Çocuklarda aşırı korunma sendromu

Aşırı koruyucu aileler, çocukta korkuya neden oluyor. Uzmanlar, çocuğun başına her an birşey gelme korkusunu yaşayan ailelerin, özgürlük kısıtlamasına gittiğini ve çocukta ürkek, pasif ve bağımlı bir kişilik yapısına neden olduğunu belirtiyorlar....

Gazi Üniversitesi, Meslek Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Binnur Yeşilyaprak'ın Kültür Eğitim Okulları'nın 'Yaşadıkça Eğitim' Dergisi'nde yayınlanan araştırmasına göre, korkunun oluşması ailelerin yapısıyla ilgili. Doç. Dr. Yeşilyaprak, ‘‘Korku nedenlerinden önemli bir grubu da ana-babanın aşırı koruyucu tutumundan oluşuyor. Çocuğun başına her an birşey gelebilecek korkusunu taşıyan aileler, çocukta hareket özgürlüğünü kısıtlayarak, ürkek, pasif, bağımlı bir kişilik yapısına neden oluyorlar’’ dedi.

Anne, baba koruyuculukta dikkatli olmalı

'Aman düşersin, aman hasta olursun, mikrop kaparsın, ölürsün' gibi uyarılarla her an, her yerde, çocuğa tehlikelerle karşı karşıya olduğu inancıyla davranılmasının yanlış olduğunu belirten Doç.Dr. Yeşilyaprak, şunları söyledi:

‘‘Çocuk, bu durumlarda, korku ve kaygılara daha yatkın hale gelir. Ayrıca, çocuğa uygun olmayan gerilim ve şiddet filmleri seyrettirmek, korkutucu olaylardan söz etmek, 'öcülü-büyülü' masallar anlatmak da çocukta korkuya yol açan ya da bu duyguları körükleyen nedenler arasındadır. İnsan yaşamı boyunca en büyük korkuyu 2-6 yaş arasında yaşar. Küçük çocuklar soyut şeylerden korkarken, büyükler ise gerçek tehlike ve bedensel yaralanma içeren durumlardan endişe duyuyorlar. Okul öncesi dönemde çocuklar, hayaletlerden, devlerden, yalnız bırakılmaktan ve karanlıktan korkarken, daha büyük çocuklar ise gerçek tehlike ve bedensel yaralanma içeren durumlardan büyük korku yaşıyorlar’’

Korku bir disiplin aracı olmamalı

Korkunun bir disiplin aracı olarak yetişkinler tarafından sık sık kullanıldığını belirten Doç.Dr. Yeşilyaprak, ‘‘Uyumayan çocuğa 'Bak hav hav geliyor, seni yer', 'Uslu durmazsan seni polise veririm' gibi tehditler ne yazık ki büyükler tarafından çok sık kullanılıyor. Bu yöntemler, çocukta korkuların yerleşmesine, çoğalmasına ve uyumsuzluklara neden oluyor’’ dedi.

Korkunun nedenleri

Yeni olan ve bilinmeyen herşey korku verir. Özellikle çocukluğun ilk yaşlarında kendini koruma ve bilmediklerinin çokluğu gözönüne alınırsa, ilk yaşlarda çocuk için çevresinde gördüğü birçok şey yeni, bilinmeyen, değişik ve ürkütücü gelebilir. Bebek için herşey korkutucu. Altını kirletme, acıkma gibi kendi içinden gelen nedenlerle de korku tepkisi gösterebilir.

Korkuların bir kısmı ise, öğrenilmemiş, içten gelen doğal korkulardan oluşuyor. Ani ve şiddetli, gürültülü hareketler çocuğu korkutabilir.

Doğal korkuların birçoğu ise, temel ihtiyaçların karşılanmamasından ya da karşılanmayacağı endişesinden kaynaklanıyor. Bir çocuk için en büyük korku, ana babadan ayrı düşmek, terkedilmek korkusudur. İhtiyaçlarını karşılayan, kendisine sahip çıkan, güven, korunma ve ait olma duygusu sağlayan anne babanın kendisini bırakıp gitme olasılığı, çocuğu sınırsız bir şekilde tedirgin ediyor, güvenini sarsıyor. İlk yaşlarda duyulan bu korku dört yaşlarında doruğa ulaşıyor. Sonra yavaş yavaş azalma gösteriyor.

Korku nedenlerinden biri de koşullanma yoluyla öğreniliyor. Böcekten, fareden, kedi-köpekten korkma, bu hayvanların korku verici olduğu için değil, bunları görünce çığlık atma, kaçma, ürkme gibi yetişkinin tepkisini çocuğun görmesi sonucu onları korku verici olarak algılamasına yol açıyor.

Korku kaynağı olarak yer alan diğer bir grubu da hastalık, deprem, kaza, yıldırım düşmesi, yangın gibi gerçekten korku verici doğal afetler oluşturuyor. Bu durumdaki korku doğal ve kaçınılmaz bir tepkidir.

Korku nedir?

Korku, canlı varlıkların görünen ve görünmeyen tehlikler karşısında gösterdikleri doğal bir tepki. Özel bir kişiye, nesneye ya da duruma karşı yaşanan heyecansal bir tepki biçimi. Canlı varlıklar kaçarak, saklanarak ya da mücadele ederek kendini korkuya karşı savunuyor.

Çocuk korkularının yaşlara göre görülme sıklığı (Yüzde)

4-6 YAŞ: Canavarlar ve hayaletler: 74, Korkutucu rüyalar: 74, Yatma zamanı korkuları: 53, Hayvanlar: 47, Bedensel incinme ve fiziksel tehlike: 11

6-8 YAŞ: Korkutucu rüyalar: 80, Yatma zamanı korkuları: 67, Bedensel incinme ve fiziksel tehlike: 53, Canavarlar ve hayaletler: 53, Hayvanlar: 40

10-12 YAŞ: Bedensel incinme ve fiziksel Tehlike: 55, Korkutucu rüyalar: 45, Yatma zamanı korkuları: 35, Hayvanlar: 10, Canavarlar ve hayaletler: