Cheney'e azınlık şikayeti
Güncelleme Tarihi:
Kasım CİNDEMİR/WASHINGTON
Oluşturulma Tarihi: Mart 06, 2002 01:13
Ankara, ABD Dışişleri Bakanlığı'nın yıllık insan hakları raporunda yer alan ‘‘Kürt azınlık’’ ifadesinden duyulan rahatsızlığı, 19 Mart'ta Türkiye'ye gelecek olan ABD Başkan Yardımcısı Dick Cheney'e iletecek.
Hürriyet'e açıklama yapan üst düzey diplomatik kaynaklar, önceki yıllarda da azınlık ifadelerine yer verildiğini belirterek, gelişen ilişkiler paralelinde ABD Dışişleri'nin bu konudaki ısrarının Türk tarafında büyük rahatsızlığa yol açtığını söylediler.
Cheney'e ABD tarafının bu tutumunu terketmesi gerektiği yönünde resmi istekte bulunacaklarını söyleyen bir kaynak, ‘‘Türkiye'de azınlık tanımının ne olduğu Lozan Anlaşması ile ortaya konulmuştur’’ dedi.
Türkiye'nin ülkelerle ilgili kullandığı terimlere dikkat ettiğini belirten üst düzey bir yetkili, Kürt azınlık kavramıyla ilgili endişelerini ABD Büyükelçiliği'ne de ileteceklerini vurguladı. Aynı yetkili, şöyle konuştu:
‘‘İnsan hakları raporları objektif olduğu ölçüde, ilgili ülkeyi motive eder. Böyle ifadeler taşıyan raporlar ise ters etki yaratıyor. İran gibi Türk Azerileri konusunda ciddi insan hakları yaşanan bir ülkeye az yer verilirken, Türkiye için böylesine hatalı terimler kullanmak rahatsızlık yaratır.’’
KARNE DEĞİL
ABD kaynakları ise bu rapor ile Türkiye ve ABD arasında insan hakları gündemini belirlemeyi amaçlamadıklarını ifade ederek, ‘‘azınlık’’ sözcüğü konusunda yorum yapmaktan kaçındılar. Aynı kaynaklar, ‘‘Bu raporun ortaya koyduğu bir düşünce’’ görüşünü seslendirdiler.
Kaynaklara göre raporun Amerikan Kongresi'nin isteği ile Amerikan dış politikasının şekillendirilmesine yardımcı olmayı amaçlıyor, bir karne niteliği taşımıyor.
Raporun 1 Ocak-31 Aralık 2001 tarihlerini kapsadığını ifade eden bir yetkili, bu nedenle Türkiye'de son üç aydaki gelişmelere raporda yer verilemediğine dikkat çekti. Aynı yetkili, bu nedenle özellikle mini demokrasi paketini olumlu bulmalarına karşılık, raporda buna değinemediklerini söyledi.
Raporda neler var
ABD Dışişleri Bakanlığı'nın 2001 yılı İnsan Hakları Raporu'nda geçen yılki raporda olduğu gibi Kürtler'den ‘‘en geniş azınlık’’ olarak söz ediliyor. Etnik azınlıklara kısıtlamalar getirildiği ve ayrımcılık yapıldığı öne sürülen raporda yer alan iddialar şöyle:
ANAYASA PAKETİ
Anayasa değişiklik paketiyle ifade özgürlüğü, toplanma özgürlüğü, özel hayat, tutuklama süreleri ve eşlerin eşitliği gibi konularda ilerlemeler sağlanmasına karşın, uygulamaya ilişkin bir değişiklik görülmedi.
AZINLIKLARA AYRIMCILIK
HADEP'e yönelik çeşitli baskılar var. Anayasa, Kürtleri, ulus, ırk ya da etnik azınlık olarak tanımıyor. Halbuki, gerçekte Kürtler ülkenin en geniş dil ve etnik azınlığı. Kürt kimliklerini açıkça ya da siyasi olarak kamusal alanda seslendirenler sansür, taciz ve baskı riskleriyle karşı karşıya kalıyorlar. Diğer etnik azınlıklara da ayrımcılık yapılıyor.
HEYBELİADA RUHBAN OKULU
İstanbul Fener Rum Patrikhanesi'nin Heybeliada Ruhban Okulu'nu yeniden açma girişimine engellemeler yapılıyor.
İŞKENCE SÜRÜYOR
İşkence, gözaltında ölüm, kayıp, kadına şiddet, ifade özgürlüğü ve gösteri düzenleme özgürlüğünde kısıtlama ve gazetecilere baskı gibi sorunlar 2001 yılında da yaygın olarak sürdü.
