Cips yemenin ideal zamanı mayıs ve kasım ayları

Patatesin ilk bakışta insanı heyecanlandıran ve cezbeden bir konu olmadığı aÅŸikar. Ãœstelik zavallı patates, hiçbir fantazinin içinde kendine yer bulamıyor. Ama o ne yapıyor? Bir dolu numara çekip, ne yapıp ediyor mutfağınıza sızıyor ve kendini size baÄŸlıyor. Güney Amerikalıların keÅŸfi sonucu tanıştığımız patatesi, 16. yüzyılda Ä°rlandalılar Avrupa'ya getirmiÅŸ. Oradan da Kafkasya ve Anadolu'ya kadar ulaÅŸmış. Türkiye'de 15 yıl öncesine kadar sadece patates yemekleri yapılırdı. Sonra birden statü deÄŸiÅŸtirdi ve cips olarak kendini sundu. Yoksul yemeÄŸi aniden lüks çerez olup çıkıvermiÅŸti. Maçlarda, arkadaÅŸ sohbetlerinde, çocukların elinde çıtırdamaya baÅŸladı. Bu kadar laf niye edildi? Türkiye'de patatesin statü deÄŸiÅŸtirmesine katkıda bulunan Doritos, Ruffles, Lay's ve Cheetos ürünlerini üreten fabrikanın üst düzey yönetecilerinin toptan kadın olduÄŸunu öğrendik. Tayyörleriyle patates tarlalarına teftiÅŸe çıkan Genel Müdür Ãœmran Beba, Pazarlama Direktörü Esra Tarhan ve Pazarlama Müdürü Åžebnem Bayhan bize patatesin macerasını yerinde anlattı. Ama itiraf etmeliyim ki fotoÄŸraf çekimi için gittiÄŸimiz ÖdemiÅŸ'teki patates tarlasından dönerken, aklımda ne patates ne de cips vardı. Sadece fabrikanın genel müdürü Ãœmran Beba'ya, fotoÄŸraf çekimi bittikten sonra tarlada çalışan bir kadın işçinin ‘‘baÅŸkan, hadi iÅŸimiz var, patates toplıycaz’’ demesi vardı. Ve baÅŸkanın(!) kahkahaları...Pazardan aldığınız patatesle cips yapmaya çalışırsanız, alacağınız sonuç cips yerine hava olur. Öyle her önüne gelen patatesten maalesef cips yapılamıyor. Özellikleri var. Cipslik patateslerin tohumları Almanya, Hollanda ve Ä°skoçya'dan geliyor. 300 ton tohum Türkiye'de 10 kat çoÄŸaltılıp 3000 ton tohuma dönüştürülüyor ve sırasıyla Adana, ÖdemiÅŸ, Bergama, Ä°negöl, EskiÅŸehir ve NevÅŸehir'e ekiliyor. Hasat zamanı yine önce Adana'daki daha sonrada diÄŸer ÅŸehirlerdeki tarlalardan patatesler toplanıyor ve FritoLay'in Ä°zmit'teki fabrikasına geliyor. Tarladan toplanan patatesler en geç 30 saat içinde cips olarak hazırlanıp paketleniyor. Cips yemek için en ideal zaman mayıs ve kasım ayları. Çünkü bu dönemdeki patatesler tarladan direkt fabrikaya gidiyor. Ama kasım ve nisan aylarında paketlenen cipsler için kullanılacak patatesler artık NevÅŸehir'deki depolardan temin edilmeye baÅŸlanıyor. Patatesler NevÅŸehir'de depoya dönüştürülmüş yeraltı maÄŸaralarında korunuyor. Bu maÄŸaraların ısısı klimalarla ayarlanıyor. Cipsin üzerindeki kahverengiliklere kusur deniyor. Bunun sebebi ise içindeki niÅŸastayı bir süre sonra ÅŸekere dönüştürmesi ve kendini bu ÅŸekilde korumaya alması. Bu patatesler kızartıldığı zaman içindeki ÅŸeker yanıyor ve kahverengi renk alıyor. Makbul olan kahverengisiz sapsarı cips. DÃœNYA ÇAPINDA CÄ°ROLARILay's (düz patates cipsi) 4.1 milyar$ Ruffles (tırtıklı patates cipsi) 1.8 milyar$ Doritos (mısır cipsi) 2.2 milyar$ Cheetos (mısır çerezi) 1.4 milyar$YERLÄ° ÃœRÃœNLERKrispy Panço Tombi Çerezza ÇıtırcıkEN ÇOK AMERÄ°KALILAR TÃœKETÄ°YOR1 kilo patatesten bir kilo cips çıkmıyor. Yüzde 80'i su olduÄŸu için ancak yüzde 20'si cips olarak kullanılabiliyor. Bu durumda dört kilo patatesten bir kilo cips çıkıyor.Mısır patates gibi deÄŸil, daha bereketli. Bir kilo mısırdan, 1.1 kilo mısır cipsi elde ediyorsunuz.YeÅŸil patates kullanılmıyor, çünkü zehirleyici etkisi var. Cips tüketimi Ä°ngiltere'de yılda 5-6 kilo, ABD'de 10 kilo iken Türkiye'de 400 gr.O diÅŸlerinizin arasında çıtırdattığınız tek yaprak cipste 3 bin kiÅŸinin emeÄŸi var: 1500 çiftçi, 1000 satış elemanı ve 500 ÅŸirket çalışanı. 2001 yılında üretilen cips için 28 bin ton patates, 8 bin ton mısır kullanıldı. 40 mm.'nin altındaki patatesler ve çok iri patatesler kullanılmıyor. Çünkü muntazam boyutta cips elde edilemiyor.Mısır cipsi önce hamur haline getiriliyor ve sonra kızartılıyor.Türkiye'de cips için ekilen tarla büyüklüğü 9 bin dönüm.Â