Cumhuriyet Anıtı eriyor

Doğa koşulları ve kentin kirli havası, anıtın heykellerinde ve kaidesinde ciddi yıpranmalara neden oldu. Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş, restorasyon için hiçbir masraftan kaçınmayacaklarını söyledi.

TARİHİ ve mimarisi ile Taksim Meydanı’nın simgesi olan Cumhuriyet Anıtı, tehlike sinyali veriyor. Açılışı 1928’de yapılan anıt, kaide taşlarındaki "kurtlanmış peynir" görünümündeki erimeler, birbirinden ayrılmaya yüz tutan taş bloklar, heykellerdeki oksitlenmelerle acil bakım istiyor.

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş, geçen yıl, anıtı Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi ile işbirliği içinde restore edeceklerini açıklamış, bu çalışmayı da üniversitenin öğretim üyelerinden, Resim ve Heykel Müzesi Müdürü Prof. Ferit Özşen ile arkadaşlarının yürüteceğini söylemişti. Ancak açıklama sonrasında anıtın onarımına ilişkin tek bir adım atılmadı.

GRANİT KAİDE

Prof. Ferit Özşen, çalışmalara vakit geçirilmeden başlanması gerektiğini, belirterek, şunları söyledi:

"Anıtın heykellerinde ve figürleriyle ilgili bölümünde büyük bir sorun yok. Bronzunun temizlenmesi kolay. 10 gün anıtı kapatır, gerekli temizliği yapar, oksidasyonunu giderirsiniz. Her yıl da arapsabunu ve basınçlı suyla figüratif kısmını temizlersiniz. Anıtın Harbiye’ye bakan yüzündeki yerinden ayrılmış dikdörtgen figürlü yeşil taş yerine konulur. Asıl sorun, anıtın kaidesinde. Yapımında konglamera taşı kullanılmış. Taşta bozulmalar başladı. Rölövesini çıkardıktan sonra, bu taşların yerine yerli, hafif pembe granitlerimizi, orijinaline sadık kalarak koyabilir, bütünüyle yenisini yapabiliriz. 1.5 yılda da çalışması biter. Anıtlar Kurulu da böyle bir esere haliyle izin verecektir."

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş restorasyonun geciktiğini, ancak ertelemenin sözkonusu olmadığını söyledi. Topbaş, "Üniversiteden rapor bekliyoruz. Bilimsel yöntemlerle Cumhuriyet Anıtı’mızı restore edeceğiz. Bunun için de hiçbir masraftan kaçınmayacağız" dedi.

Yüksekliği 11 metre ağırlığı 184 ton

İtalyan heykeltıraş Pietro Canonica’nın yaptığı anıtın kaide ve çevre düzeni, Giulio Mongeri’nin imzasını taşıyor.

Parçaları İtalya’da yapılan ve vapurla İstanbul’a getirilerek Taksim Meydanı’nda birleştirilen anıt, 11 metre yüksekliğinde ve 184 ton ağırlığında.

Anıtın Harbiye’ye doğru bakan yüzü, 30 Ağustos Zaferi’ni simgeliyor. Atatürk’ün heykeli, Milliyet gazetesi muhabiri Ethem Hamdi’nin 26 Ağustos 1922 günü Kocatepe’de çektiği fotoğraf üzerine temellendirildi.

İstiklal Caddesi’ne yönelik cephedeki heykeller, cumhuriyeti anlatıyor. Atatürk ve İsmet İnönü sivil giysili, Mareşal Fevzi Çakmak üniformalı.

Yan taraftaki sivri kemerli dar nişlerde birer asker heykeli yer alıyor. Bayrak taşıyan askerlerin üzerinde kullanılan dörtgen beyaz mermer çerçeveli bronz madalyonlarda, kadın portreleri yer alıyor. Peçeli resim Osmanlı’yı, yüzü açık olan Cumhuriyeti simgeliyor.

Heykellerin altındaki kaide kitlesini yuvarlak ayna taşları süslüyor. Dar yüzlerin tabana yakın bölümlerine yerleştirilen mermer tekneleri, anıtın aynı zamanda bir "meydan çeşmesi" olarak tasarlandığını gösteriyor. Kaide üst bordüründeki "P. Canonica" yazısı, okunamayacak oranda silik.