Corona virüs ile mücadelede yapay zeka, veri bilimi ve teknolojiden nasıl yararlanılabilir?

Son zamanlarda, tüm dünyada olduğu gibi ülke gündemimizde de Coronavirüs (COVID-19) en ön sırada yer almakta. Çin’in Wuhan şehrindeki ilk Coronavirüs  vakalarından bu yana, virüs geçen hafta itibariyle Türkiye’de dahil olmak üzere en az 100 ülkeye yayılım göstermiş durumda ve ne yazık ki virüse yakalanan insan sayısı hızla artmakta… Peki, bu tarz salgınların yayılımını azaltmak ve hastalıklarla mücadele etmek için son teknolojilerden nasıl yararlanılabilir? Forbes’da Bernard Marr tarafından yayınlanan bir makaleden yola çıkarak, yapay zeka (AI), veri bilimi ve son teknolojilerin Coronavirüs ile mücadele nasıl kullanılmakta olduğunu analiz ettim:

Salgınların yayılımını izlemek ve tahmin etmek için AI kullanımı:

Virüsün yayılımını ve etkilerini ne kadar iyi takip edebilirsek, onunla o kadar iyi mücadele edebiliriz. Virüse yönelik haberlerin, sosyal medya paylaşımlarının ve hükümet belgelerinin yapay zeka platformları tarafından analiz edilmesi, salgının yayılımının tahmin edilmesini sağlayabilir. Kanadalı bir start-up olan BlueDot, yapay zekadan yararlanarak bulaşıcı hastalık risklerini takip etmekte. Öyle ki BlueDot’ın AI’ı, Dünya Sağlık Örgütü ya da Hastalık Kontrol ve Uyarı Merkezlerinden günler önce Corona tehdidine yönelik uyarılarda bulundu. Bunu yaparken, BluDot ilk olarak, Wuhan’daki ilk bulgulara yönelik Çince yayınlanan 27 vakaya yönelik makaleleri raporladı ve kendi uyarı sistemine ekledi. Bunun ardından, virüs bulaşma ihtimali olan insanların nereye seyahat edebileceğini belirlemek adına, global havayolu biletleme datasını kullanarak Wuhan’dan direkt olarak gidilebilen şehirleri ve ülkeleri belirledi. BlueDot'ın Wuhan'dan en fazla yolcu çekeceğini tahmin ettiği uluslararası destinasyonlar: Bangkok, Hong Kong, Tokyo, Taipei, Phuket, Seul ve Singapur’du ki, bu şehirler Coronavirüs’ün de Wuhan ardından ilk görüldüğü yerler oldu.

Virüsü teşhis etmek için AI kullanımı:

Yine AI odaklı çalışmalar gerçekleştiren Beijing merkezli bir start-up olan Infervision geliştirdiği yapay zeka tabanlı çözüm ile hastalığın etkili bir şekilde tespit edilip izlenmesine olanak sağlayan bir sistem geliştirdi. Teşhis hızını artıran bu çözüm sayesinde, hastanelerde artan paniğin azaltılması da sağlanmakta. Infervision’ın yazılımı virüsün neden olduğu zatürre belirtilerini tespit ederek, yorumlamakta. Çin e-ticaret devi Alibaba da saniyeler içerisinde, virüsü % 96 oranında doğruluk ile teşhis etmeyi başaran AI destekli bir sistem hayata geçirdi. Alibaba’nın sistemi, 5.000 teyit edilmiş Coronavirüs vakasından alınan görüntüler ve veriler üzerinden eğitilerek geliştirildi ve şu anda Çin’de 100’den fazla hastanede kullanılmakta. İki sistem de hastaların göğüs CT taramaları (tomografi) analiz edilerek geliştirilmekte.

