Devlet de AİHM'ne gidebilir

Türkiye inkâr yasalarına ve aleyhindeki kararlara AİHM nezdinde dava açabilecek, İsviçre’nin yanı sıra Fransa gibi inkâr yasaları bulunan ülkelerde “Ermeni soykırımı yalan” demek artık suç sayılamayacak. Yorumlar şöyle:

SIRA DİPLOMATİK ATAKTA

- TBB Başkanı Metin Feyzioğlu: “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Büyük Dairesi kararıyla ‘1915 olaylarını siyaset malzemesi yapmayın, tarihçiler incelesin’ diyen Türkiye’nin tezi, AİHM’ce kesin olarak kabul edilmiş oldu. Bu, tarihi bir karardır. Sıra Türkiye’nin benzer uygulama yapan ülkelere etkili diplomasiyi kullanmasına gelmiştir. Uluslararası Ceza Mahkemesi’nden, BM komisyonlarına kadar tüm dünya AİHM içtihatlarını mevzuatlarına ‘yardımcı kaynak’ ediyorlar. O sebeple bu karar, ABD’deki Ermeni Soykırımı’nı kabul eden eyaletlerden, Latin Amerika ülkelerine kadar mevzuatların gözden geçirilmesini sağlayabilir. Bunun için diplomatik atak başlatılmalıdır. Yapılabilecekler arasında ilk olarak devlet başvurusu var. Türkiye, Ermeni Soykırımının inkârını suç sayan başta Fransa olmak üzere Avrupa ülkeleriyle ilgili olarak AİHM’e ‘devlet başvurusu’ yapıp dava açabilir.

- Doç. Dr. Devrim Güngör (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi): “Karar, ifade özgürlüğünün güvence altına alınması bakımından son derece önemlidir ve tarihidir. Yaşananların soykırım olduğunu ifade etmek kadar soykırım oluşturmadığını söylemek de aynı ölçüde hukuken korunmaya değerdir. Kararın gerekçesinde, 1915 olayları konusunda tarihçiler arasında bir görüş birliği bulunmadığına dayanılmış olması da önemlidir.

TÜRKİYE’NİN ELİ GÜÇLENDİ

- Prof. Dr. Şenol Kantarcı (Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi): Türkiye’nin eli çok güçlendi. Önce şer gibi görünen bir olayın Perinçek davasıyla hayırlara vesile olması, Türkiye açısından uluslararası arenada ses getirmesi açısından, Ermeni sorunu özelinde çok önemli olmuştur. Konunun 2015’te Avrupa’da birçok parlamentoda ve ABD’de yeniden gündeme gelmesi, Rusya’nın bunu kabul etmesi, bu konunun sıcaklığını koruduğunu gösteriyor.”

- Prof. Dr. Bayram Akça (Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi (MSKÜ) Rektör Yardımcısı ve Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi): “Karar, 1915 Ermeni olaylarının Avrupa mahkemelerinde tartışılarak, Türkiye’nin ve vatandaşlarının cezalandırılamayacağını, Avrupa’da siyasi parlamentolar tarafından soykırım olup olmadığı konusunda karar verilemeyeceğini göstermiştir. AİHM’nin bu kararı, AB’nin Türkiye’nin önüne sık sık ‘1915 Ermeni Olayları’nı getirmesi açısından da ayrı önemde.”

- Prof. Dr. Yavuz Aslan (Atatürk Üniversitesi Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Anabilim Dalı Başkanı): “Avrupa Konseyi’ne üye ülkeler, artık özellikle sözde Ermeni soykırımı iddia yasalarını gündemlerine alamayacak, hatta çıkaranlar da belki iptal etmek zorunda kalacak. Burada yargılanan Avrupa ilkeleriydi, AİHM de bu oyunu bozdu.”

YAHUDİ SOYKIRIMI İLE FARKI SAPTANDI

Doç. Dr. Kerem Altıparmak (Ankara Üniversitesi SBF öğretim üyesi): “Karar 120 sayfa ve okunmadan yanlış yorumlanıyor. Kararda, ‘Ermeni soykırımı yoktur’ denmiyor. Bu davanın konusu o değil. Ama kararın hayati tek sonucu var. AİHM, ‘Yahudi soykırımı’ meselesi ile ‘Ermeni soykırımı’ meselesi arasında fark olduğunu saptadı. ‘Yahudi soykırımı yoktur’ demeyi AİHM, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10. maddesindeki ifade özgürlüğünün ihlali saymıyordu. Ama Doğu Perinçek’in davasında 10. maddeye göre ihlal kararı verildi. Sadece soykırımla ilgili konuşulması yani ifade özgürlüğü korundu.”