Cumhuriyetçilerin başkanlık aday adaylığı yarışı kızıştı

Başkanlık seçimlerinde partilerinin ABD Başkanı Barack Obama'nın karşısına çıkaracağı isim olabilmek için yarışan Cumhuriyetçi adayların seçim kampanyasında, seçimin seyrini değiştirebilecek iki önemli gelişmenin ilki, ön seçimlerin ilk durağı olan Iowa'dan geldi.

Massachusetts'in eski valisi Mitt Romney'nin sadece sekiz oy farkla kazandığının açıklandığı Iowa ön seçimlerinin gün içinde duyurulan kesin sonuçları ABD gündemine bomba gibi düştü. Açıklanan nihai verilere göre, Santorum Iowa'da Romney'nin 34 oy önünde yer alarak, en fazla oy toplayan aday oldu.

Cumhuriyetçilerin başkanlık yarışında ikinci önemli gelişme ise adaylardan Teksas Valisi Perry'nin çekilerek, yarışta eski Temsilciler Meclisi Başkanı Newt Gingrich'e destek vereceğini açıklaması oldu.

Şimdi bu iki durumun, Iowa ve New Hampshire'daki ilk iki ön seçimin galibi olarak, bu yılki seçimlerde Cumhuriyetçi Parti'nin adayı olacağına neredeyse favori gözüyle bakılmaya başlanan Romney'yi nasıl etkileyeceği merak konusu.

Iowa'daki seçim sonuçları, her ne kadar Santorum ile Romney arasındaki fark fazla olmasa da “birincilik” sıfatını elde etmek ve Romney kampına�“psikolojik darbe”nin vurulması açısından önemliydi. Romney lehine olan bu�“galibiyet” şimdi Santorum'a geçti. İkincisi bu sonuçla, başkanlık seçimlerinde Cumhuriyetçi Parti'nin adayının belirleneceği parti genel kurulunda Iowa'dan Santorum ve Romney'ye oy verecek delege sayısı değişmiş oldu ve bu da şimdi Romney ile diğer adaylar arasındaki farkı biraz daha azalttı. Üçüncüsü de bu�“sürpriz” birincilik, Iowa'da yakaladığı çıkışı New Hampshire'da bulamayan Santorum'a, South Carolina'da yeni bir güvenle, yeni bir rüzgar yaratabilir. Dolayısıyla, Santorum'un Iowa'nın galibi olarak sahneye tekrar dönmesi,�Romney'nin durumunu biraz sarsacak gibi görünüyor.

Santorum'un sözcüsü Hogan Gidley de yaptığı açıklamada, bu yeni sonuçla birlikte, Romney hakkında öne sürülen “Obama'yı yenilgiye uğratabilecek”�imajının ortadan kalktığını savundu.

      � 

MUHAFAZAKAR OYLARIN BÖLÜNMESİ AZALIYOR

Perry'nin çekilmesi de Gingrich'e yaramasının yanı sıra yine Romney'yi zorda bırakabilir. Gerçi Perry'nin arkasındaki destek, anketlere göre düşük görünüyor ancak yine de Perry'nin destekçilerinin yüzlerini Gingrich'e çevirmeleri, Romney'ye karşı “muhafazakar koalisyonun” oluşturulması açısından�Gingrich için önemli bir itici güç sağlayabilir.

Cumhuriyetçilerin “ılımlı” kanadında yer alan bir isim olan Romney,�kendisine karşı yarışan diğer adayların sosyal muhafazakar kesimden olması ve dolayısıyla bu kesimin oylarında yaşanan bölünmenin avantajını şu ana kadar iyi kullanıyordu. Dolayısıyla, aslında muhafazakar seçmenin çoğunlukta olması nedeniyle normal şartlarda kazanmaması hiç de sürpriz olmayacak South Carolina'da�da Romney'nin, ilk iki seçim zaferinin getirdiği ivme ve “Obama'yı yenebilecek�başkan adayının kendisi olduğu” imajıyla kazanabilme ihtimali ortaya çıkmış,�anketlerde favori isim haline gelmişti.

Şimdiyse, eyaletteki son anketlerde ikinci sırada olan Gingrich, anketlerde yüzde 5-6 arasında oy alan Perry'nin seçmenini kendine çekmesi halinde, eyalette önemli bir başarı kazanabilir. Nitekim, Perry'nin gitmesiyle Romney karşısında “oyları bölünen” muhafazakar aday sayısı bir tane daha eksilmiş oldu. Gingrich'in canlı açık oturumlarda da başarılı performans sergilemesi ve önemli gafa imza atmaması, umutlarını güçlendirici faktör olarak görülüyor. Ancak, Iowa ile New Hampshire'daki ön seçimlerde kayda değer başarı gösteremeyen Gingrich'in, evlilik dışı ilişkileri ve üçüncü eşiyle evli olması gibi özel hayatıyla ilgili bazı konular da Cumhuriyetçilerin muhafazakar tabanının desteğini almada negatif unsurlar olarak göze çarpıyor.

Bunun yanında, şimdi Iowa'nın galibinin Santorum olması, South Carolina'da Gingrich'in popülaritesini etkiler mi tam bilinmiyor ama uzmanlara göre artık seçim günü iyice yaklaştığı için birçok seçmenin oyu artık belli oldu.

Iowa'da açıklanan yeni sonuçlarla birlikte değişen dengeler, Romney'nin bir anda, “ilk üç ön seçimi de kazanarak, başkanlık seçimlerinde Cumhuriyetçi Parti'den adaylığını neredeyse garantileme” çabasını, “ilk üç eyaletten ikisini kaybetmemek” yönünde bir mücadeleye dönüştürdü.

