CNN savaş mağduru

NATO'nun Sırbistan'a karşı başlattığı hava operasyonunu ekrana yansıtmak için günde 150 bin dolar harcayan ve bugüne kadar 1.1 milyon dolarlık ekipmanı tahrip olan CNN, bu masrafın altından kalkmanın yollarını arıyor. BBC de bütçesini iki katına çıkardı.

Amerika'nın ünlü haber kanalı CNN, NATO tarafından düzenlenen hava operasyonu beklenmedik şekilde uzayınca ciddi şekilde zarar etmeye başladı. Savaş haberlerinden diğer konulara yer kalmaması ve Kosova'dan günlük haber akışının yüksek faturası kanal yöneticilerini zor durumda bıraktı.

İlk hesaplamalara göre, iki ay önce başlayan NATO bombardımanından bu yana, CNN'in çalınan, el konulan ya da hasar gören yayın ekipmanının toplam faturası 1.1 milyon dolara ulaştı.

Kaybedilen ekipmanın genel bütçede yarattığı delik bir yana, kuruluş Kosova'daki savaşı izlemek için her gün haber bütçesinden 150 bin dolar harcıyor. CNN International'ın başkanı Chris Cramer bu harcamayı 'ekstra tarife açılan taksimetreyle yolculuk etmek' olarak değerlendiriyor.

Bombardıman kampanyasının başlarında CNN'in baskısıyla hedef listesinden çıkarıldığı söylenen Belgrad TV'si, bir gece beklenmedik şekilde yerle bir edilince CNN en büyük kaybını yaşadı. TV binasının yanına yerleştirdiği uydu haberleşme sistemi için CNN tam 400 bin dolar ödemişti. Kuruluşa ait ya da haber için kiralanan beş araç bomba yağmurunda tahrip oldu. CNN muhabiri Brend Sadler'a önceki hafta saldıran Sırp grup, 250 bin dolar değerinde kamera, gece çekim sistemi ve yayın ekipmanını yok etti.

Önemli miktarda yayın ekipmanına, bu olaydan kısa süre önce, Belgrad polisince el konuldu. El konulanlar için tutanak düzenlendi ve bir kopyası CNN'cilere verildi ama bu aletlerin geri alanabileceği kuşkulu.

‘‘Zararın altından kalkabilecek misiniz,’’ diye soran The Guardian muhabiri Janine Gibson'a ‘‘Çaremiz yok,’’ diyor Cramer: ‘‘Elimde yıllık tahminler var. Bunlara göre bütçeyi programlamak zorundayım. Başka yerlerden kısıp, harcamaya devam edeceğiz. Kosova, kanala şöhretini kazandıran olaylardan biri. Diğerlerinden daha iyi olmalıyız. Mesela BBC haber için ne harcıyorsa, biz daha fazlasını harcayabilmeliyiz. Bu, diğer olaylara daha az kaynak ayıracağımız anlamına geliyor.’’

1991'de Körfez'deki bombalama kampanyası sırasında tüm dünyaya adını duyuran CNN'in şimdi bu çizginin gerisine düşemeyeceğini söylüyor Cramer. O tarihten bu yana kanalın dünya çapındaki izleyici sayısı 151.5 milyon dolara yükseldi. Savaş zamanında ulusal ve yerel TV'lerden gelen haber talebinde önemli bir artış sözkonusu. Bu talep CNN yöneticileri üzerinde 'en iyi' olma konusunda önemli bir baskı oluşturuyor.

Haber talebine karşılık, savaş dönemlerinde reklam gelirlerinin gerilediğini itiraf ediyor Chris Cramer: ''Çatışmaların en şiddetlendiği anda bile gelirler yükselmiyor. Bu savaş bizim için çuval dolusu dolar anlamına gelmiyor.'' Reklamverenlerin kliplerini NATO bombardımanların arasına sıkıştırmaktan kaçındığını söylüyor.

Ancak, Cramer, Körfez Savaşı sırasında kazanılan deneyimin yararını Kosova'da gördüklerini belirtiyor: ‘‘Bizim oğlanların teknoloji harikası oyuncaklarının yetenekleri konusunda artık ihtiyatlı davranıyoruz. Gümbürtüler kafamızı karıştırmıyor. Bu sefer daha soğukkanlı, şüpheci bir hava var ortada.’’

Kosova'nın beş kentinde muhabir bulunduran BBC'nin, yurtdışı haberler bütçesini savaş nedeniyle iki katına çıkardığı söyleniyor. Geçmişte de savaş haberleri sözkonusu olduğunda BBC yöneticileri, haber bölümüne ek bütçe aktarmaktaydı.

NTV iki ayda

200 bin dolar harcadı

Türk televizyonları da savaşa para akıtıyor. Krizi bölgedeki ekipleriyle izleyen NTV 200 bin dolar harcadığını, 30 bin dolarlık görüntü aldığını söylüyor. TRT de ise ek bütçeye gerek duymadan savaşı izliyor.

TRT Haber Dairesi Başkanı Okay Göçer ‘‘Habercilik pahalı bir iş. İyi habere para harcamak gerekir,’’ diyor. Ayrıca, krizi tüm boyutlarıyla yansıtmak için kurumun sınırlı imkanlarını akılcı şekilde kullanmaya çalıştıklarını söylüyor.

TRT yaklaşık iki aydır, her gün, 45 dakikalık ana haber bülteninin ortalama 15 dakikasını krize ayırıyor. TRT'nin şu anda Makedonya'da bir ekibi var. Bölgeden gelen haberler Reuters, CNN ve diğer kanallardan gelen görüntülerle, Türkiye'deki göçmen kamplarında yapılan röportajlarla destekliyor. Kurum, kara savaşı ihtimalinin ağırlık kazanması üzerine bugünlerde Arnavutluk'a da bir haber ekibi ve canlı yayın ekipmanı göndermeye hazırlanıyor.

Ek bütçe gereksinimi duymadıklarını belirten Göçer ''Az kalsın haberciliğin bedelini ağır şekilde ödüyorduk. Göçmen konvoyunu izleyen üç kişilik ekibimiz, Kurban Bayramı'nda, Priştine ve Makedonya sınırında Sırplar'ın saldırısına uğradı'' diyor. Kamerasına el konan Mustafa Karaca olaydan sonra geçici hafıza kaybına uğradı. Dipçiklenen şöför Sinan Köse, ve yumruklanan muhabir Ercan Demir ise yaralandı.

Hava operasyonunun başlamasından bir gün önce Makedonya sınırından canlı yayına geçen NTV krizi bölgede görevlendirdiği 10 kişilik ekiple izliyor. Arnavutluk ve Brüksel'de birer canlı yayın ekibi, Roma, Washington ve Moskova'da krizi izleyen ek kadroları var.

NTV Haber Koordinatörü Can Aydın 'İki ayda yaklaşık 200 bin dolar harcadık. 30 bin dolarlık da görüntü sattık. Harcamalardan şikayetçi değiliz' diyor.

Makedonyalı'lar arasında önemli bir destek kazanan NTV, bölge halkı tarafından korunuyor ve destekleniyor. 'Sadece Fuat Kozluklu'nun radyosu ve bir kulaklık çalındı şimdiye kadar,' diyor Aydın.

NTV'nin tek üzüntüsü Belgrad'tan canlı yayın yapamamak. Aydın, kara harekatı başlarsa, kuruluşun bölgedeki kadrosunu genişleteceğini belirtiyor.