Depremi bilmek için 3 trilyon lazım

Depremi 1 yada 5 saat önceden bilecek aleti basına tanıtan 2 mucit, henüz işin başında olduklarını, ancak 7 yere yerleştirilen aletten olumlu sonuç aldıklarını söylediler. Aletin 60 yere daha konması gerektiği bunun için de 3 trilyon lira gerektiği belirtildi.

1 ya da 5 saat önceden depremi haber verecek

DEPREMİ önceden tahmin eden bir sistem geliştirdikleri Başbakanlık Başdanışmanı Ahmet Vefik Alp tarafından açıklanan Araştırmacı Lütfi Canyaran ve İTÜ Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Öğretim Görevlisi Dr. Berk Üstündağ, önceki gün ilk kez basın karşısına çıktı.

Canyaran ve Üstündağ, 'Elektrostatik Kayaç Gerginlik İzleme Yöntemi ile Deprem Tahmin Sistemi' adı verilen sisteme ilişkin projenin başarıyla tamamlanması halinde depremin yeri ve büyüklüğünün, 1 ile 5 saat önceden tespit edilebileceği görüşünü savundu. 17 Ağustos depreminden hemen sonra proje üzerinde çalışmaya başladıklarını anlatan Dr. Üstündağ, ‘‘Bu bilimsel bir çalışma. Alınması gereken çok yol var. İlk deneylerden umut vaat eden sonuçlar çıktı. Ancak üzerinde çalışılması gerekiyor’’ dedi.

İTÜ Elektrik-Elektronik Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Hakan Temeltaş da toplantıya katılarak, fakülte adına yaptığı açıklamada, ‘‘Proje uzun vadeli bir çalışma olup, henüz bir kısmı tamamlandı’’ dedi. Doç. Dr. Temeltaş, elektrostatik yük ölçmesi ile kayaç gerginliklerinin tayini temel alınarak depremlerin saatler ve günler mertebesinden tahmininin mümkün olduğunu söyledi. Doç. Dr. Temeltaş şöyle konuştu:

‘‘Deprem öncesi bazı anomaliler kaydediliyor olmakla birlikte, olması beklenen bir deprem ile ilgili uyarı yapabilmek için yerinin ve büyüklüğünün de bilinmesine ihtiyaç vardır. Projenin bundan sonraki aşamalarında Marmara Bölgesi'ne kurulacak istasyonlar aracılığıyla yer ve büyüklük konusunda değerlendirmeler yapılmaya çalışılacaktır. Çalışmalar bitirilmeden sistemin başarısı hakkında bir yorum yapılamaz.’’

TSK DESTEK VERİYOR

İTÜ Elektrik-Elektronik Fakültesi ile Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü'nün ortak projesi olarak yürütülen çalışmaya Türk Silahlı Kuvvetleri de destek veriyor. Çalışmaya, Prof. Dr. Aykut Barka, Prof. Dr. Ergül Akçakaya, Doç. Dr. Özcan Kalenderli ve Yüksek Mimar Lütfü Ünver'in yanısıra Hava Harp Okulu'ndan Yüksek Mühendis Binbaşı Levent Yenilmez de katılıyor.

60 İSTASYON KURULACAK

Yeşilyurt'ta Hava Harp Okulu, Heybeliada'da Deniz Lisesi, Suadiye, Etiler, Maslak İTÜ Kampusu, Göztepe Soyak Sitesi ve Sakarya'da birer istasyon kuruldu. Projenin benzerleri daha önce Yunanistan ve Japonya'da da uygulandı. Türk ekibinin projesinin farkı, geliştirdiği hassas algılama aygıtı ve farklı kaynaklardan gelen bozucu elektrik sinyallerini (gürültü seviyesini) süzen filtreleme sisteminden kaynaklanıyor. Türk ekibinin geliştirdiği cihaz, diğer ekiplerin cihazlarına göre 10 milyon kez daha hassas ölçüm yapabiliyor. Bu cihaz, litosferde (yer kabuğunun içindeki tabaka) bulunan kayaçların gerilmelerini, bir başka deyişle deprem habercisi olan yer hareketlerini ve ürettikleri elektrik sinyallerini ölçerek yeryüzünden algılayabiliyor.

Halen 7 noktada kullanılan 7 cihazla ümit veren sonuçlar alındı. Ancak depremin tam yerinin ve zamanının belirlenebilmesi için Marmara Bölgesi'ne 60 cihaz yerleştirilmesi gerekiyor. Bu 60 istasyonun ve bu istasyonlardan gelecek verileri değerlendirecek bir merkezin kurulması ve 2 yıl boyunca çalışmasının maliyeti 4-5 milyon dolar (Yaklaşık 2.5-3 trilyon lira) olarak hesaplanıyor.

Türk Silahlı Kuvvetleri'nin de destek verdiği projenin başarıyla tamamlanması halinde depremin yeri ve büyüklüğü 1 ile 5 saat önceden saptanacak. Alet Japon ve Yunanlılar'ınkinden 10 milyon kez daha hassas.

Depremden kurtuldu sandalyeden kaçamadı

17 Ağustos depreminde çöken Arifiye Köprüsü altında kalan otobüste eşini kaybeden Hacer Yılmaz, önceki gün ölümle burun buruna geldi. Bir apartmanın 6'ncı katından başına sandalye düşen Hacer Hanım yaralandı. 30 yaşındaki Hacer Yılmaz, eşinin ölümünden sonra Bağ-Kur'dan bağlanan 40 milyonluk maaşı aldı. Üsküdar'daki evine dönerken, kafasına plastik sandalye düşen Yılmaz’ın başına 5 dikiş atıldı. Hacer Hanım, çevresindekilere ‘‘Şansın böylesi’’ dedirtti.

İşte mucitler

ARAŞTIRMACI Lütfi Canyaran ve İTÜ Bilgisayar Mühendisliği Bölümü öğretim görevlisi Dr. Berk Üstündağ depremi önceden bilecek aleti anlattılar. Üniversite adına toplantıya katılan İTÜ Elektrik-Elektronik Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Hakan Temeltaş da henüz projenin bir kısmının tamamlandığını söyledi.