Da Vinci 500 yıl önce çizdi Mars için örnek oldu

Ä°lk otomobilin yollara çıkışı 100 yılı geçti. Ancak, bugünlerde otomobil tarihini yeniden yazılmasına yol açacak bir geliÅŸme ortaya çıktı. Sanatçı, mucit, mühendis, mimar, bilgin, tıp uzmanı, jeolog, fizikçi ve müzisyen kimliÄŸiyle tanınan Leonardo Da Vinci'nin bundan 5 yüzyıl önce, ilk otomobili yaptığı, eskizlerinden anlaşıldı.Da Vinci'nin kendi kendine giden otomobilinin bir baÅŸka özelliÄŸi de NASA'nın Mars'ta inceleme yapmak için geliÅŸtirdiÄŸi Spirit isimli araca örnek olması.Bugüne kadar bu köşeden sizlere sürekli otomotiv sektöründe yaÅŸanan son geliÅŸmeleri, birbirinden ilginç otomobilleri ve geleceÄŸin teknolojilerini aktarmaya çalıştım. Bu hafta da yine bu geliÅŸmeler eÅŸiÄŸinde farklı bir konuyu sizlerle paylaÅŸmak istiyordum. Ama tam bunu yazmaya koyulmuÅŸken, geçtiÄŸimiz hafta ajansların geçtiÄŸi bir haber gözüme takıldı. Leonardo Da Vinci'nin 5 asır önce tasarladığı otomobilin tahtadan maketi yapılarak Floransa Müzesi'nde sergilenmeye baÅŸlamıştı. Haber gerçekten ilginçti ve ilk otomobilin üretildiÄŸi tarihten 4 yüzyıl önce Da Vinci'nin giden bir otomobil tasarlaması inanılmaz bir olaydı. Sonuçta köşemin ismi Çizgi Ötesi olduÄŸuna göre, sadece geleceÄŸe yönelik deÄŸil, bazen geçmiÅŸe yönelik hayrete düşüren geliÅŸmeleri de yazmam yanlış olmazdı.Hemen elimdeki konuyu bırakarak, Da Vinci'nin otomobili hakkında ayrıntılı bilgi toplamaya koyuldum. Haber Türkiye'de gazetelerde bir kaç küçük haber dışında öyle geniÅŸ bir yer bulamamıştı. O zaman yazmaya deÄŸer bir konu olarak araÅŸtırmaya baÅŸladım.ÇİZÄ°MLERÄ° ANLAÅžILAMADISanatçı, mucit, mühendis, mimar, bilgin, tıp uzmanı, jeolog, fizikçi ve müzisyen kimlikleri ile tanınan Leonardo Da Vinci, bence dünya tarihinin 'en anlaşılamamış' dehalarından biriydi... Yüzlerce icat yaptı, binlerce taslak çizdi... Ama, çizimlerindeki araçların ne olduÄŸu yüzyıllarca anlaşılamadı... KuÅŸkusuz anlaşılmayan araçlar içinde en baÅŸta tarihin ilk otomobili yer alıyordu. Ä°lk otomobilin üretildiÄŸi 1894'ten yaklaşık 4 yüzyıl önce kendi kendine giden otomobili tasarlayan Da Vinci'nin eskiz halindeki bu tasarımı son yüzyılda birçok bilim adamı tarafından çözülmeye çalışıldı.Evet, bilimadamları tam 5 kez Da Vinci'nin eskizinden yola çıkarak bu otomobilin birebir giden versiyonunu yapmaya çalıştılar. Ama tüm bu çalışmalar baÅŸarısızlıkla sonuçlandı. Çünkü da Vinci'nin tasarladığı motoru bilimadamları tam olarak çözememiÅŸti. Da Vinci'nin yaylı sistemle çalışan motoru, Leonardo'nun en önemli buluÅŸlarından biriydi ama uzun süre tarihçilerin gözünden kaçmıştı. Leonardo Da Vinci'nin, 5 asır önce çizdiÄŸi eskizle, bir çok otorite tarafından otomobilin de mucidi olduÄŸu iddia edildi. Ãœstelik bu iddia, NASA'nın Mars'taki aracı Spirit'i üreten mühendislerin de destek verdiÄŸi bir çalışmayla kanıtlandı. Da Vinci'nin meÅŸhur el yazmalarındaki (Codex Atlanticus) 812 numaralı sayfayı mercek altına alan Ä°talyan akademisyen Carlo Perdetti ve ABD'li robot teknolojisi uzmanı Mark Rosheim, ürettikleri aracı, Ä°talya'nın Floransa kentindeki Tarih ve Bilim Müzesi'nde sergilemeye baÅŸladı. Petrol yerine zemberekle çalışan araç, tıpkı oyuncak arabalar gibi arka tekerlekleri kurulduÄŸunda metrelerce yol alıyor. Uzmanlar, sürücü bölümü olmayan tahta aracın, Rönesans dönemindeki ünlü festivallerde, halkı hayrete düşürüp eÄŸlendirmek için tasarlandığı görüşünde. Ne var ki o günlerden günümüze kalan tek bir örnek yok. Da Vinci'nin Fiat'ıFloransa Tarih ve Bilim Müzesi Müdürü Paolo Galluzzi, ‘‘Da Vinci'nin otomobil eskizinin bulunduÄŸu el yazmasının üzerinde tek bir kelime bile yoktu, sadece anlaşılmaz çizimler vardı. Bu tam Leonardo'luk bir iş’’ diyor. 