığı çalışanları dışarıdaki mağazalarda metrekaresi 350 dolar civarında satılan halıların burada 90 dolara satıldığınısöylüyor. Mağaza Müdürü Esra Işıldayancan, mağazayı şöyle savunuyor:
‘‘Bu tür mağazaların Türkiye'nin dışarıya açılan pencerelerinden biridir. Çalışan personelin tümü yabancı dil biliyor. Halılar ince elenip sık dokunarak seçiliyor. Uzmanlar kurulunda Asım Cebeci (Kurul Başkanı), Prof. Dr. Hamiye Çolakoğlu, Yener Altuntaş, Şahika Ünal, H. Cenap Işık, Dr. Akın Geven, Dr. Nuran Say, A. Seda Meral, Yard. Doç. Faruk Uzar ve Mahmut Bahadır bulunuyor.’’
Peki bu kadar ince eleyip sık dokumaya rağmen neden bu olağanüstü güzellikteki mekan sinek avlıyor? Mağaza çalışanları, ‘‘Özel sektöre ait mağazalar, satılan maldan kazanılan paranın içinden hanutçu ve diğer aracılara komisyon verir. Biz vermediğimiz için turistleri buraya getirmiyorlar’’ diyor.
DEVLET NASIL HALI SATAR?
Haseki Hamamı, bir grup genç turizmcinin internet ortamında oluşturdukları yazışma grubu olan sultanahmet.com'da şu sıralarda ateşli bir tartışmanın konusu. Hakan Çiftçi, ‘‘Devlet halı satar mı?’’ sorusuyla tartışmayı açtı. Çiftçi yazısında şöyle diyordu:
‘‘Bu sabah Sultanahmet'te bir keşif gezisi yaptım. Her zaman önünden geçip farketmediğimiz anıtsal eserlerle dolu bir şehir İstanbul. Sürekli önünden geçtiğim ve farketmediğim şu anda da bir halı mağazası olarak işletilen muhteşem bir eser Sultanahmet'in orta yerinde Ayasofya Müzesi'nin karşısında duruyor. Sinan'ın hamamı. İki bölümden oluşuyor: Ön taraf erkekler, arka taraf kadınlar için. Oldukça büyük ve mimarisi de çok ilginç. Hamam Kültür Bakanlığı tarafından bir halı mağazası olarak işletiliyor. Kurnalar oksitlenmiş, duvarlarda koli bantları, mermerlerde boya lekeleri, gördüğüm en iğrenç Türk halıları, halıları sergilemek için tüm hamamı kaplayan demir platformlar vs. Kurnaların önü demir platformlarla kapatılmış. Hamam atmosferi yok edilmiş. Ortalık dağınık ve pis. Tek iyi tarafı içerisinin bu sıcak havalarda serin olması. Şimdi soruyorum: Dünyanın neresinde bir devlet halı satar? Devletin başka işi yok mu? Burasını bir müze şekline getirmek daha iyi bir yol değil midir? Devletin burada satacağı halıların kime faydası var? Zaten turistlerin burayı gezdiği ve halı aldığı görülmemiştir.’’
Halı satış mağazası Türk turizminin merkezi sayılan Sultanahmet'in göbeğinde bulunmasına rağmen sinek avlıyor. Bir grup genç turizmci de, Kültür Bakanlığı'nın bu mağazayı kapatarak Haseki Hamamı'nı müzeye dönüştürmesini istiyor.
Bu mağazanın hikayesi 1980'lerin başına kadar uzanıyor. Bir grup geleneksel halk sanatı uzmanı 13.-20. yüzyıllar arasında üretilen Türk halılarının geleneksel teknik ve kök boyalarla yeniden üretilmesi gerektiğini savunuyordu. Anadolu'nun çok az köyünde idealistçe sürdürülen bu çalışmanın teşvik edilerek geliştirilmesini öne süren uzmanlara Kültür Bakanlığı 1989'da kulak verdi.
Bakanlık, geleneksel tekniğin kullanıldığı yöreleri tespit etti, bu bölgelerden halı örnekleri topladı, bunlara kıymet biçmek için halıcılık konusunda dünyaca ünlü eksperler arasından bir 'uzmanlar kurulu' oluşturdu. Bu kurulun seçtiği halılar Bakanlıkça satın alınmaya başladığında Haseki Hamamı'nda Uluslararası Sanat Bienali kapsamında sergiler düzenleniyordu. Bu sergiler dışında boş kalıyordu. Hamamın turistik bir merkezde yer almasından ötürü halı satış mağazası için ideal bir yer olduğunu düşünen Kültür Bakanlığı, buranın işlevini değiştirerek mağaza haline getirdi.
