CHP ve AKP yükseliyor

Hürriyet yazarlarının 81 ildeki araÅŸtırmaları, partilerin durumu hakkında da genel bir trend çizdi. Ä°ktidar partileri, genel olarak aşınma belirtileri gösteriyor. AKP ve CHP yükseliÅŸ sergiliyor. HADEP seçmeni ise oyu boÅŸa da gitse kararlı.TÃœRKÄ°YE, tarihinin en derin ekonomik krizlerinden birinin tam göbeÄŸinde, vatandaşın çok canını yakan ekonomik ve sosyal politikalar (yani acı reçete) uygulanmakta iken sandığa gitme kararı aldı. Nedense ve nasılsa! (‘‘İktidar partileri ve milletvekilleri kazanamayacaklarını bile bile niye böyle siyaseten intihar ettiler’’ diye soranlara cevabı, Ä°stanbullu emekli öğretmen Hikmet Altınsoy veriyor: ‘‘Azrail bütün canları almayı tamamladıktan sonra, en son kendi canını alırmış. Son üç senede bunlar önce milletin canını aldılar, alacak baÅŸka can kalmadı, o yüzden...’’)Ä°NTÄ°KAM DUYGULARIBu ÅŸartlarda, hükümeti oluÅŸturan üç partinin seçmenden büyük tepki alması kaçınılmazdı. Hürriyet'in aÄŸustos ayı boyunca, seçimlere iki üç ay kala yürüttüğü bu nabız yoklamalarında da, seçmenin bu tepkisi açık ÅŸekilde ortaya çıkıyor. ‘‘Bunlar’’ adı altında, hükümet ve hükümeti oluÅŸturan partiler ÅŸiddetle eleÅŸtiriliyor? Üç partiyi cezalandırma yeminleri ediliyor. Åžikayetlerin ana sebebi ekonomik kriz, seçmenin ‘‘Böylesini görmedik’’ dediÄŸi geçim sıkıntısı, pahalılık ve iÅŸsizlik. (‘‘Çok intikamlıyız, bunları cezalandıracağız’’ diyor, Karamanlı emekli ziraatçı YaÅŸar Bey.)TEPKÄ°LER KÄ°ME YARIYOR?Ä°ktidara ve iktidar partilerine olan bu tepki kime yarıyor peki? Tabii ki en yakındaki siyasi rakiplerine. Merkez solda DSP'den kaçanlar, CHP'de ve diÄŸer sol partilerde buluyorlar kendilerini. Başörtüsü ve Kuran kursları konusundaki vaatlerini tutamayan MHP de, Erbakan'dan sonra duraklayan, Yenilikçi Kanat kopunca da pili biten Saadet Partisi de, AKP'ye çalışıyor. ANAP aÅŸağı inince, bileÅŸik kaplar misali, ikizi DYP yukarı çıkıyor... Yani, aslında hiçbir parti yükselmiyor Türkiye'de, bazıları küçülünce, diÄŸerlerinin boyu uzun görünüyor, o kadar. Muhalefetin bir ÅŸey yapmasına gerek yok, muhalefette durması yeterli. Bu, DYP için de, CHP için de, ‘‘yeni’’ denilen AKP için de geçerli. MHPVallahi Perinçek bunlardan milliyetçiSeçmen -genel gidiÅŸatla ilgili ÅŸikayetlerinin dışında- MHP ve Devlet Bahçeli'yi ‘‘seçim öncesi vaatlerini tutmamakla’’ suçluyor. Bu suçlamaların dozuna ve duygusallığına bakılırsa, klasik MHP seçmeni ‘‘TürkeÅŸ'in partisini ne hale getirdiler’’, 1999'da ‘‘emaneten’’ oy verdiÄŸini söyleyenler ise ‘‘İhtiyar anamın da kanına girdim’’ diye üzülüyor. Bir Bayburtlu, ‘‘Yengemi hediye vaadiyle kandırdım. 40 yıllık CHP'li babam bile benim için MHP'ye oy verdi. Åžimdi yüzüne bakamıyorum adamcağızın’’ diyor. Ä°ÅŸte bazı çarpıcı sözler:Sözünü tutmayana oy yok. MHP, RP'den daha korkak çıktı. (Erzurumlu bir MHP seçmeni)Köşe'de erkek, Ankara'da dansöz... (Gümüşhane)MHP'ye kızıp bıyık kestik. (Çankırı)Vallahi DoÄŸu Perinçek'e vereceÄŸim, o bunlardan daha milliyetçi. (Karamanlı bir MHP seçmeni)Daha böyle birçok cümle bulmak mümkün satır aralarında. Sözünü tutmadı dedikleri üç konu var:Apo'nun asılmasıTürbana uzanan ellerin