Deniz kirliliÄŸi tehdit ediyor

Arıtılmadan deÅŸarj edilen atıksular, kimyasallar, petrol taşımacılığı ve ihmal yüzünden denizlerdeki kirlilik giderek artıyor. Marmara Denizi'ne yaklaşık 5 bin endüstri kuruluÅŸunun atıksuları bırakılıyor, Karadeniz'de kirlilik yüzünden balık türleri azalıyor, Akdeniz ise petrol kirliliÄŸinin tehdidi altında. Deniztemiz-Turmepa DerneÄŸi'nin internet sitesinde yeralan bilgilerine göre, Ege Denizi'nde, Türkiye ve Yunanistan nedeniyle 20 milyon nüfusa eÅŸdeÄŸer bir kirlenme yükü bulunuyor.Ege Denizi'ne, Türkiye sahillerinden, 7'si akarsu aÄŸzı, 6'sı irili ufaklı evsel ve turistik yerleÅŸim bölgesi, biri de endüstriyel yerleÅŸim bölgesi olmak üzere toplam 15 noktadan atıksu boÅŸaltımı yapılıyor. Bunlar, 10 milyon nüfusa eÅŸdeÄŸer kirlenmeye neden oluyor.Yunanistan tarafından, yaklaşık 3.6 milyon yerleÅŸik nüfus ve geri kalanı da endüstriyel kullanımdan öngörülmek üzere toplam, 7.5 milyon eÅŸdeÄŸer nüfusluk bir kirliliÄŸin Ege Denizi'ne verildiÄŸi hesaplanıyor. Çanakkale BoÄŸazı'nın etkisi de eklendiÄŸinde Ege Denizi'nin, 20 milyon eÅŸdeÄŸer nüfusa yaklaÅŸan bir kirlilik yükü ile karşı karşıya olduÄŸu ortaya çıkıyor.      MARMARA'DAKÄ° KÄ°RLÄ°LÄ°K HEM KARA HEM DENÄ°Z KÖKENLİ      Marmara denizi ise hem kara (Evsel atıklar, endüstriyel deÅŸarjlar,nehirlerden kaynaklanan kirlenme) hem de deniz kökenli (Ulaşımdan kaynaklanan) kirlenme tehlikesini yaşıyor.  Altyapının yetersiz olması, kanalizasyon toplama ÅŸebekesi ve  arıtma tesislerinin bulunmaması ve iÅŸletme maliyeti nedeniyle arıtma tesislerinin çalıştırılamaması, evsel kirlilik problemlerinin temelini teÅŸkil ediyor. Ä°stanbul civarında bulunan 4500 - 5000 kadar endüstri kuruluÅŸundan, 0,3 milyon metreküp civarında atıksu deÅŸarj ediliyor. Bu atıksuların yüzde 50'si ise arıtılmadan denize bırakılıyor. Yapılan son araÅŸtırmalara göre, Ä°zmit Körfezi'ne günde, 6,6 kg kurÅŸun, 43,2 kg çinko, 1,9 kg bakır, 209 kg krom, 5,1 kg civa gibi ağır metallerin yanı sıra 10,9 ton azot ve 30,8 ton atık karışıyor.  Marmara'ya, Ä°stanbul'dan günde 1,2 milyon metreküp, Bursa'dan günde 0,3 milyon metreküp, Ä°zmit'ten 0,2 milyon metreküp, diÄŸer 5 ÅŸehirden 0,4 milyon metreküp olmak üzere bölge genelinde 2,1 milyon metreküp evsel atıksu deÅŸarj ediliyor.  Deniz araçlarının sintine suları, balast suları, tank yıkama sularından kaynaklanan kirlenmenin yanı sıra ham petrol taşıyan tankerlerden sızan petrol, Marmara Denizi'nde çok geniÅŸ alanlara yayılıyor. Ä°stanbul BoÄŸazı'nda deniz trafiÄŸinden kaynaklanan kirliliÄŸin toplam kirliliÄŸe katkısı, yaklaşık yüzde 10 olarak tesbit ediliyor. Marmara Denizi'nde ortaya çıkan yaklaşık 10 milyon eÅŸdeÄŸer nüfusluk bir kirliliÄŸin bir bölümü, yüzey suları aracılığı ile Ege Denizi'ni etkiliyor.      BALIKLAR VE BALIKÇILIK      Karadeniz'in kaynakları ve sorunları, kıyısı bulunan 6 ülkeye (Bulgaristan, Gürcistan, Romanya, Türkiye, Rusya ve Ukrayna) ait iken su ve havayla taşınan kirlenmeyle ilgili sorumluluÄŸun, topraklarınının önemli bir bölümü Karadeniz havzasında yer alan diÄŸer 11 ülke tarafından paylaşılıyor.  Karadeniz de kanalizasyon, petrol ve radyoaktif kökenli kirlilik etkisinde kalıyor. 1980'lerin ortasında bir geminin atıksuyu içinde memleketi DoÄŸu Amerika kıyıları olan deniz anasına benzeyen bir canlının (Mnemiopsis leiydi) gelmesi, balık popülasyonunda ve balıkçılıkta etkili oldu. Kısa sürede tüm Karadeniz'i kuÅŸatan bu canlı, balık larvaları ve küçük balıkların yumurtaları ile baÅŸladığı beslenmesine, hamsi, istavrit gibi balıklarla devam ediyor. Son yıllarda, mnemiopsis miktarı azalmasına raÄŸmen etkisini sürdürüyor.  Karadeniz'de, bazı yerlerde atıklar, doÄŸrudan denize veya çevre bakımından önemli sazlıklara boÅŸaltılıyor. Tanker kazaları ve tankerlerin atıkları da petrol kirlenmesine neden oluyor. Karadeniz,  biyoçeÅŸitlilik, doÄŸal alanlar, balık kaynakları, estetik ve dinlenme deÄŸeri ve su kalitesi bakımından önemli ölçüde kirletiliyor.      AKDENÄ°Z      Dünyanın en büyük iç denizi özelliÄŸi taşıyan Akdeniz de kirlilikten nasibini alıyor.  Ä°spanya, Sicilya ve Tunus açıklarında petrol yatakları, Adriyatik Denizi'nde de doÄŸal gaz bulunması, Ä°talya kıyısındaki Montedison sanayi merkezinin atıkları ile kızıl çamur dolması, Akdeniz'in kirlilik nedenleri arasında yeralıyor. Ancak Akdeniz'i en çok tehdit eden kirlenme, petrol kirlenmesi olarak ortaya çıkıyor. Daha çok petrol ve petrol ürünleri deniz ortamında hidrokarbon bileÅŸikleri oluÅŸturuyor. Petrol su ortamına girdikten sonra ince parçalara ayrılıyor ve su üstündeki en üst kısım buharlaşıyor. Alttaki kısım yoÄŸunluk ve yapışkanlık özelliÄŸi ile yayılıyor ve canlıların vücuduna giriyor.  Tüm Akdeniz ülkelerinde taze balığa olan taleb nedeniyle, 20 metreden küçük tekne ile yapılan balıkçılık, aşırı avlanma ile yerel balıkçılığı yok edecek boyuta ulaşıyor.  Â