Dedeleri öldürülen torunların barış savaşı

Sefa TaÅŸkın'ın dedesi, 1912 yılında, Midilli'deki evlerine yapılan bir baskında öldü. Stratis Balaskas'ın dedesi ise 1922 yılında Bergama'da asıldı. Yıllar sonra TaÅŸkın ile Balaskas, Yunanistan'ın Midilli Adası'nda ortaklaÅŸa Türk-Yunan Barış ÅženliÄŸi düzenlediler. Onların barış çaÄŸrıları ÅŸimdi TRT tarafından belgesel yapılıyor.Bergama'da iki dönem belediye baÅŸkanlığı yapan, siyanürlü altına karşı verdiÄŸi mücadelesi, ÅŸiirleri ve kitaplarıyla tanınan CHP'li Sefa TaÅŸkın'ın ailesi, Türklerle Yunanlılar'ın birarada kardeşçe yaÅŸadığı yıllarda, Yunanistan'ın Midilli Adası'nda yaşıyordu. TaÅŸkın'ın büyük dedesi Kata Mustafa o dönem Midilli Adası'nda Osmanlı'nın gümrük müdürlüğünü yaptı, Midilli ValiliÄŸi'ne vekalet etti. 1912'de Balkan Savaşı sonrasında anlaÅŸma gereÄŸi adalar Ä°ngilizler'e verilip Osmanlı'nın adadaki varlığı sona erince, bunu fırsat bilen bazı Rum çeteciler, Türkler'e saldırdı. Türkler Kata Mustafa'nın nezaretinde yavaÅŸ yavaÅŸ adayı terk etmeye baÅŸladı. Son kalan grup, Kata Mustafa'nın ailesiyle birlikte, Ä°ngiliz Papsi'nin tütün fabrikasına sığındı. Aile kurtuldu, ancak içeriye girmekte geciken Kata Mustafa, boÄŸazı kesilerek katledildi. Ailesi de kayıklarla Anadolu'ya kaçıp Çandarlı'ya çıktı, oradan Bergama'ya geçip yerleÅŸti. Kata Mustafa'nın torunu Hüseyin de Bergama'nın Koyunköprü Mevkii'nde koyun otlatırken, KurtuluÅŸ Savaşı'nda yenilip geri çekilen Yunanlılar tarafından öldürüldü.Ä°KÄ° SIKI DOSTMidilli'de gazetecilik yapan Stratis Balaskas'ın ailesi ise aynı yıllarda Ege'nin Anadolu yakasındaki Bergama'da yaşıyordu. Kendisiyle aynı adı taşıyan dedesi Stratis de barışın, kardeÅŸliÄŸin yerini savaşın, kanın aldığı o zor yıllarda, Bergama'da Attalos isimli Rum cemaat örgütünün liderliÄŸini yaptı. 14 Eylül 1922'de kan gövdeyi götürürken, dede Stratis, Bergama'nın Domuzalanı Mevkii'nde Rum Mahallesi'nde bir çam aÄŸacına asılarak öldürüldü. Bunun üzerine Strastis'in eÅŸi, bir oÄŸlu ve iki kızıyla göç için yola çıktı. EÅŸi ve iki kızı da yolda kesildi, oÄŸlu panik halinde kaçıp bir çalının arkasına sığınarak hayatta kalmayı baÅŸardı. Ardından da Dikili'ye ulaşıp Midilli'ye geçmeyi baÅŸardı. Onun oÄŸlu Stratis Balaskas, Midilli'de doÄŸdu ve gazeteci oldu, Yunanistan'ın etkin gazetelerinden Elefterothpia'nın Midilli muhabirliÄŸini üstlendi.Gazeteci Stratis Balaskas, 1991'de Yunanlı bir grupla, hiç tanımadığı, ortak kaderini bilmediÄŸi BaÅŸkan Sefa TaÅŸkın'ı makamında ziyaret etti. Stratis Balaskas'ın müthiÅŸ Bergama bilgisi ve ilgisi TaÅŸkın'ın dikkatini çekti. TaÅŸkın ve Balaskas kısa sürede sıkı dost oldu. Sefa TaÅŸkın, ailesiyle Midilli'ye gitti, dedesi Kata Mustafa'nın 1912'de katledildiÄŸi Poleknitos Köyü'ndeki evi gördü. ‘‘Stratis Balaskas da Bergama'ya geldi,’’ diyor TaÅŸkın. ‘‘Bugün hala Rum evlerinin bulunduÄŸu, Kale Mahallesi'nde, kendisiyle aynı adı taşıyan dedesinin 1922'de asıldığı çam aÄŸacını, dedesinin yaÅŸadığı evi gördü. Gözlerinden yaÅŸlar süzüldü. Acılarımız ortak. Kaderlerimiz benziyor. Bu bizi birbirimize yaklaÅŸtırdı.’’ TaÅŸkın ayrıca ailesiyle Midilli'ye gidip, Balaskas'ın oÄŸlu Panayotis'in vaftiz törenine de katıldı. Karşılıklı 'uzak duruÅŸun' her iki ulusa da fayda getirmediÄŸine inanan iki dost, hem Bergamalı, hem Midillili olarak, Ege Denizi'nin barış denizi olması için birlikte çalışmaya karar verdi. Balaskas, Midilli'deki belediye baÅŸkanlarını ikna etti. TaÅŸkın, 1995 yılında meclis üyeleri, esnaf odaları, gençlerle Midilli'ye gitti, ÅŸenlikle karşılandı. Bir baÅŸka Bergamalı ailenin oÄŸlu olan, dönemin Midilli Valisi Alekos Mathielis de karşılayanlar arasında yer aldı. Ertesi yıl Bergama'da Asklepion Tiyatrosu'nda Yunan Radyo Televizyon Orkestrası'nın katılımı ve Midilli'den gelen yaklaşık 1000 konukla Bergamalılar'ın kaynaÅŸtığı büyük bir Barış ve Dostluk Festivali düzenlendi. MÄ°DÄ°LLÄ°'YE Ä°LK Ä°HRACATTaÅŸkın ile Balaskas, ‘‘Devletlerin barışmasını bekleyemeyiz. Halklar diplomasisi denilen bir kavramla sivil toplum kuruluÅŸlarını biraraya getirelim’’ diye düşündüler. Her iki taraftan sendikalar, Rotary Kulübü, ticaret odası, üniversitelerin karşılıklı birebir buluÅŸması için karar alındı. Ä°lk olarak Bergama ve Midilli ticaret odaları biraraya geldi. Ä°ki ülke kavga ederken, Bergamalı tüccar Hasan KurÅŸun, ilk kez Midilli'ye tuz sattı. Kardak krizi patladığında, Ege'de Bergama Belediyesi öncülüğünde 22 belediye baÅŸkanı ‘‘Kardak keçilerindir’’ bildirisi yayınladı, gazetelere ilan verdi. Barış çabaları dalga dalga yayılırken, bu kez Midilli ve Ä°zmir ticaret odaları biraraya geldi. Ardından Sakız adasında toplantı yapıldı. TRT Ä°stanbul Televizyonu da bu dostluÄŸu ekranlara taşımak için Bergama'da dört bölümlük belgesel çekti. Nilay Günden'in yönettiÄŸi, mübadele yıllarını anlatacak ‘‘Mübadele’’ adlı belgesel Ekim ayında yayına girecek.Babamın evini vakıf yapacağızBalaskas ile arkadaÅŸlıkları sayesinde, bugün Ege'nin iki yakasını da birbirine yaklaÅŸtıran adımlar attıklarını belirten TaÅŸkın, babasının evini bir barış vakfı haline getireceklerini söylüyor: ‘‘Ege Denizi iki kıyı insanlarını birbirine baÄŸlayan önemli bir köprü. Bu dostluk ve barış köprüsünün hep sapasaÄŸlam durmasını istiyoruz. YüreÄŸimizdeki sıcaklığın, dostluÄŸun kalıcı olması, Sefa ile Stratis'in dostluÄŸu gibi, onların çocukları Ekin ile Maria'nın da çocuklarına uzanan dostlukların kalıcı olması için çabalıyoruz. Åžimdi Rum mahallesinde babamdan kalma iki katlı bir ev var. İçindeki eÅŸyalarıyla olduÄŸu gibi muhafaza ediyorum. Pergamon Kültür Sanat Çevre ve Barış Vakfı kurup, bu evi bu vakfa tahsis etme projemiz var. Stratis Balaskas, Midilli eski valisi Alekos Mathielis de Midilli'den destek veriyor. Biz Türk-Yunan barışını önemsiyoruz. Çünkü Ege'de barış olduÄŸu zaman Ä°zmir, Efes, Bergama, çok parlak dönemler yaÅŸadı. Efes, Bergama dünyanın en büyük ticaret ÅŸehirleriydi. BaÄŸlantılar koptuÄŸunda önemini yitirdi. Bu barışın Ä°zmir'e de ekonomik anlamda büyük katkı saÄŸlayacağını düşünüyorum. Bugüne kadar biz elimizden geleni yaptık, bundan sonra da yapmaya devam edeceÄŸiz.’’Abdi Ä°pekçi Barış Ödülü aldılarTaÅŸkın ile Balaskas, 1995'te Yunanistan'ın Midilli Adası'nda ortaklaÅŸa Türk-Yunan Barış ÅženliÄŸi düzenlediler. Etkinlik, ertesi yıl Bergama'da gerçekleÅŸti. Ä°ki dost, Türkiye ile Yunanistan arasında savaÅŸ rüzgarları estiren Kardak Kayalıkları krizi sırasında bile, Bergama ve Midilli Ziraat Odası yöneticilerini Midilli'de buluÅŸturdular. Böylece ticari iliÅŸkilerin geliÅŸmesi için adım attılar. TaÅŸkın'ın önderliÄŸinde, Ege Bölgesi'nde 22 belediye baÅŸkanı barış bildirisi yayınladı. Bu çabaları iki dosta, 1996 Abdi Ä°pekçi Barış ve Dostluk Ödülü'nü getirdi. Barış savaşını sürdüren TaÅŸkın ve Balaskas, bu amaçla Pergamon Vakfı'nı kurma çalışması baÅŸlattılar.Â