       �

EN KRİTİK DURAKLARDAN BİRİ

South Carolina'nın, ABD Başkanlık seçimlerinde Cumhuriyetçiler açısından hep kritik bir rol oynadığı biliniyor. 1980 yılından bu yana hiçbir Cumhuriyetçi aday, bu eyaleti kazanamadan ABD Başkanı olamadı.

Ama bu gelişmeler de şimdi eyaleti şu ana kadarki ön seçim durakları arasında en kritik olanı haline getirdi.

Romney, South Carolina'yı kazanması durumunda, aleyhine görünen bu son gelişmeler karşısında kuşkusuz moral destek sağlamak açısından önemli avantaj yakalayacak ve güçlü bir aday olduğunu kanıtlayarak bir sonraki ön seçimin ev�sahibi Florida'ya kendine daha çok güvenle gidecek.

Gingrich ya da bir başka sosyal muhafazakar adayın South Carolina'yı kazanması halinde ise, ön seçim süreci “yeniden başlayacak” ve bütün gözler Florida'ya kitlenecek.

       �

EN SON OTURUM ÇOK ÇEKİŞMELİ GEÇTİ

Adaylar, South Carolina öncesi CNN'deki son canlı oturumda da kozlarını paylaştı.

Açık oturum öncesinde ABC televizyonunda Gingrich'in ikinci eşi Marianne�ile yapılan röportajın yayınlanması, Gingrich cephesi açısından “son dakikada�kötü bir sürpriz” oldu. Marianne, röportajında, Gingrich'in şimdiki üçüncü eşi�Callista ile ilişki yaşarken kendisine “açık evlilik” teklif ettiğini iddia�etti.

Aile değerlerine çok önem veren muhafazakar seçmenin çoğunlukta olduğu South Carolina'daki ön seçimlerin hemen öncesinde, Gingrich'in özel hayatıyla ilgili böyle bir iddianın televizyon ekranlarında, hem de ikinci eşi tarafından kamuoyuyla paylaşılması, Gingrich'i kızdırdı.

Nitekim Gingrich, CNN'deki açık oturumda sunucu John King'in ilk olarak bu konuyu sormasına sert tepki gösterdi ve medyayı suçladı.

King'e, “Bir başkanlık açık oturumunu böyle bir konuyla açmanızdan dehşete düştüm” diyerek çıkışan Gingrich, “Haber medyasının yıkıcı, ahlak yoksunu ve negatif doğası bu ülkeyi yönetmeyi zorlaştırıyor” ifadesini kullanarak, röportajın neden tam da seçime iki gün önce yayınlandığını sordu.

Gingrich'in bu çıkışması izleyicilerden alkış alırken, diğer adayların da�Gingrich'e bu konuda arka çıktığı görüldü.

       �

OTURUMDAN DİĞER NOTLAR

Oturum, South Carolina'daki çok kritik ön seçim öncesinde adayların son�kez ekranda kozlarını paylaşmaları ve seçmenlere son mesajlarını vermeleri�açısından önemliydi. Nitekim oturum, şu ana kadarki en hararetli tartışmalara sahne oldu.

Gecenin en “hırçın” ismi olan Santorum, anketlere göre yükselişe geçen Gingrich ile şu anda adaylar arasında başta yer alan Mitt Romney'ye sık sık yüklendi. Santorum, Gingrich ve Romney'yi, sağlık sistemi konusunda geçmişte�“solun yanında yer almakla” suçladı. Hem Gingrich hem de Romney bu suçlamayı reddetti.

Dört adayın da Obama'ya sert eleştiriler yönelttiği oturumda, önce Gingrich, ardından da Santorum, Romney'yi kürtaj konusundaki duruşunu değiştirmekle eleştirdi. Romney ise kürtaja karşı olduğunu vurguladı.

Oturum sürdüğü sırada Gingrich cephesi, daha önce söz verdikleri gibi Gingrich'in gelir vergisi beyannamesini açıklayarak, hala kendi gelir vergisi beyannamesini açıklamayan multi milyoner Romney'ye “mesaj” gönderdi. Romney ise, oturumda bu konudaki soru üzerine, kendi vergilerini Nisan ayında açıklayacağını bildirdi. Bu sözlerinin ardından izleyicilerden gelen yuhalama seslerine biraz sinirlenmiş görünen Romney, “Başarılı olduğum için özür dilemeyeceğim” dedi.

Romney oturumda, tüm seçim kampanyası boyunca olduğu gibi yine temkinli ve sakin bir çizgi izledi ve sadece sataşmaya uğradığında rakiplerine yanıt verdi.

Oturumda, “seçilebilirlik” konusu da tartışıldı. Santorum, kendisini başkanlık seçimi kampanyası gibi önemli bir işi yürütecek yeterli deneyime sahip olmadığı gerekçesiyle çekilmeye çağıran Gingrich'i, “kendini beğenmişlikle”�suçladı ve Cumhuriyetçilerin, Gingrich gibi, “kendilerini her an sürprize uğratabilecek” bir adayı değil, kendisi gibi “istikrarlı” bir adayı seçmesi�gerektiğini belirtti.

Romney oturum sırasında, ABD'de başkanlık koltuğuna Washington'da yaşamamış, Amerika'nın gerçek sokaklarında hayatını geçirmiş birinin oturması gerektiğini kaydederek, Temsilciler Meclisi'nin eski başkanı Gingrich'e gönderme yaptı.