Renk Kodlu Sağlık Değerlendirme Uygulaması

Kesinlikle tartışmalı bir teknoloji ve AI kullanımı olsa da, Çin’in gelişmiş gözetim sistemi, ateşi olan ve virüs olma olasılığı daha yüksek olan kişileri tanımlamak için SenseTime'ın yüz tanıma teknolojisini ve sıcaklık algılama yazılımını kullanmakta. Çin Hükümeti, ayrıca Alibaba ve Ant Financials gibi teknoloji devlerinin desteği ile, hızla yayılan Coronavirüs salgını sonrasında işe geri dönen milyonlarca insanı izlemelerine yardımcı olmak için renk kodlu bir sağlık derecelendirme sistemi hayata geçirdi. Bu uygulama ile insanlar sağlık koşullarına, seyahat geçmişlerine, virüsün yaygın görüldüğü yerlere uğrayıp uğramadıklarına ve virüs bulaşmış insanlarla etkileşimlerine göre “yeşil, sarı veya kırmızı” olmak üzere üç kategoriye ayrılmakta. Programın analizi doğrultusunda, ilgili kategorideki bireylerin karantinaya alınıp alınmayacağı ya da izin verilip verilmeyeceği belirlenmekte. Yeşil sağlık kodu verilen bireylerin halka açık noktalara, metrolara ve ofis binalarına girişleri için mobil uygulamalarından bir QR kod veriliyor ve bu kodun yetkililer tarafından scan edilmesi ile girişleri sağlanıyor.

Medikal cihazların drone lar tarafından teslimi

Bir salgın anında, gerekli olan medikal cihazların en hızlı ve güvenli teslim edilmesini sağlayan yollardan biri de drone kullanımı. Japon Terra Drone firması, buna yönelik  Xinchang’da Hastalık Kontrol Merkezleri ile Hastaneler arası tıbbi cihazları ve karantina malzemelerini minimum riskle ulaştırma konusunda destek olmakta. Drone’lar ayrıca, kamusal alanları kontrol etmek, karantina uygulamalarına uyulup uyulmadığını izlemek ve termal görüntüleme için de kullanılabilmekte.

Sterilizasyon, yemek ve malzeme tedariğinde robotların kullanımı

Fiziksel robotlara virüs bulaşmadığından dolayı, virüs salgınına yönelik pek çok rutin görevleri yerine getirme (temizlik, sterilizasyon, yemek ve ilaç tedariği, vb) ve insan temasını azaltma adına kullanılabilmekte. Danimarka merkezli Blue Ocean Robotics firmasının robotları bakteri ve virüsü öldürmek üzere ultraviyole ışık kullanmakta. Ayrıca, hastanelerde yemek getirmede kullanılan Pudu Technology’nin robotları Çin’de 40 hastanede kullanılmakta.

Bilgi paylaşma ya da soruları yanıtlamada chatbot kullanımı

Çin’in popüler sosyal mesajlaşma uygulaması WeChat üzerinden sağlanan chatbot hizmetleri ile vatandaşlar ücretsiz sağlık danışmanlık hizmeti alabilmekteler. Bununla birlikte, chatbot lar son seyahat prosedürleri ve genelgeler hakkında da bilgi paylaşmaktalar.

Yeni ilaç geliştirmede teknolojiden yararlanma

Google’ın DeepMind birimi, en gelişmiş AI algoritmaları ve derin öğrenme sistemlerini virüsü oluşturabilecek proteinleri anlamak için kullandı ve bulguları virüse yönelik tedavi geliştirmede yardımcı olmak adına yayınladı. Bununla birlikte BenevolentAI firması AI sistemlerini Coronavirüs tedavisine yardımcı olmaya yönelik kullanmakta. Firma, salgından sonra, piyasada virüse yönelik etkili olabilecek ilaçları belirlemek adına öngörü yeteneklerini kullandı.

Coronavirüs gibi, tüm dünyayı etkisi altına alan küresel bir salgında, teknoloji, yapay zeka ve veri biliminin, toplumların salgını etkili bir şekilde ele almaları ve virüsün etkisinden daha hızlı kurtularak normal hayata dönmeleri adına, ne derece önemli olduğu bir kez daha ortaya çıkmış oldu. Umarım, virüsün etkisinden hızla kurtularak, ülke olarak sağlıklı günlere bir an önce kavuşuruz…