Cıvatalar koptu makara sıkıştı

Antalya’da 12 Nisan’da yaşanan teleferik kazası ile ilgili yürütülen soruşturma kapsamında, teleferik hattını işleten ANET’in önceki genel müdürü ve son yerel seçimlerde Kepez Belediye Başkanı seçilen CHP’li Mesut Kocagöz ile ANET Genel Müdür Vekili Ahmet Buğra Samsunlu, mekanik mühendisi Okan Erol, Megatower bakım şirketi sahibi Serdar Tezcan, bakım şirketinin bakım ve otomasyon amiri Serkan Yellice ‘taksirle ölüme ve yaralanmaya neden olma’ suçundan tutuklandı. 5 kişinin tutuklanma kararının alınmasındaki en güçlü delil olarak gösterilen ve Antalya Cumhuriyet Başsavcılığı’na sunulan 9 sayfalık bilirkişi heyet raporunda özetle şu tespitlere yer verildi:

ÇEKME YÜKÜNE DAYANAMAMIŞ: “12. 04. 2024 tarihinde saat 17.20 sularında 5 no’lu teleferik direğinin ‘flanş’ bağlantılarını sağlayan cıvataların koptuğu tespit edildi. Bunun sebebinin ise direk üzerindeki kabin taşıyıcı halat sisteminin üzerinden geçtiği makaralardaki nedeni anlaşılamayan deformasyonlardan dolayı makaranın metal aksamına sıkışması sonucu sistemin hareket yükünden dolayı meydana gelen kuvvetli çekme yüküne dayanamayıp direk üzerindeki flanşların bağlı olduğu cıvataların kopması sonucu direğin üst bölümünün çekme kuvveti sonucu kabinin alt kısmına çarparak çelik konstrüksiyonu koparttığı, dolayısıyla kabin içerisindeki insanların aşağıya düştüğü keşif esnasındaki incelemelerimizden anlaşıldı.

HALAT MAKARAYA GİRMİŞ: Flanş bağlantılarını oluşturan 22 mm (M22), 8.8 BOLT marka cıvataların yerlere saçıldığı ve deforme oldukları tespit edildi. Cıvatalardaki deformasyonun çekme-kesmeye bağlı deformasyon olduğu anlaşıldı. Devrilmiş olan direk yanına gidildiğinde taşıyıcı-çekici halatları tutan makaralardan birinin halatın etkisiyle deforme olduğu, halatın makaranın içerisine girdiği (sıyırdığı) tespit edildi. Devrilmiş olan direğin çekici ya da taşıyıcı halatların makara içerisine sıkışması ile kesici anahtarın görevini yapamaması sonucu halatın çekmeye bağlı olarak direğe moment uyguladığı ve direğin alttan ikinci katındaki flanşların cıvatalarının kopmasıyla direğin devrildiği saptandı.

KONTROL VE DEĞİŞİM FORMLARI YOK: 2017 yılından itibaren tesise ait iş emri formlarının günlük tutulduğu 2024 yılına ait ocak, şubat, mart aylarına ait iş emri form belgelerinde yapılan işlemler görüldü. Ancak direklere ait cıvataların torkunda boşluk olup olmadığının kontrolü, cıvataların korozyona uğrayıp uğramadığının tespiti ve kontrolü, malzeme yorulmasının dikkate alınarak belli zaman aralıklarında cıvata, rondela, rulman gibi makine elemanlarının değişimlerinin yapılmadığının tespit edildiği, tesiste bulunan dokuz adet 2 teleferik direklerinin üzerindeki traverslerde çalışan lastikli makara gruplarının hangi periyotlarda değiştirildiğine dair tutanak ve kontrol formlarının bulunmadığı anlaşıldı.

DEVRE KESİLİNCE ASILI KALMIŞLAR: Teleferik sisteminin her direğinde halat taşıyıcı makaralarında meydana gelebilecek lastik hasarlarında tüm sistemin enerjisini kesip frenleyen tertibatı sağlayan koruma elemanı 2 adet emniyet anahtarının bulunduğu, olay anında bu anahtarların bağlı olduğu direk üzerinde bulunan panoya gelen kumanda kablosunun direğin ilgili kısmının yerinden kurtularak devrilmesi ile koptuğu ve hareket enerjisini sağlayan devreleri kestiği bu nedenle kabin taşıyıcı halat ile birlikte kabinlerin asılı kalmış oldukları görüldü.”

PERSONEL YETERSİZ, TAHLİYE PLANI YOK

Bilirkişi raporunda şu ihmallere de yer verildi: “Risk değerlendirmesi içerisinde 31. maddede işletme geneli alanda paratonerler mevcut değildi. Mesleki yeterlilik belgesine ithafen işletmeye belgelerin teslim edilmesi istenmesine karşılık dosya içerisinde bakım personellerinden bazılarının mesleki yeterlilik belgeleri yoktu. Hazırlanmış olan Acil Durum Planı’nda havada asılı kalmış teleferikten tahliye durumlarının anlatılmadığı ve tahliye planlarının yapılmadığı görüldü. Sözleşmeye göre K bendinde görülen bağlama elemanlarının kontrolünün yapılmadığı, eski ve eksikliklerin tespit edildiği, sözleşmenin ANET A.Ş. ile Megatower A.Ş. arasında ıslak imza ile gerçekleştiği ancak sözleşmeye uyulmadığı kanaatine varıldı.”

Serik Devlet Hastanesi’nde hemşire olan Rabia Küçük, Osmangazi Üniversitesi’nde okuyan kızı Nur Çeken ve yeğeni Eda Dağlaraşar (20) 5.5 saatin sonunda kurtarılabildi. Rabia Küçük, dehşet dolu anları anlattı: “13.00’te teleferiğe bindik. Bir süre sonra teleferik durdu. Daha sonra tekrar çalıştı ve yine durdu. Sallanmaya başladık. Önümüzde parçalanan kabin vardı.

BİLDİĞİMİZ TÜM DUALARI OKUDUK

5.5 saat kadar havada kaldık. Sonrasında itfaiye eri, bize yukarıdan halatlar üzerinden gelerek ulaştı. Güvenli şekilde halatlarla aşağı indirdi. Çok korktuk. Hayatımda ilk defa binmiştim. Bildiğimiz bütün duaları okuduk. Sağlıkçıyım ama panik halinde sağlıkçı kimliğim arkada kaldı. Bir anne gibi, vatandaş gibi düşünebildim. Kabinin camı kırılmıştı. Üşümeye başlamıştık. İlk kurtarılanlar arasındaydık. Bizi itfaiye halatlardan gelerek kurtardı. Herkese çok teşekkür ederim. Bir daha ayağımı yerden kesen hiçbir şeye binmem. Ölümle burun buruna 5.5 saat.”

KAZAYI DAKİKA DAKİKA ÇEKTİM

Hatıra olması için video çeken ve bu sırada kaza anını kaydeden Nur Çeken de şunları anlattı: “Video çekmeye başlamıştım, annemler korktuğu için gülelim diye. Sarsılmaya başladık. 112’yi aradım. Sallanınca artık düşüyoruz, öleceğiz’ diye çok korktum. Bütün ekipler toplandı. Sahil güvenlik ekipleri, ilk başta düşen kabindeki yaralıları alıp, götürdü. Sonra ilk biz kurtarıldık.”