Dev teleskop uzayda yeni bir dünya arayacak

Arizona çölünde, Kızılderililerce kutsal sayılan bir tepe üzerinde 3 bin metreden fazla yükseklikte dünyanın en geliÅŸkin teleskopu, LBT kuruluyor.Apaçilerin kutsal dağı, Arizona çölünde görkemli bir anıt gibi yükselmekte. Bu tepenin zirvesine ÅŸimdi beyaz adamın en yüksek çözünürlüklü teleskopu kuruluyor. Ä°talyan, Alman ve Amerikan ortak yapımı olan ‘Large Binocular telescope’ (LBT) önümüzdeki aylarda tam kapasite çalışmaya hazır olacak. Dev enstrüman daha sonra elektromotorlarla en uygun konuma getirilecek. Sistemin ana parçası her biri 8,40 m çapında olan iki parabol aynasından oluÅŸmakta. Bu iki ayna tıpkı opera dürbünü gibi birleÅŸtirilmiÅŸ. Astronomlar yıldızların ışığını yakalamak için daha önce hiç böylesine dev çanaklardan yararlanmamışlardı. Ä°ki ayna aynı anda devreye sokulduÄŸunda (bugüne kadar henüz üretilemeyen) 12m’lik aynanın gücüne eÅŸit olacak. Çift göz bu ÅŸekilde Hubble uzay teleskopundan on kat yüksek çözünürlüklü. Bilim adamları LBT ile Ay’ın altı misli uzaklıktaki mum ışığını bile görebilirler. Bu duyarlılığın elde edilmesi için 18 ton civarındaki aynaların borosilikattan biçimlendirilmesi gerekiyordu. Perdahlanmış cam yüzeyleri üzerindeki engebelik sakin bir gölün üzerindeki saç inceliÄŸindeki dalgalanmalara eÅŸit. Dağın tepesinde3190m yüksekliÄŸindeki Mount Graham üzerinde çalışan Alman bilim adamları dijital kamera veya spektrograf gibi en geliÅŸkin ölçüm aparatlarını üretiyorlar. ‘Tüm teleskopların gücü aynaya yansıyan ışığı, iÅŸleyip analiz eden enstrümanların kalitesine baÄŸlıdır’ diyor Heidelberg Max-Planck Astronomi Enstitüsü müdürü Thomas Henning. Alman astrofizik enstitüleri ve gözlemevleri ayrıca 120 milyon dolarlık masrafın %25’ini karşılayacakları için süper teleskopu neredeyse kendi enstrümanlar kadar sık kullanabilecekler ve LBT sayesinde bürokrasiyle uÄŸraÅŸmadan uzun gözlem programları da gerçekleÅŸtirebileceÄŸiz diyor Henning heyecanla. Almanlar ilk çekimlerini Aralık ayında yapmaya hazırlanıyorlar. Çöl iklimindeki kuru ikim astronomlar için adeta bir cennet. 250 gece boyu gökyüzünde tek bir bulut görünmüyor (orta Avrupa’da bulutsuz gecelerin sayısı ancak 30’u buluyor). Arizona’daki tepede bilim adamları her ÅŸeyden önce ilk patlamadan sonraki ilk yıldızların ne zaman oluÅŸtuÄŸunu bulmaya çalışacakları gibi evrenin kenarında fener gibi salınan Quasarların bilmecesini de çözmeyi planladılar. Yeni bir ÅŸansDahası LBT ile artık uzaktaki gezegenlerin doÄŸrudan gözlemlenmesi de mümkün olacak. GüneÅŸ sistemimizin dışında saptanan 129 yıldız uydusu dolaylı ölçüm yöntemleriyle tesit edilmiÅŸti. Uluslararası bir araÅŸtırma ekibi geçtiÄŸimiz haftalarda ilk kez uzaktaki bir gezegenin görüntüsünü yakaladığını bildirerek büyük bir heyecan yaratmıştı. Ancak bu çekim, 230 ışık yılı uzaktaki Jüpiter benzeri gökcisminin etrafında ‘gerçek’ bir yıldızın deÄŸil de sadece ‘Kahverengi Cücenin’ dönmesi sayesinde saÄŸlanabilmiÅŸti. Söz konusu olan yıldız, ışını henüz ‘ateÅŸlenmeyen’ ve çok zayıf ışıyan bir gökcismi. Bu ÅŸekilde Kahverengi Cüce, gezegeninden yük misli parlak ışımakta. Oysa normal yıldızlar karanlık uydularından dört milyon kat parlaktır. Uzaktaki bir güneÅŸin yanındaki Dünya büyüklüğündeki bir küreyi gözlemlemek, Kahire’deki bir otomobil farının ışığıyla parlayan solucanı görüntülemek gibidir. Ancak LBT iki gözlü olması nedeniyle ÅŸimdi bu tür zorlu gözlemleri gerçekleÅŸtirebilecek. Ä°ki teleskop aynası yabancı bir güneÅŸ veya uzaktaki bir gezegenin ışığını aynı anda yakalıyor. Bu iki ışık dalgası üst üste bindirildiÄŸinde bir güçlenme elde edilmekte. Gezegen arayışında ışık dalgaları birbirlerini karşılıklı olarak güçlendirebilecek kadar üst üste bindirilebiliyor ve bu durumda yıldız kayboluyor ve onun etrafında dönen gezegen görünür hale geliyor. Ve astrofizikçi Henning’e göre yeni gözlemevi, Samanyolu’muzun dışındaki ikinci bir dünyayı keÅŸfetme ÅŸansını verebilir. Â