Demans nedir? Demans hastalığı ne demek?

Demansın birçok çeşidinde, beyindeki bazı sinir hücrelerinin çalışması durmakta, diğer hücrelerle bağlantısı kaybolmakta ve ölmektedir. Demans genellikle ilerleme gösterir. Yani, hastalık beyinde giderek yayılır ve kişide görülen belirtiler zamanla kötüleşir.

Demans hastalığı, halk arasında Alzheimer ile sık sık karıştırılmaktadır. Alzheimer demansa sebep olan hastalıktır. Oluşma sebebiyse, birkaç adet proteinin anormal davranışlarından oluşmaktadır. Bu proteinler beyin fonksiyonlarını etkileyip bazı bölgeleri devre dışı bırakmaktadır. Bunlar hafızayla ve koordinasyonla yakından ilişkili olan beyin birimleridir.

Demanslı bir kişide; hafıza, düşünme, mantık yürütme, yer ve zaman tayini, okuduğunu anlama, konuşma, günlük basit işleri yapma gibi işlevlerde bozukluklar görülür. Entelektüel fonksiyonlardaki bu aksaklıklar zamanla hastanın günlük yaşam aktivitelerini sürdürmesini olanaksız hale getirir. Bu durum, hastanın yıkanma, yemek yeme gibi günlük tüm ihtiyaçlarının bir başkası tarafından karşılanmasını zorunlu kılar.

Normal yaşlanma sürecinde beyin fonksiyonları bir miktar geriler ancak her yaşlıda demans belirtileri bulunmaz. Bunun en iyi ayırıcı kriteri kişinin kendi işlerini yardımsız olarak yapabilmesidir. Fiziksel hastalığı olmadığı halde günlük yaşam aktiviteleri (yemek yeme, giyinme, temizlenme vb.) için bile yardım gereken hastalarda demans düşünülmelidir. Yaşlıların çoğu hafızalarının eskisi kadar iyi olmadığından yakınmaktadır. Örneğin isimleri ve yapacakları işleri hatırlamakta güçlük çekerler. Bu demans anlamına gelmez.

Demans 65 yaşın üstünde olan insanların yaklaşık %15'inde görülür. Hastalığın görülme sıklığı yaşla doğru orantılı olarak artmaktadır. 80'li yaşlarda her iki yaşlıdan birinde demans görülmektedir. Özellikle yakın hafızası zayıflar ve yapılan sohbetler, çarşıdan alması gereken şeyler gibi günlük işleri unutmaya başlar. Fakat her unutkanlık bir demans belirtisi değildir. Örneğin anneniz pişirdiği pastayı size ikram etmeyi unutursa bu unutkanlıktır. Fakat pastayı pişirdiğini unutursa ortada ciddi bir problem var demektir. Günlük hayatta olabilecek bu tarz bir-iki olay sizi endişelendirmemelidir ancak unutkanlık olaylarında artan bir eğilim varsa bir hekime başvurmak doğru olur.

DEMANS VE ALZHEİMER ARASINDAKİ FARK NEDİR?

“Demans” terimi, beyin hücrelerinin tahribatı ve kaybına yol açan bir beyin hastalığı olan kişilerde sık rastlanan belirtileri kapsamaktadır. Beyin hücrelerinin kaybedilmesi doğal bir süreçtir, ancak demansa neden olan hastalıkta bu olay çok daha hızlı bir şekilde seyreder ve hastanın beyninin normal çalışmamasına neden olur.Demans deyiminin Türkçe’deki en uygun karşılığı “bunama hastalığı”dır. Demans, kişinin işlevselliğinin yavaş ve ilerleyen bir şekilde bozulmasına yol açar. Demansların büyük çoğunluğunda kişinin işlevselliğinin tekrar düzelmesi mümkün değildir.

Beyin tahribatı kişinin bellek, dikkat,konsantrasyon, konuşma ve düşünme gibi zihinsel fonksiyonlarını etkiler ve doğal olarak davranışlarına yansır.

Ancak demans tanımı sadece dejeneratif (beyinde hücre kaybıyla karakterize) demans ile sınırlı değildir. Her zaman aynı gelişim sürecini izlemeyen bir sendromu (belirtiler grubunu) ifade etmektedir.

Bazı hallerde, hastanın durumu iyileşebilir ya da belli bir süre için dengede kalabilir.

DEMANS KİMLERDE GÖRÜLÜR?

Demans herhangi bir kişide görülebilir, ama risk yaşla artar. Demanslı kişilerin çoğu yaşlı kişilerdir, ama yaşlıların çoğunun demans hastası olmadığı da unutulmamalıdır. Yaşlanmanın normal bir parçası değildir, beyin hastalığı nedeniyle olur. Seyrek olarak 65 yaşın altındaki kişilerde de demans ortaya çıkar ve buna ‘erken görülen demans’ adı verilir.

Seyrek görülen birkaç kalıtsal demans çeşidi bulunmakta olup, hastalığa mutasyona uğramış belirli genlerin neden olduğu bilinmektedir. Bununla beraber çoğu demans vakasında bu genlerin etkisi yoktur, ama ailede benzer demans hikayesi olanlar daha fazla risk altındadır.