Dabulyu dabulyu laz dat kom açildu

Ardeşen On-line, Karalahana.com., Lazcamuzik.com, Findikli.KSD... Lazca müzikler üzerine bir deneme, Lazca Ansiklopedi, Lazca Kursu, Lazca köy isimleri, şiirler, Laz karikatürleri, hamsili pilav ve ekmeğin öyküsü, tulum nasıl yapılır, Lazebura Şenliği, Lazuri atölye çalışması, Lazona'dan fotoğraflar... Bütün bunlar, yaklaşık altı aydır Almanya'da faaliyet gösteren Lazebura sitesinden.

Lazebura, ‘‘Lazlarla ilgili’’ anlamına geliyor. Lazona'dan ise Lazlar'ın yaşadığı bölge (Hopa'dan Pazar ilçesine kadar olan bölüm) kastediliyor. Lazebura sitesi, yaklaşık altı aydır Almanya'da faaliyet gösteriyor. Laz dili ve kültürünü tanıtan site, dünyanın her yanına dağılmış Lazlar'ı hem biraraya getirmeyi amaçlıyor, hem de kültürlerinin yokolmasını önlemeye... Sitede Lazlar'ın tarihi, dilleri, kültür ve gelenekleri, çeşitli konularda yapılan forumlar, Karadeniz bölgesinden fotoğraflar, Lazca şiirler, Laz karikatüristlerin karikatürleri, chat köşesi, Lazca müzik ve aklınıza gelebilecek daha pek çok şey var. Ayrıca yayımlanan pek çok kitap, sözlük ve dergiler...

Lazebura Derneği, 1998 yılında Almanya'nın Köln kentinde kurulmuş. Selma Koçiva başkanlığında, üç kişiden oluşan bir yönetim kurulu ve 40 üyesi var. Anadolu'da yaşayan çeşitli halklar gibi Lazlar'ın da kendi dillerinde eğitim ve öğretim görme hakkına sahip olduğunu belirten Lazeburalılar, hele AB yolunda olduğumuz şu dönemde bunun daha da önem kazandığını ifade ediyor. Çabalarının bölücülük olarak algılanmaması gerektiğinin, tamamen ‘‘kültürel’’ olduğunun altını çiziyorlar. İstedikleri, sadece yok olmakta olan bir dili ve kültürü yaşatmak.

YOKSA ESPRİLİ DEĞİLLER Mİ?

Lazların tarihinden dilinin yapısına, Lazca ansiklopedi çalışmasından Karadeniz'in çevre sorunlarına, Lahana ezmesinin tarifinden yayla şenliklerine kadar pek çok konuda gezinebileceğiniz sitenin sorumlusu Cengiz Cibarisi, ‘‘Gerçek Lazlar’’ı tanımak için sahici çaba gösterilmesi gerektiğini söylüyor. Ona göre bunun için de önyargılardan uzak olmak gerek. Anadolu'daki diğer kültürlere de böyle bakılması gerektiğini anlatan Cibarisi'ye bunları söyleten, benim ‘‘Temel ve Dursun Laz mı, yoksa Doğu Karadeniz'de yaşayan herhangi birileri mi?’’ sorum. ‘‘Temel ve Dursun'un Lazlara yönelik içi boşaltılmış fıkraların ürünü olduklarını bilmeniz gerekir, Türkiye'nin her yerinde Temel ve Dursun vardır’’ diyor. Saat 12.00'den sonra kafanın çalışmaması gibi ‘‘mantıklı açıklaması olmayan’’ yanlış benzetmelerin ise çeşitli tahribatlara yolaçtığını kaydediyor. Toplumun bu aşağılamalarda bulunurken kendi eksiklerini gizlemeye çalıştığını savunuyor.

Dolayısıyla ben sorumun cevabını hálá merak ediyorum. Anadolu kültürünün yarattığı (Ya da site sorumlusunun deyimiyle uydurduğu) binlerce fıkranın, esprili insanlar olarak bildiğimiz ‘‘gerçek’’ Lazlara mı, yoksa genel olarak Karadenizliler'e mi ait olduğunu öğrenemiyorum. Ama siteye girip, Lazlar'la ilgili bunun dışında çok şey öğrenmek mümkün.

Nüfusları yaklaşık bir milyon

www.lazebura.com adresinden girebileceğiniz sitede verilen bilgilere göre, Türkiye'deki Laz coğrafyasında yaşayan nüfusun en az iki katı büyük şehirlerde yaşıyor. Devlet İstatistik Enstitüsü rakamlarına göre anadili Lazca olanların oranı gittikçe azalıyor. 1990'lar itibarıyla Laz nüfusunun bir milyon civarında olduğu tahmin ediliyor. Bu nüfus içersinde Lazca'yı konuşabilenlerin sayısı ise 250 bin olarak gösteriliyor. Ama Türkiye'nin olduğu gibi, dünyanın da çeşitli ülkelerine dağılan Lazlarla ilgili yeterli istatistik olmadığı için bu rakamlar tartışmaya açık. Almanya'da ise iki bin civarında Laz yaşıyor.