DÖSİM'İN MAĞAZALARI
Satış dahil tüm organizasyonu Kültür Bakanlığı Döner Sermaye İşletmeleri Merkez Müdürlüğü (DÖSİM) üstlendi. Turistik merkezlerde toplam 13 mağaza ve satış reyonu bulunan DÖSİM, hamamı mağazaya dönüştürdü. Tarihi dokuyu zedelemeden bulduğu portatif çözümlerle halıları sergileyen işletme, Siirt, Van, Adıyaman, Çanakkale, Mersin gibi şehirlerden gelen halı, cicim, kilim, heybe ve çuvalların satışına başladı.
Burada sadece geleneksel Türk halıları satılmıyor. Bakanlık ayrıca dünyanın çeşitli müzelerinde bulunan halı örneklerini çıkartmış. Bunların birebir kopyaları yaptırılıp satılıyor. Bu konuda Bakanlığın Halı Kataloğu'nda çarpıcı örnekler bulunuyor. Bunlardan biri, şimdi Londra'daki National Gallery'de sergilenen 1486'da Carlo Crivelli'nin yaptığı bir resimden çıkarılmış. Bir ortaçağ kentin de çarşı içindeki evin balkonundan sarkan kıvrımlı bir halının tahmini ölçüleri çıkarılarak bilgisayara yüklenmiş. Bilgisayar, bu ölçülerden hareketle kıvrımlı yerlerdeki desenleri de doldurmuş.
Kültür Bakanlığı çalışanları dışarıdaki mağazalarda metrekaresi 350 dolar civarında satılan halıların burada 90 dolara satıldığınısöylüyor. Mağaza Müdürü Esra Işıldayancan, mağazayı şöyle savunuyor:
‘‘Bu tür mağazaların Türkiye'nin dışarıya açılan pencerelerinden biridir. Çalışan personelin tümü yabancı dil biliyor. Halılar ince elenip sık dokunarak seçiliyor. Uzmanlar kurulunda Asım Cebeci (Kurul Başkanı), Prof. Dr. Hamiye Çolakoğlu, Yener Altuntaş, Şahika Ünal, H. Cenap Işık, Dr. Akın Geven, Dr. Nuran Say, A. Seda Meral, Yard. Doç. Faruk Uzar ve Mahmut Bahadır bulunuyor.’’
Peki bu kadar ince eleyip sık dokumaya rağmen neden bu olağanüstü güzellikteki mekan sinek avlıyor? Mağaza çalışanları, ‘‘Özel sektöre ait mağazalar, satılan maldan kazanılan paranın içinden hanutçu ve diğer aracılara komisyon verir. Biz vermediğimiz için turistleri buraya getirmiyorlar’’ diyor.
DEVLET NASIL HALI SATAR?
Haseki Hamamı, bir grup genç turizmcinin internet ortamında oluşturdukları yazışma grubu olan sultanahmet.com'da şu sıralarda ateşli bir tartışmanın konusu. Hakan Çiftçi, ‘‘Devlet halı satar mı?’’ sorusuyla tartışmayı açtı. Çiftçi yazısında şöyle diyordu:
‘‘Bu sabah Sultanahmet'te bir keşif gezisi yaptım. Her zaman önünden geçip farketmediğimiz anıtsal eserlerle dolu bir şehir İstanbul. Sürekli önünden geçtiğim ve farketmediğim şu anda da bir halı mağazası olarak işletilen muhteşem bir eser Sultanahmet'in orta yerinde Ayasofya Müzesi'nin karşısında duruyor. Sinan'ın hamamı. İki bölümden oluşuyor: Ön taraf erkekler, arka taraf kadınlar için. Oldukça büyük ve mimarisi de çok ilginç. Hamam Kültür Bakanlığı tarafından bir halı mağazası olarak işletiliyor. Kurnalar oksitlenmiş, duvarlarda koli bantları, mermerlerde boya lekeleri, gördüğüm en iğrenç Türk halıları, halıları sergilemek için tüm hamamı kaplayan demir platformlar vs. Kurnaların önü demir platformlarla kapatılmış. Hamam atmosferi yok edilmiş. Ortalık dağınık ve pis. Tek iyi tarafı içerisinin bu sıcak havalarda serin olması. Şimdi soruyorum: Dünyanın neresinde bir devlet halı satar? Devletin başka işi yok mu? Burasını bir müze şekline getirmek daha iyi bir yol değil midir? Devletin burada satacağı halıların kime faydası var? Zaten turistlerin burayı gezdiği ve halı aldığı görülmemiştir.’’