Çöl uçak doldu

Amerika’nın güneybatı bölgesindeki çöl depoları son altı ayda havayollarından emekliye ayrılan uçakların akınına uğradı. Kimi genç yaşta emekli edilmiş, kimi uçuş hayatını tamamlamış uçaklar çölde hazin bir buluşmayı yaşıyorlar.Çöldeki uçak mezarlığındaki bunca kalabalığın arkasındaki ana neden kuşkusuz 11 Eylül olayı. Bu tarihten sonra batan, ekonomik sıkıntı içine düşen bir çok havayolu filolarındaki uçakları azalttılar. Yaşlı uçaklar hemen çöle, yani uçak mezarlığına yollandı. Ama onların yanında filolalara gireli çok değil 7-8 yıl olmuş uçaklardan da çöle gönderilenler oldu. Bu hálá uçabilir uçakların çoğu bir tür sürgün hayatına çoktan başladılar bile. Oysa her şey yolunda gitseydi çöldeki genç ve orta yaşlı uçakların hemen hepsi uçuyor olacaklardı.Çölde yaşlanmış TriStar ve B727 gibi 'klasik' uçakların yanında müşteri bekleyen B757, B767, A320, ve B747-400 gibi modern uçaklardan örnekler de görmek mümkün. Burda yeni nesil Boeing 737-700'leri sıra sıra görmek en şok edici manzaralardan biri. Ama bu yeni uçaklar pazarın elinin bollaşmasını bekliyorlar. Çölde diğerleri mezarlıkta yatarken onlar rutubetin hiç olmadığı özel bir ortamda aslında genç kalmak için çöle getirilmişler. Mojave Havaalanı Los Angeles'ın kuzey doğusunda yer alan kuru bir çölden ibaret. Bu havaalanı tam 30 yıldır büyük havayolu uçaklarının ya parçalanma ya da yeni işletmeciler bulma yeri olarak görev yapıyor. TWA tarafından 1970 yılında emekliye ayrılan iki Convair 880'in yanında yine aynı dönemde buraya gelen kargo uçaklarının efendileri duruyor. Havaalanında kullanıma hazır bekliyorlar.BAE sistemin F-4 Phantom test uçakları, Amerikan Hava Kuvvetleri’ne ait ve kokpit değişimleri devam eden KC-135'ler ile General Electric tarafından yeni motorların test edildiği Boeing 747'lerin de aralarında bulunduğu birçok çeşit uçak çölde dizi dizi park etmiş durumda.UÇAK SAYISI ARTTIYıllar boyu havayolu uçaklarının sayısı düzenli olarak arttı veya azaldı ve bu da havayolları endüstrisinin geleceğinin bir aynası oldu. Eski yıllarda çölde bekleyen bir çok yeni uçak kısa bekleme sürelerinden sonra yeniden uçmaya başladılar. Ama şimdi durum öyle değil, parçalanan eski uçakların yanında bekleyen yepyeni uçaklar kolay kolay hemen uçurulamayacak gibi. Patlayan ekonomik krizler yüzünden uçakların burada tutulması uçurulmasından daha ucuza geliyor.Halen 376 havayolu uçağı çöldeki Mojave'de depolanıyordu ve bu sayının büyük bir kısmı Amerika’daki büyük havayolu şirketlerine aitti. US Airways şirketi ve batmış olan yan kuruluşu Metrojet'e ait 26 adet Fokker F100, 47 adet B737, 27 adet DC-9, 8 adet MD-80 ve üç adet B727'nin burada bulunması aslında bir batışın hazin belgesiydi. Continental Havayolları’nın da Mojave'de 20 adet DC-10, üç adet B747, 6 adet B737, iki adet B727 ve 17 adet DC-9/MD-80 uçağı bulunuyor. Çölde diğer büyük filolardan biri de Hawaiian Havayolları’na ait. Şirkete ait 6 adet DC-10 ve 14 adet DC-9-51 uçak burda istirahat ediyor. 23 adet B727, iki adet DC-10 ve dört tane MD-11'de American Airlines'a ait. Ayrıca daha önce Delta Havayolları’na ait 11 adet TriStar, ekspres kargo taşıyıcısı FedEx şirketinin sekiz kargo uçağı olan B727'lerde burda çürümeye bırakılmış durumda. İngiliz Havayolları’na ait iki B747-236, Hindistan Havayolları’nın iki B747-200 uçağı, eskiden Fransız Havayolları’na ait olan A310 (şimdi FedEx'e ait) ve Canada3000 şirketine ait dört B757 ve bir A320'de çölde diğerlerinin yanında duruyor. En hazin olan ise Southwest Havayollarına teslim edilmeyi bekleyen 9 adet B737-700 tipi yeni nesil uçakların hurdalardan çok az uzakta bir yerde durmaları...BİR BAŞKA ÜS VICTORVILLEVictorville, F-4 Phantom uçaklarına ev sahipliği yaptığı zamanlarda George Hava Kuvvetleri Üssü olarak biliniyordu. Şimdilerde güney Kaliforniya lojistik havaalanı olarak adlandırılan yerde 150'ye yakın havayolu uçağı bu mükemmel hava koşullarındaki yerde yeni şirketlerini veya kendilerini parçalayacak olan adamın çekicini bekliyorlar. Victorville'deki çok düşük yağmur seviyesi ve çok düşük nem oranı uçak mezarlığı için ideal hava koşullarını oluşturuyor. 