Lazika Krallığı vardı

Lazların tarihi M.Ö. 8. yüzyıla kadar uzanıyor. Kolheti kültürü Megrel-Laz, Abhaz ve Gürcü halklarının süreç içinde yarattıkları ortak bir kültür. Kolheti krallığının mirasçısı olduğu çeşitli Helen kaynaklarınca belirtilen Lazika Krallığı, dönemin büyük devletleri olan Roma, Bizans ve Pers imparatorluklarının rekabet ve savaş alanına dönüşüyor. 8. yüzyılda Bizans-Pers savaşlarından dolayı gücünü yitiren Lazika Krallığı, tarih sahnesinden siliniyor. 1453'ten sonra ise yeni bir tarihsel serüvene başlıyorlar. Osmanlı döneminde, Hıristiyanlıktan Müslümanlığa geçiyorlar.

Lazca güneybatı Kafkas dil ailesinin bir kolu. Bu dil grubunda Lazca (Lazuri) ile birlikte Megrelce (Megreluri) Svanca (Svanuri) ve Gürcüce (Korturi) yer alıyor. Lazca ve Megrelce'nin, antik Kolkheti'de konuşulan dilin zaman içinde ikiye ayrılmış kolları olduğu dilbilimciler tarafından ifade ediliyor. Laz Alfabesinde 35 ses var. Türkçeden ayrı olarak Lazcaya özgü ayrıca x, 'k, 'q, 't, 'z, '3 sesleri mevcut. Diğer dillerde olduğu gibi Lazca'da da şive farklılıkları bulunuyor.

Kafkasya halklarından biri

Lazlar Güneybatı Kafkasya halklarından biri. Bu bölgenin coğrafi ve tarihsel bir uzantısı durumunda olan Karadeniz'in güneydoğu bölgesinde yerleşikler. En eski yerleşim alanları Çoruh vadisi (Batum) civarı. Zaman içinde batıya doğru genişlemişler ve bugünkü Rize'nin Pazar (Atina), Ardeşen (At'racini), Çamlıhemşin (Vija), Fındıklı (Vitze) ve Artvin iline bağlı Arhavi (Arkabi/Arxave) Hopa (Xopa) ve az sayıda olmak üzere Borçka'ya yerleşmişler.

www.Lazcamuzik.com

Kayda değer çalışmaların başında Birol Topaloğlu ve Zuğaşı Berep geliyor. Topaloğlu bugüne kadar Lazca şarkılardan oluşan Heyamo ve Aravani adında iki albüm yayımlamış. Yurtiçi ve dışında konserler vermiş. Zuğaşı Berep grubu ise Va Miskunan (Bilmiyoruz) ve İzgas (Yürüyor) albümlerini çıkarmış. Karadeniz müziğinin kendine özgü yorumuyla sunan Fuat Sakanin'in albümlerinde de Lazca şarkılar var. Yakın zamanda Laz müziğini tanıtmayı amaçlayan bir de site açılacak: www.lazcamuzik.com

Uyy internet internet dibu kalayli kazan

Siteye gelen mektuplar

Laz karikatürist Yaşar Babalık geçtiğimiz günlerde internet üzerinde Lazlar adlı kişisel karikatür sergisi açtı

İstanbul Bilgi Üniversitesi'nde yapılan Lazuri atölye çalışması devam ediyor. Bilgi için: mbbesli@hotmail.com ya da bucakli@hotmail.com

Ardeşen'in tarihi, ekonomisi, yaylaları, köyleri, muhtarları

Ekolojik örnek kent: Arhavi

Karadeniz sahiline yapılacak otoyola karşıyız, doğal güzelliği bozacak

Lazca Kursu başladı, Konu 1, ilk ders için tıklayın

Lazca Ansiklopedi için kaynak dizini

Karalahana.com

Laz yemekleri

Tulum'un öyküsü

İlkçağ tarihinde Trabzon

Horon üzerine

Trabzon yayla şenlikleri

Bölgeden fotoğraflar

Gerçek dünyada beraber olma şansına sahip olmadığımız soydaşlarımızla sanal alemde beraber olma fırsatı verdiğiniz için candan teşekkür... ANKARA

Bir bayram akşamı hepinizi selamlar, bu mesaj vasıtasıyla tüm Laz kadın dostlarımın yaklaşan 8 Mart gününü kutlarım. Laz feminist dostlara mücadelelerinde başarılar. İSTANBUL

Gerçekten hoş bir sayfa, bir an kendimi Fındıklı'da hissettim...

İSTANBUL

Aloo, şu tulum havasını geri koyun. Bir de sosyalizm filan diyorsunuz. Zırvalamayın da buraya adam gibi birşeyler yazın. Tartışma yeri olmasın burası. Ben tulum havasını geri istiyom. RİZE

Geçen sezon Almanya'dan gelen Hopa Borçka'lı dört Laz aile tatilini benim otelimde yaptı, bir laz olarak Türkiye'ye tatile gelen Laz kardeşlerimi ağırlamak isterim. BODRUM

Yüzüm kızararak söylemeliyim ki Laz halkı ile ilgili bilgilerim çok az ve dağınık. Sayfanızı bulduğuma çok sevindim. ABD

Her sene Karadeniz'e giden birisi olarak, bu bölgenin giderek kötüya gitmesi (çevre kirliliği, ağla bıldırcın avı, balık türlerinin yok olması) beni fazlasıyla üzüyor. ANKARA