Deprem uzmanı Moriwaki anlattı! Biz nasıl Japonya oluruz

Japonya önceki gün şubat ayında Türkiye’de yaşanan Kahramanmaraş depremine benzer büyüklükte bir depremle sarsılırken, can kaybının sınırlı olması dikkat çekti. 32 yıldır Türkiye’de yaşayan yüksek inşaat mühendisi, mimar ve deprem uzmanı Yoshinori Moriwaki, ülkesinin depremde yıkılmamayı nasıl başardığını şöyle özetledi:

BİNALARIMIZ SAĞLAM VE GÜVENLİ

“Japonya’da zemin, bina, yapı ruhsat konuları sıkı kurallara ve denetime bağlıdır. Bu kuralların dışına kesinlikle çıkılamaz. O yüzden de binalarımız sağlam ve güvenlidir. İnsanlar deprem olduğunda binalardan korkmaz. Hatta güvenli olduğu için içeri girmeyi tercih eder.

EĞİTİM ANAOKULUNDA BAŞLAMALI

Türkiye deprem ülkesi ama Japonya’daki gibi etkili bir şekilde deprem eğitimi yok. Japonya’da deprem eğitimi anaokulunda başlıyor. Ben 32 yıl önce Türkiye’ye geldiğimde ‘Aman depremi çocuklar duymasın’ deniyordu. Tam tersi çocuklara depremi oyun gibi anlatmalıyız. Japonya’daki gibi anaokulundan itibaren haftada iki kez tatbikat yaptırın.

YÖNETMELİK AYNI YAPI STOKU KÖTÜ

Şimdiki deprem yönetmeliği Japonya ile yaklaşık aynı. 2000’den sonra yapılan binalar daha iyi. Ama Türkiye’deki yapı stoku kötü. Japonya’da binalar depreme dayanıklı. Binada biraz sıkıntı olsa da zemin iyiyse sorun çıkmaz. Ben Kahramanmaraş’taki depremden sonra bölgede incelemeler yaptım TOKİ evleri neden yıkılmamış diye. Gördüm ki bu evlerde zemin etüdü yapılmış, binalar iyi zemine yapılmış. TOKİ konutları örnek alınmalı.

TÜRKİYE NİYE BİNA YAPAMIYOR

Türkiye uzaya astronot gönderiyor. Türk müteahhitleri tüm dünyada depreme dayanıklı devasa yapılara imza atıyor. Peki küçük çaptaki müteahhitleriniz neden ülkenizde sağlam bina yapamıyor. Neden kötü zemindeki bu yeni binaların yapımına izin veriliyor? Türkiye’de sıkıntı 2018’e kadar. 2018 sonrası neredeyse Japonya ile benzer. Sorun büyük ölçüde uygulamada ve eğitim noktasında.”

İKİNCİ KAHRAMANMARAŞ DEPREMİNE BENZİYOR

Yoshinori Moriwaki, Japonya’daki 7.6 büyüklüğündeki depremin, 6 Şubat 2023’te Kahramanmaraş’ta yaşanan 7.6 büyüklüğündeki ikinci depreme büyüklük ve yüzeye yakınlık açısından çok benzediğini söyledi: “Aradaki tek fark Japon Denizi’nin bazı bölgelerinde oluşan bir metrelik tsunamiler. Kahramanmaraş depremleri sonrası 50 bini aşkın kişi öldü. Japonya’da can kaybı var, şu ana kadar 55 kişi. Depremin şiddetine oranla can kaybı Kahramanmaraş’taki gibi olmaz. Üzülerek ifade ediyorum, eğer acilen önlem alınmazsa, bu büyüklükte bir depremde İstanbul’da ölü sayısı binlerce olabilir.”