kırılmasıKesintisiz eÄŸitim (Ä°mam Hatipler ve Kuran kursları)YTPBakalım domatesleri tek başına satacak mı?Hürriyet yazarları bir iki ilde Ä°smail Cem ve Yeni Türkiye'den söz ediyorlar. Balıkesirli bir çiftçi kadın, ‘‘Kemal ile Ä°smail bizim domatesi (yurtdışına) satar’’ diye umutlanıyor. Adanalı bir seçmen ‘‘Hiç deÄŸilse yeni, bir denemek lazım’’ diyor. Amasyalılar ‘‘TRT Genel Müdürü iken, televizyon vericisini Samsun yerine bizim buralara kurdurdu’’ diye, otuz yıllık bir vefa borcunu hatırlıyorlar. O kadar, ÅŸimdilik bu kadar. Büyük kent merkezlerindeki esintinin aksine, öyle üfür üfür bir Yeni Parti rüzgarı esmiyor Anadolu'da. Åžimdi bir de, Kemal DerviÅŸ rakibe kaptırılınca... Durun bakalım, belli mi olur? DSPAdı bile geçmiyorDSP ve Genel BaÅŸkanı Bülent Ecevit, hükümetin en büyük ortağı ve baÅŸbakan sıfatıyla eleÅŸtirilerin odak noktası olması gerekirken, hayır, ikisinin adı da okuduÄŸum seksen küsur röportajda pek geçmiyor. Bunu ‘‘DSP ve Ecevit bitmiÅŸ, hatta unutulmuÅŸ, seçmen beyninden silmiş’’ diye yorumlamak mümkün. Bu partinin ileri gelenlerine sorarsanız da, ‘‘Halk bizden memnun da ondan...’’ diyeceklerdir. SPOrtalıkta görünmüyorSaadet Partisi ortalıklarda yok. OkuduÄŸum 81 yazının ancak bir veya iki tanesinde, o da Mehmet BekaroÄŸlu, Lütfi DoÄŸan gibi bir iki bölge milletvekilinin ÅŸahsi ağırlığı sayesinde SP'nin adı geçiyor. SP seçmeninin önemli bir bölümü, ‘‘AKP'nin rüzgarına’’ kapılmış vaziyette. CHP40 yıllık yeni yüz...Genel BaÅŸkan Deniz Baykal'ın ‘yolsuzluklara bulaÅŸmamış’ olması, kırk yıllık politikacı olduÄŸu halde yüzü aşınmadığı için seçmenin ‘‘eskiler gitsin, yeni yüzler gelsin’’ ÅŸeklinde sloganlaÅŸan beklentisine cevap vermesi, tabii DSP'nin hayal kırıklığı yaratması, sonra geçen seçimde Meclis dışında kalması CHP'ye olan ilginin kaynağı. AKPNeden Recep Tayyip ErdoÄŸan?KarizmasıMHP ve SP'nin yarattığı hayal kırıklığıSeçmenin (saÄŸda ve solda) ‘eski yüzlerden bıktık, yeni olsun da kim olursa olsun’ psikolojisiYine çok yaygın olan ‘hepsini denedik, bunu da deneyelim’ zihniyeti Tepkisini ‘‘Tayyip'le gösterme’’ eÄŸilimi, düzenin sahiplerini ‘‘Tayyip'le korkutma’’ dürtüsü.DYPGeçen 3 yıl iÅŸine yaramışGenelde başı çeken AKP'nin yanı sıra, iÅŸleri iyi giden bir parti de DYP. Her ne kadar, bir yazarın dediÄŸi gibi, ‘‘Ana muhalefet partisi olmanın parsasını toplayamamış’’ görünse de, geçen üç yıl DYP'nin iÅŸine yaramış. IMF borçlarını, pancara ve tütüne getirilen kısıtlamaları iyi deÄŸerlendirmesi halinde, ‘‘kambura yatan bir Tansu Çiller’’ seçimden ikinci ya da üçüncü parti olarak çıkmayı baÅŸarır. Türkiye sokaklarındaki genel hava da bunu gösteriyor. ANAPBedeli Alman usulü ödeyecekHükümetin en küçük ortağı ANAP'ın yöneticileri, her ne kadar ‘‘Biz bu hükümetin en küçük partisiydik, yaÅŸanan krizdeki sorumluluÄŸumuz da boyumuz kadar’’ diye sıyırmaya çalışsalar da ANAP'ın Artvin Merkez Ä°lçe BaÅŸkanı ‘‘Biz hükümette zurnanın son deliÄŸiyiz, bu yüzden bizi suçlayamazlar’’ diyor, ANAP faturadan payına düşeni ‘‘Alman usulü’’ dedikleri gibi ödeyeceÄŸe benzer. HADEPBiz kendimize oy vereceÄŸiz‘‘Meclis'te biz niye temsil edilmiyoruz?’’ diye soruyor bir Diyarbakırlı. ‘‘Niye yok sayılıyoruz, niye kimse bizi anlamıyor?’’ Peki, baraja takılma riski bölge insanının HADEP'e oy vermesine engel mi? ‘‘Oyum yanarsa yansın, ben HADEP'e vereceÄŸim’’ diyor bir Mardinli. Yine Diyarbakırlı bir Kürt kadın ‘‘Biz kendimize oy vereceÄŸiz!’’ diyor. Kendimiz dediÄŸi, HADEP.Hayır dua alan, oy ya da hava alacak olan vekillerParti baÅŸkanları her zaman (ve sadece Türkiye'de deÄŸil) her yerde, sevabıyla günahıyla, partilerini ve partilerinin politikasını temsil ederler. Ama Hürriyet yazar ve yöneticileri gibi, illeri, mahalle ve köyleri, sokakları ve mezraları gezince, parti baÅŸkanlarının yanı sıra, milletvekillerinin ve hatta belediye baÅŸkanından il baÅŸkanına kadar bütün yerel yöneticilerin ve siyasetçilerin hakkında da bazen iyi, genellikle de kötü ÅŸeyler dinlemek zorunda kalıyor insan. Yerel detaylara ve kavgalara girmeden, Hürriyet'te okuduÄŸunuz seksen küsur röportajda adı geçen (eski-yeni) bazı milletvekillerini sayalım isterseniz. Sevaplarıyla, günahlarıyla ve sadece görüşüne baÅŸvurduÄŸumuz seçmenlerin adını andıklarıyla sınırlı kalarak... Ardahan: Saffet Kaya (DYP) ‘Seçilmek için iyi para dağıtıyor’ diyeAntalya: Deniz Baykal (CHP Genel BaÅŸkanı) ‘HemÅŸerimizi mahcup etmeyiz’, diyorlarKilis: DoÄŸan GüreÅŸ (DYP) ‘Bir daha aday olursa, DYP hava alır’ diyorlarBilecik: Bahattin Åžeker (Eski DYP) Sanki milletvekiliymiÅŸ gibi hizmete devam ettiÄŸi içinMalatya: Ahmet Özal (ANAP) Malatya'ya adım atmadığı, ziyaretçilere randevu bile vermediÄŸi içinBitlis: Edip Safter Gaydalı (ANAP) Hizan'ı ihya etti, herkesi iÅŸe yerleÅŸtirdi diyeElazığ: Mehmet AÄŸar (Bağımsız) Elazığspor’a yaptıkları için, ama artık ‘ceketi yetmez’ diyorlar.Gümüşhane: Oltan Sungurlu (Eski ANAP milletvekili) Sanki milletvekiliymiÅŸ gibi hizmete devam ettiÄŸi içinGümüşhane: Lütfi DoÄŸan (SP) ‘Gümüşhane için çalışmaz ama saygımız sonsuzdur’ diyorlar.Karaman: Fikret Ãœnlü (DSP) Devlet Bakanlığı sırasında ÅŸehre getirdiÄŸi tesisler içinKırıkkale: Osman DurmuÅŸ (MHP) SaÄŸlık Bakanlığı'nın imkánlarını seçim bölgesine akıttığı içinKonya: Mehmet Keçeciler (ANAP) ‘Çok hizmet etti ama ANAP’la ÅŸansı az' diyorlar.Malatya: OÄŸuzhan Asiltürk (SP) Malatya'ya adım atmadığı, mazbatasını bile almadığı içinRize: Mesut Yılmaz (ANAP) HemÅŸeri ve ‘Rize’ye hizmet etti' diyeRize: Recep Tayyip ErdoÄŸan (AKP) HemÅŸeri ve ‘Rize’ye hizmet edebilir' diyeSinop: Necmettin Erbakan (Kapatılan RP BaÅŸkanı) Ana tarafından hemÅŸeri diyeYalova: YaÅŸar Okuyan (Eski ANAP, ÅŸimdi Bağımsız) Kente birçok yatırım getirdi ve daÄŸa taÅŸa adını verdi diye (rakip partilere oy veriyorlar.)Sıvas: Hüsnü Yusuf Gökalp (MHP) Tarım Bakanı iken seçmenlerine para dağıttığı içinTunceli: Kamer Genç (Eski CHP'li, ÅŸimdi DYP'li) DYP'ye geçmesine raÄŸmen kapısını çalan hemÅŸerileriyle ilgilendiÄŸi için.Nabız turuGümüş Madalya'yı Hakan Denker'in çektiÄŸi, Tufan Türenç'in motosikletli Ä°stanbul seçim gezisi fotoÄŸrafına veriyoruz. Hürriyet yazarı ve Yazı Ä°ÅŸleri Müdürü Tufan Türenç ile Ä°stanbul Avcılar'ın CHP'li Belediye BaÅŸkanı Mustafa DeÄŸirmenci BMW marka motosikletle yol alıyorlar. Ä°kisinin de kaskı yok ve bu bir suç. Ancak fotoÄŸraf çok çarpıcı.Â