FUHUŞ TİCARETİ
Türkiye, ‘‘fuhuş amaçlı kadın ve kız ticaretinin’’ hem geçiş ülkesi hem de hedefi.
KADINA ŞİDDET
Türk kadınına yönelik ‘‘aile içi’’ şiddet ciddi bir sorun. Bir ankete göre, kadınların en az yüzde 10'unun her gün ya da haftada bir kez şiddetin hedefi oluyor.
Cheney'e ABD tarafının bu tutumunu terketmesi gerektiği yönünde resmi istekte bulunacaklarını söyleyen bir kaynak, ‘‘Türkiye'de azınlık tanımının ne olduğu Lozan Anlaşması ile ortaya konulmuştur’’ dedi.
Türkiye'nin ülkelerle ilgili kullandığı terimlere dikkat ettiğini belirten üst düzey bir yetkili, Kürt azınlık kavramıyla ilgili endişelerini ABD Büyükelçiliği'ne de ileteceklerini vurguladı. Aynı yetkili, şöyle konuştu:
‘‘İnsan hakları raporları objektif olduğu ölçüde, ilgili ülkeyi motive eder. Böyle ifadeler taşıyan raporlar ise ters etki yaratıyor. İran gibi Türk Azerileri konusunda ciddi insan hakları yaşanan bir ülkeye az yer verilirken, Türkiye için böylesine hatalı terimler kullanmak rahatsızlık yaratır.’’
KARNE DEĞİL
ABD kaynakları ise bu rapor ile Türkiye ve ABD arasında insan hakları gündemini belirlemeyi amaçlamadıklarını ifade ederek, ‘‘azınlık’’ sözcüğü konusunda yorum yapmaktan kaçındılar. Aynı kaynaklar, ‘‘Bu raporun ortaya koyduğu bir düşünce’’ görüşünü seslendirdiler.
Kaynaklara göre raporun Amerikan Kongresi'nin isteği ile Amerikan dış politikasının şekillendirilmesine yardımcı olmayı amaçlıyor, bir karne niteliği taşımıyor.
Raporun 1 Ocak-31 Aralık 2001 tarihlerini kapsadığını ifade eden bir yetkili, bu nedenle Türkiye'de son üç aydaki gelişmelere raporda yer verilemediğine dikkat çekti. Aynı yetkili, bu nedenle özellikle mini demokrasi paketini olumlu bulmalarına karşılık, raporda buna değinemediklerini söyledi.
Raporda neler var
ABD Dışişleri Bakanlığı'nın 2001 yılı İnsan Hakları Raporu'nda geçen yılki raporda olduğu gibi Kürtler'den ‘‘en geniş azınlık’’ olarak söz ediliyor. Etnik azınlıklara kısıtlamalar getirildiği ve ayrımcılık yapıldığı öne sürülen raporda yer alan iddialar şöyle:
ANAYASA PAKETİ
Anayasa değişiklik paketiyle ifade özgürlüğü, toplanma özgürlüğü, özel hayat, tutuklama süreleri ve eşlerin eşitliği gibi konularda ilerlemeler sağlanmasına karşın, uygulamaya ilişkin bir değişiklik görülmedi.
AZINLIKLARA AYRIMCILIK
HADEP'e yönelik çeşitli baskılar var. Anayasa, Kürtleri, ulus, ırk ya da etnik azınlık olarak tanımıyor. Halbuki, gerçekte Kürtler ülkenin en geniş dil ve etnik azınlığı. Kürt kimliklerini açıkça ya da siyasi olarak kamusal alanda seslendirenler sansür, taciz ve baskı riskleriyle karşı karşıya kalıyorlar. Diğer etnik azınlıklara da ayrımcılık yapılıyor.
HEYBELİADA RUHBAN OKULU
İstanbul Fener Rum Patrikhanesi'nin Heybeliada Ruhban Okulu'nu yeniden açma girişimine engellemeler yapılıyor.
İŞKENCE SÜRÜYOR
İşkence, gözaltında ölüm, kayıp, kadına şiddet, ifade özgürlüğü ve gösteri düzenleme özgürlüğünde kısıtlama ve gazetecilere baskı gibi sorunlar 2001 yılında da yaygın olarak sürdü.
FUHUŞ TİCARETİ
Türkiye, ‘‘fuhuş amaçlı kadın ve kız ticaretinin’’ hem geçiş ülkesi hem de hedefi.
KADINA ŞİDDET
Türk kadınına yönelik ‘‘aile içi’’ şiddet ciddi bir sorun. Bir ankete göre, kadınların en az yüzde 10'unun her gün ya da haftada bir kez şiddetin hedefi oluyor.