Cöntürk sessiz sedasız aramızdan ayrıldı

İYİ eleştirmen Hüseyin Cöntürk aramızdan ayrıldı. Behçet Necatigil'in, eleştirmenliği üzerine yargısı, onun eleştirmemize getirdiği yeni bakış açısını yeterince özetliyor:‘‘İngiliz ve Amerikan şiir, eleştiri ve yorumları arasında sistemli bir çalışmaya yaslanan, bilimsel yöntemlere bağlı kalmayı ilke edinmiş bir yazardı.’’Hüseyin Cöntürk, 1918'de İzmir'de doğdu, İTÜ İnşaat Fakültesi'nden mezun oldu. Karayolları Umum Müdürlüğü'nde çalıştı, Ankara'da öldü.Eleştiri türünde gerçekten çok önemli kitaplar yazdı. Adlarını vermenin bir anlamı yok, kapağında 250 kuruş, 2 lira, 3 lira, 4 lira fiat yazan kitapları bulamazsınız ki. Eleştiri kitaplarının talihsizliği, yayıncılığımızın eleştiri konusundaki duyarsızlığı.Eleştirimize İngiliz ve Amerikan eleştiri akımlarını uyguladı. Alışılmışın dışına çıkan yargıları önce tepki gördü, daha sonra eleştiri türüne getirdikleri kabul gördü.Ben onunla İstanbul'da tanıştım, yanında Halûk Aker ile İsmet Özel vardı. Bilinen yargıları, yerleşmiş, sığ görüşleri tekrardan kaçınıyordu.Son kez onu TÖMER'in düzenlediği Eleştiri Sempozyumu'nda görmüştüm, yeni eleştirilerini yayınlayacağından söz etmişti, çok sevinmiştim.Bana hastalığını haber veren Halûk Aker, son yıllarda divan şiiri üzerine çalıştığından söz etti, doğrusu bunlar yayınlanmalıdır. Geleneğe çok farklı taze bir yorum getireceğinden kuşkum yok. Genç şairleri inceleyen yazılarını da kitapta görmek isterim.* * *CÖNTÜRK'ün aşağıdaki tespiti 43 yıl sonra bile gerçekliğini koruyor:‘‘Önceki kuşaktan kendisine kalanla etrafında bulduklarını yeterli bulan şair ‘çağının şairi' değildir.Dünden eline geçenin yetersizliğini duyan, ondan rahatsız olan şair ise, imkánlarını genişletmek yolunu tutar. Bunda kendisine en çok yardımcı, onun muhayyile ve zekásıdır, araştırma tecessüsüdür.’’Behçet Necatigil için yazdığı, her iyi şair için geçerli bir anahtardır:‘‘İyi bir şair olmanın en az iki koşulu var: Klişeleşmiş dille yazmamak ve bir şeyler getirmek.Günümüz şairlerinden Behçet Necatigil'de bu iki özellik de var.’’Edip Cansever’in Salıncak şiiri eleştirisi, onu incelemek, anlamak, algılamak isteyen her okur için gerekli bir başvuru metnidir.Eleştirmen kimdir, eleştiri nedir, nasıl olmalıdır, sorusuna yanıt aradığınızda, sizi aydınlatan bilgileri onda okuyabilirsiniz.Hüseyin Cöntürk sadece edebiyat metinleri üzerine yazmadı, eleştiri üzerine eleştiri yazdı. Hüseyin Cöntürk'ün eleştiri tarihindeki önemi, şairlerle ilgili yazdıklarından çok, eleştirmen/eleştiri üzerine yazdıklarıyla öne çıkar.O, dünü eleştirdi, değerlendirdi ama hep yarını düşünerek:‘‘Dünkülere karşı haklı ya da haksız olmamız büyük bir şey deyimlemez. Asıl önemli olan, yarınkilere karşı haklı olmaya hazırlanmaktır.’’Eleştirmeden Önce kitabı eleştirmenin nazariyesi idi, Çağının Şairi de şiirin nazariyesi. Eleştirmenler için yüzyılın anlayışını özetleyen yargısı bugün bütün eleştirmenlerin savunma dosyalarında yerini almıştır:‘‘Eleştirmenin ilk dönüm noktası, birçok edebiyatçı arasında yerleşmiş olan ‘eleştirme faydasızdır. Eleştirmen sanatta dikiş tutturamayan bir kimsedir' kanısının foyasının meydana çıkması olsa gerektir.’’Bu foyanın ortaya çıkmasında onun emeğini saygıyla anmalıyız.* * *HÜSEYİN CÖNTÜRK’ün kitapları yeniden basılmalıdır. Eleştirmen ve eleştiri tarihimizin eskimemiş örnekleridir.