Depremzedeler dava açabilir

Depremde binaları yıkılan yada zarar görenler bölgede imar ve denetim yetkisini elinde bulunduran Van ve Erciş Belediyeleri’ne ve ayrıca Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'na karşı tazminat davası açabilecek. Deprem nedeniyle yaralanan ya da yakınları vefat eden depremzedeler, idareye karşı Asliye Hukuk Mahkemesi'nde maddi ve manevi tazminat davası açabilecekler. Hizmet binası, hastane, okul, lojman gibi kamu binaların yıkılması nedeniyle yaralanan ya da yakını vefat eden depremzedeler ilgili kamu kuruluşlarına karşı dava açabilecek.

Tüketici Hakları Derneği (THD) açıklamasında ; vergisini ödeyen ve bunun karşılığında kamu hizmetlerinin kullanıcısı olan tüketicilerin, devletin (idarenin) kamu hizmet sunumundaki kusurlarından kaynaklanan mağduriyetlere karşı hakları olduğu belirtildi. Ülkenin dünyanın önemli deprem kuşaklarından birinde yer almakta olduğu belirtilerek "Günümüz teknolojik olanakları ile hangi bölgelerin kaçıncı derece deprem bölgesi olduğu ayrıntılarıyla bilinebilmektedir. Bunun yanında ülkemizin çeşitli bölgelerinin de farklı doğal afet riskleri taşıdıkları, tecrübeler ve teknolojik ölçümlerle ortaya konulabilmektedir. Ancak yasal düzenlemelerin belirli bir düzeye gelmiş olmasına rağmen, uygulayıcı konumunda olan idarenin ihmalleri ve yanlış uygulamaları, doğal olayları tam bir afete çevirebilmektedir. İdare eğer yapılması gerekenleri eksik yapar ya da hiç yapılmazsa en son Van depreminde olduğu gibi doğal olayların afete dönüşmesi de kaçınılmaz olmaktadır"denildi.

Evrensel tüketici haklarının birinci maddesi Temel Gereksinimlerin Karşılanması olduğu ve barınmanın bu hak içerisinde önemli yer tuttuğu belirtilen açıklamada, Van depremi sonrası mağduriyete neden olan afet öncesi idare eylem ve işlemleri hakkında vatandaşların haklarına ilişkin olarak bilgilendirmek istenildiği vurgulanarak şöyle denildi; "Devleti temsil eden idarenin ihlallerini temel olarak iki ana grupta toplanmaktadır. Bunlardan biri, afet riski taşıyan bölgelerin imara açılmasıdır. Diğeri ise yapıların denetimi ve oturma izninin verilmesi konusudur. Bilindiği üzere; Anayasamızın 125. Maddesi çerçevesinde idarenin her türlü eylem ve işlemine karşı yargı yolu açıktır. Bu durumda derneğimiz hukuk komisyonu tarafından yapılan değerlendirmeye göre, Van depreminde özel mülk tesis ve binaları hasar gören, yıkılan ya da enkaza dönen depremzede tüketiciler öncelikle bu binaların yapıldığı bölgede planlama ve denetim yetkisini elinde bulunduran devlete karşı tazminat (tam yargı) davası açabileceklerdir. Zira ister Yapı Denetimi Rejimi uygulansın ister uygulanmasın devlet hizmet kusuru ya da kusursuz olarak bu zararlardan sorumludur. Çünkü yapı denetim yetkisinin firmalara devri sorumluluğun da devri anlamına gelmemektedir ve devlet firmayla birlikte sorumlu olmaya devam eder. Burada devletten kasıt öncelikle yerel kamu idaresi ola Van ve Erciş Belediyeleridir. Belediyeler dışında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'na da davalı olarak gösterilmelidir. Dava bu iki idareye karşı açılmalıdır. Köy ve mezralarda planlama ve denetleme yetkisi kaymakamlık ve valiliklerde olduğundan bakanlıkla birlikte ya da yalnız bu idarelere karşı dava açılmalıdır.

Diğer yandan, depremzede tüketiciler, ister binanın maliki olsun ister kiracısı, yaralanma, ölüm ya da sadece maddi zararlar için maddi ve manevi tazminat davası açabilirler. Zira, ‘yapı eseri müteahhidi üzerine düşen bütün yükümlüklerini layıkıyla yerine getirseydi dahi binanın yıkılmasının önüne geçilemeyeceği hususunu ispatlamadıkça’ her zaman sorumludur. Yapı eseri müteahhidine karşı açılacak bu dava Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açılmalıdır."

Ayrıca, devletin kusurunun olduğu ya da devletin kusursuz olarak sorumlu olduğu deprem zararları nedeniyle yaralanan ya da yakınları vefat eden depremzede tüketiciler, idareye karşı Asliye Hukuk Mahkemesi'nde maddi ve manevi tazminat davası açabilecekleri açıklandı. Tüketiciler, deprem zararları nedeniyle yalnızca hasar gören, yakılan ya da enkaza dönüşen bina nedeniyle dava açmak istiyorlarsa idarelere karşı idare mahkemesinde idari dava açılabilir. Van depreminde hasar gören yapılar hizmet binası, hastane, okul, lojman, emniyet birimi gibi kamu yapı eseriyse binaların yıkılması ya da enkaza dönmesi nedeniyle bu binalarda yaralanan ya da yakını vefat eden depremzede tüketiciler öncelikle bu binaların sahibi olan merkezi ya da yerel idareye dava açabilirler. Bu davalar, kamu binası belediye hizmet binasıysa belediyeye, kaymakamlık ya da valilik hizmet binasıyla valiliğe karşı açılmalıdır. Vatandaşların, idareye dava açabilmek için mutlaka önce idareye başvurup zararın giderilmesini yazılı olarak istemesi, idareden olumsuz cevap gelmesi ya da hiç cevap gelmemesi halinde idari dava açmaları gerekmektedir.