Cips yemenin ideal zamanı mayıs ve kasım ayları

Güney Amerikalıların keşfi sonucu tanıştığımız patatesi, 16. yüzyılda İrlandalılar Avrupa'ya getirmiş. Oradan da Kafkasya ve Anadolu'ya kadar ulaşmış. Türkiye'de 15 yıl öncesine kadar sadece patates yemekleri yapılırdı. Sonra birden statü değiştirdi ve cips olarak kendini sundu. Yoksul yemeği aniden lüks çerez olup çıkıvermişti. Maçlarda, arkadaş sohbetlerinde, çocukların elinde çıtırdamaya başladı. Bu kadar laf niye edildi? Türkiye'de patatesin statü değiştirmesine katkıda bulunan Doritos, Ruffles, Lay's ve Cheetos ürünlerini üreten fabrikanın üst düzey yönetecilerinin toptan kadın olduğunu öğrendik. Tayyörleriyle patates tarlalarına teftişe çıkan Genel Müdür Ümran Beba, Pazarlama Direktörü Esra Tarhan ve Pazarlama Müdürü Şebnem Bayhan bize patatesin macerasını yerinde anlattı. Ama itiraf etmeliyim ki fotoğraf çekimi için gittiğimiz Ödemiş'teki patates tarlasından dönerken, aklımda ne patates ne de cips vardı. Sadece fabrikanın genel müdürü Ümran Beba'ya, fotoğraf çekimi bittikten sonra tarlada çalışan bir kadın işçinin ‘‘başkan, hadi işimiz var, patates toplıycaz’’ demesi vardı. Ve başkanın(!) kahkahaları...

Pazardan aldığınız patatesle cips yapmaya çalışırsanız, alacağınız sonuç cips yerine hava olur. Öyle her önüne gelen patatesten maalesef cips yapılamıyor. Özellikleri var. Cipslik patateslerin tohumları Almanya, Hollanda ve İskoçya'dan geliyor. 300 ton tohum Türkiye'de 10 kat çoğaltılıp 3000 ton tohuma dönüştürülüyor ve sırasıyla Adana, Ödemiş, Bergama, İnegöl, Eskişehir ve Nevşehir'e ekiliyor. Hasat zamanı yine önce Adana'daki daha sonrada diğer şehirlerdeki tarlalardan patatesler toplanıyor ve FritoLay'in İzmit'teki fabrikasına geliyor. Tarladan toplanan patatesler en geç 30 saat içinde cips olarak hazırlanıp paketleniyor. Cips yemek için en ideal zaman mayıs ve kasım ayları. Çünkü bu dönemdeki patatesler tarladan direkt fabrikaya gidiyor. Ama kasım ve nisan aylarında paketlenen cipsler için kullanılacak patatesler artık Nevşehir'deki depolardan temin edilmeye başlanıyor. Patatesler Nevşehir'de depoya dönüştürülmüş yeraltı mağaralarında korunuyor. Bu mağaraların ısısı klimalarla ayarlanıyor. Cipsin üzerindeki kahverengiliklere kusur deniyor. Bunun sebebi ise içindeki nişastayı bir süre sonra şekere dönüştürmesi ve kendini bu şekilde korumaya alması. Bu patatesler kızartıldığı zaman içindeki şeker yanıyor ve kahverengi renk alıyor. Makbul olan kahverengisiz sapsarı cips.


DÜNYA ÇAPINDA CİROLARI

Lay's (düz patates cipsi) 4.1 milyar$ Ruffles (tırtıklı patates cipsi) 1.8 milyar$ Doritos (mısır cipsi) 2.2 milyar$ Cheetos (mısır çerezi) 1.4 milyar$

YERLİ ÜRÜNLER

Krispy Panço Tombi Çerezza Çıtırcık


EN ÇOK AMERİKALILAR TÜKETİYOR

1 kilo patatesten bir kilo cips çıkmıyor. Yüzde 80'i su olduğu için ancak yüzde 20'si cips olarak kullanılabiliyor. Bu durumda dört kilo patatesten bir kilo cips çıkıyor.

Mısır patates gibi değil, daha bereketli. Bir kilo mısırdan, 1.1 kilo mısır cipsi elde ediyorsunuz.

Yeşil patates kullanılmıyor, çünkü zehirleyici etkisi var.

Cips tüketimi İngiltere'de yılda 5-6 kilo, ABD'de 10 kilo iken Türkiye'de 400 gr.

O dişlerinizin arasında çıtırdattığınız tek yaprak cipste 3 bin kişinin emeği var: 1500 çiftçi, 1000 satış elemanı ve 500 şirket çalışanı.

2001 yılında üretilen cips için 28 bin ton patates, 8 bin ton mısır kullanıldı.

40 mm.'nin altındaki patatesler ve çok iri patatesler kullanılmıyor. Çünkü muntazam boyutta cips elde edilemiyor.

Mısır cipsi önce hamur haline getiriliyor ve sonra kızartılıyor.

Türkiye'de cips için ekilen tarla büyüklüğü 9 bin dönüm.