1452 yılında, Floransa yakınlarında doÄŸan Da Vinci, ardında uçan makineler, helikopterler, denizaltılar, tanklar ve bisikletlere dair yüzlerce eskiz bırakmıştı.Dan Brown'ın 'Da Vinci Åžifresi' adlı kitabıyla yeniden popülarite kazanan ve geçtiÄŸimiz günlerde Genel Yayın Yönetmenimiz ErtuÄŸrul Özkök'ün de izini sürdüğü ünlü Rönesans adamının otomobilin de mucidi olduÄŸunu ilk iddia edense, 1905 yılında, araÅŸtırmacı Giralamo Calvi oldu. Da Vinci'nin çizimlerinde, bugün kullandığımız 'kendinden itiÅŸ güçlü' otomobillerin ilk izlerini gören Calvi, bazı çizimlere 'Da Vinci'nin Fiat'ı' adını vermiÅŸti. Ancak bu eskizlere dayanarak hakikaten de hareket eden araç yapmak için akademisyenler ve NASA uzmanlarının katıldığı ortaklık gerekti. Leonardo Da Vinci'nin üç modeli, 5 Haziran'a kadar Floransa Tarih ve Bilim Müzesi'nde olacak. Saat gibi çalışıyor1 metre 68 santimetre boyunda ve 1 metre 49 santimetre eninde olan üç tekerlekli araç, merkezindeki zembereklerin kurulmasıyla adeta bir saat gibi çalışıyor. Basın önünde denenen araç zembereÄŸi boÅŸalmadan 40 metre yol alabiliyor. Müze Müdürü Paolo Galluzzi, ‘‘Araç dıştan basit görünse de, son derece karmaşık bir mekanizması var’’diyor. Da Vinci'nin 5 yüzyıl önce tasarladığı araç, Mars'ta kullanılan Spirit isimle araca benzerliÄŸi ile dikkat çekiyor. Da Vinci'nin çizimleri üstünde 8 ay süren çalışmalar sonucunda araÅŸtırmacılar otomobilin tahta modelini yarattılar. Müzenin yöneticisi Paolo Galluzzi, Da Vinci'nin otomobilinin, dünyanın tek başına giden ilk otomobili olduÄŸunu belirtiyor.Da Vinci'nin otomobilinde saklanmış bir ipin belirli bir mesafede serbest bırakılması ile hızlanma ve fren programlanabiliyor. Rönesans festivalleri için düşünülen bu otomobilde, yaylı çocuk otomobilleri gibi tekerlekler yay tarafından yönlendiriliyor. Galluzzi, yüzyıllardır bilim adamlarının Da Vinci'nin çizimini çözmeye çalıştığını belirterek, ‘‘Bir çok deneme oldu ama yaratılan araçlar çalıştırılamadı. Herkes otomobilin iki büyük telli pim ile çalıştığını düşünüyordu. Ama bunun tersine otomobil, kasnağın içinde bulunan bobin telleri ile çalışıyordu’’ dedi.Son yapılan model ise Sanat Tarihi Profesörü Carlos Pedretti tarafından yapıldı. Pedretti eksizde anlaşılmayan çizimlerden bobin tellerini belirledi. Amerikan robot bilim uzmanı Mark Rosheim'in yardımlarıyla müze ilk olarak dijital modelini yarattı ve arkasından ahÅŸap modeli ortaya çıktı. Modelde bulunan programlanabilir hızlanma mekanizmasıyla, diÅŸli takımının arasına yerleÅŸtirilen tahta parçalar, yayla giden otomobili ileri götürürken, önceden ayarlanan açılar ise sadece saÄŸa dönmesini saÄŸlıyor.‘‘Model çok mükemmel bir karmaşıklığı içinde barındırıyor’’ diye konuÅŸan Pedretti, ‘‘Dikkatli baktığınız zaman Marsta kullanılan Spirit isimli araca çok benziyor’’ diyor.Â