11 Eylül terörist saldırılarından beri bu sahada kalanların sayısı önemli derecede arttı. Birçok havayolu şirketi Boeing 727 gibi yakıtı su gibi harcayan uçakları buraya park etmeyi uygun gördüler. Delta ve United şirketleri filolarındaki bu üç motorlu uçakların büyük bölümünü emekliye ayırdılar ama bunların birçoğu şimdi Pan Am şirketine kiraya verildi. Geçen eylülden önce bu havaalanı Delta şirketinden emekliye ayrılan 30 kadar Lockheed L-1011 TriStar uçaklarına ev sahipliği yapıyordu. Şimdi bunlara American Trans Air ve KittyHawk şirketinin TriStar'ları da ilave oldu. Hatta United Havayolları’nın altı eski Boeing 747-400 uçağıda burada duruyor. Buradaki biraz daha modern büyük uçaklar Boeing 767 ve MD-11'den oluşuyor.United'ın birkaç tane B737-200'lerinin yanında nerdeyse yeni olan iki adet B737-700 uçağı burada duruyor. Biri Midway renklerinde diğeri daha servise çıkmamış olan ve halen fabrika renklerindeki uçak. Çölde yapayalnız duran uçaklar arasında Boeing'in yeni bebek yolcu uçağı B717 bile görebilirsiniz. Bu merkezde de bir çok uçak zaten parçalanmış durumda. Birçoğu da kiralanmak için havayolu endüstrinin normale dönmesini bekliyor.Eclipse’e rekor siparişDünyanın en ucuz iş jeti olacak Eclipse 500 uçağına bugüne kadar toplam 950 sipariş verildi. Kabini lüks bir Sedan otomobil gibi olan 6 kişilik uçak 850 bin Dolar fiyatla pazara sunulmuştu. Amerikalı imalatçı Eclipse Aviation'a en önemli yatırımı 220 milyon Dolarla Microsoft'un başkanı Bill Gates yaptı. Sadece 38 kilo ağırlığındaki motoru ile büyük itme gücü elde edilen Eclipse 500 uçağının ilki geçtiğimiz günlerde fabrikadan çıktı. Test uçuşlarına başlayacak uçak için verilen siparişlerin hızla artması tüm dünyadaki iş jeti imalatçılarını şaşkına çevirdi. Modern kokpiti, uygun genişlikteki gövdesi, küçük ama güçlü jet motorları ile iş jeti pazarını allak bullak eden Eclipse 500 uçağı için ancak 2007 yılı sonuna sipariş kabul edilebiliyorDÜŞÜK UÇUŞ MALİYETİBir saatlik uçuş maliyetinin 420 Dolar olacağı fabrikası tarafından resmen açıklanan uçak bir çok hatta normal havayolu koltuk maliyetinin de altında bir maliyet sunuyor. Saatte 833 kilometre hızla uçan ve 13 bin 500 metre yüksekliğe çıkabilen Eclipse 500 çok kısa pistlere inip kalkabiliyor. Şirket Başkanı Vern Raburn, sipariş verenlerin tümünün kapora yatırdıklarını açıkladı. THY uçağı Mahan Air’deTürk Hava Yolları’nın bir süre önce satış anlaşması yaptığı Airbus 310-300 uçaklarından ilki İran'ın havayolu şirketi Mahan Air'e teslim edildi. Toplam 7 uçaklık anlaşma yapan Mahan Air ikinci A310-300 uçağını da teslim almak için finans işlemlerini tamamlamaya çalışıyor. Mahan Air, THY'den toplam 7 adet A310 uçağı almak için anlaşma imzalamıştı. İlk uçağı hemen teslim alacak olan şirket geri kalan dört uçak içinde 600 bin Dolar kapora yatırdı. Mahan Air'in finans bulmakta zorlanması durumunda A310-300 uçaklarına yine İran'lı havayolu şirketi Tehran Air'in talip olduğu öğrenildi. Türk Hava Yolları daha öncede 6 adet A310-200 uçağını İran Air'e satmıştı. Tümü teslim edilen uçaklar şimdi büyük bakım için yine Türk Hava Yollarına geliyor. THY Teknik Bakım üssünden çok memnun kalan İranlı şirketlerin teknisyenleri için gerekli eğitimde THY tarafından veriliyor.Öte yandan Türk Hava Yolları elindeki 12 adet RJ uçağından kiralama süresi dolan iki uçağı iade etmek için bakımlarını yaparak beyaza boyadı. İngiliz Avro imalatı uçakların Avustralya ya da Karayip'te bir şirkete kiralanacağı tahmin ediliyor. Bu arada THY'den uçak alan Mahan Air'in iki adet RJ uçağı ile ilgilendiği öğrenildi. Türk Hava Yolları yakın gelecekte filosundaki RJ uçaklarının sayısını yediye kadar düşürecek. İKİ ADET 330Filo yapısındaki büyümeyi ekonomik krizlerin durulma dönemine kadar bekletme kararı alan THY, uzun menzilli 7 Adet A340-300 uçağının yanına iki adet A330-200 uçağı almayı planlıyor. İki adet A330-200 uçağının 2003 ve 2004 yıllarında filoya katılması için plan yapılıyor. THY'nin Boeing 737 filosunda 26 adet 800 modelinden sonra alınması planan ve fabrikadan daha önce opsiyon sağlanan diğer uçaklar için ise şimdilik bir çalışma yapılmıyor. THY yeni büyüme planını yapmakla birlikte dünyada havacılıktaki genel krizlerin tümüyle bitmesini bekleme niyetinde görünüyor. Ancak çok yoğun geçen yaz uçuşlarında doluluk oranının hızla yükselmesi ve THY'nin elindeki uçakların yetmemesi sıkıntı yarattı. Böyle durumlarda her zaman uçak kiralanabileceğini belirten yetkililer, ekonomik sorunların tümüyle çözülmesine kadar risk almak istemediklerini söylüyorlar. Amerika ve Avrupa'da havayolu şirketlerinden bazılarının zor durumda olması da büyüme için cesareti kırıyor.