2 ÜLKE ARASINDAKİ FARK NE

Moriwaki, Türkiye ile Japonya arasındaki farkı şöyle anlattı: “Bizde deprem olunca insanlar, camlar ya da tabelalar sarsıntı ile düşebileceği için, daha sağlam ve güvenli oldukları için binalara kaçarlar. Türkiye’de ise tam tersi oluyor. İnsanlar camlardan, balkonlardan aşağı atlıyor.”

YOLLAR YARILDI EVLERİN ÇOĞU AYAKTA

Dün sabah günün ağarmasıyla birlikte Japonya’da yaşanan depremin büyüklüğü gözler önüne serildi. Ülkenin batısındaki bir milyon nüfuslu Ishikawa eyaletinde önceki gün yerel saatle 16.10’da meydana gelen 7.6 büyüklüğünde depremde bazı tapınaklar ve evler yıkıldı, yollar ortasından yarıldı. Arama kurtarma ekipleri enkaz altındakilere ulaşmak için çalışmalarını sürdürürken, can kaybının 55’e çıktığı duyuruldu.

TSUNAMİ UYARISI KALDIRILDI

Önceki gün Japonya Meteoroloji Ajansı (JMA) tarafından ülkenin batısındaki sahil kentleri Ishikawa, Niigata ve Toyama için yapılan tsunami uyarısı kaldırıldı. Başbakan Fumio Kishida, şiddetli deprem nedeniyle yollarda meydana gelen hasarın kurtarma çalışmalarını zorlaştırdığını açıkladı ve enkaz altında kalanları kurtarmak için zamana karşı bir yarışta olduklarını söyledi.

YAKLAŞIK 60 ARTÇI DEPREM

Japonya’nın Suzu şehrindeki bir tapınağın tamamen yıkıldığı kaydedilirken, Ishikawa kentindeki popüler turizm bölgesi Wajima’da en az 100 binanın yıkıldığı belirtildi. Öte yandan Japonya ordusu, evlerinden ayrılmak zorunda kalan vatandaşlara yemek, su ve çadır yardımı yapıyor. Önceki gün yerel saatle 16.00’da yaşanan depremin ardından büyüklüğü 3.0 ile 6.1 arasında değişen yaklaşık 60 artçı deprem meydana geldi.

DOÇ. DR. ÖZMEN: YAPILARIMIZ YENİLENMELİ GÜÇLENMELİ

Afet Yönetimi Uzmanı Doç. Dr. Bülent Özmen: “Türkiye de Japonya gibi uzun yıllardır depremlerle mücadele ediyor. Japonya’da, 1923’teki 100 binin üzerinde insanın öldüğü Büyük Kanto Depremi sonrası çok ciddi ve radikal önlemler aldılar. Depreme dirençli kentler kurdular. Deprem kültürü oluşturma noktasına vardılar ve çok yol katettiler. Türkiye’de var olan yapı stoku depreme dayanaksız. Çıkarılan yeni kanunlar kapsamında kentsel dönüşüm çalışmaları yapılıyor. Son dönemde bu çalışmaların daha verimli olduğu söylenebilir. Biz bir yandan yapı stokumuzu yenilemeli ve güçlendirmeliyiz. Ama yapılacak çok daha önemli bir şey var. Diri fay hatlarının üzerindeki zemini kötü yerlerden başlamak üzere iyileştirme ve kentsel dönüşüm yapılmalı.

EYLEM PLANI HAZIRLANMALI

İmar planları gözden geçirilmeli. Fay hattındaki, zemini zayıf yerler yerleşime açılmamalı. Türkiye’nin 2012-2023 yıllarını kapsayan Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı yerine, son depremlerden elde edilen dersler, bilimsel ve kurumsal gelişmeler dikkate alınarak, 2024-2030 yıllarını kapsayacak yeni bir strateji ve eylem planı hazırlaması çok daha yararlı olur. Deprem eğitimleri uzman kişiler tarafından doğru eğitim materyalleri ile verilmeli. Afetler yereli etkiliyor. Hükümet, yerel yönetimler ve halkın el ele vereceği şekilde çalışmalar yapılması gerekir.”