Çevre Yasası, Çevre Komisyonu'ndan geçti

Çevre Yasası’nda değişiklik yapan tasarı TBMM Çevre Komisyonu’nda kabul edildi. Bu yasa ile çevre suçlarına ağır idari ve para cezaları verilebilecek.

Komisyonun TBMM Genel Kurulu’nda “Öncelikle“ görüşülmesi kararı aldığı tasarının amacı, „Bütün canlıların ortak varlığı çevrenin canlı ve cansız doğası ile sürdürülebilir gelişme ilkeleri doğrultusunda korunmasını sağlamak“ olarak belirlendi.

Tasarıya göre, doğal koruma alanları ve hassas alanlar ile alıcı ortamlardan (hava, su toprak ortamları ile bu ortamlarla ilişkili ekosistemler) koruma altına alınması gerekenler, koruma altına alınan bu alanlara ait koruma bölgeleri ve bu bölgelere ait koruma ve kullanma esasları, yerel yönetimler, üniversiteler ve sivil toplum kuruluşlarının görüşleri alınarak Çevre Bakanlığı tarafından belirlenecek.

Yüksek Çevre Kurulu, özel çevre koruma alanı tespiti, ilanı ve bu alanlarda uygulanacak koruma ve kullanım esaslarını belirlemeye yetkili olacak.

Sulak alanların doğal yapılarının ve ekolojik dengelerin korunması amaçlanırken, sulak alanların doldurulması ve kurutulması yoluyla arazi kazanılamayacak.

Gerçekleştirilmesini planladıkları faaliyetleri sonucu çevre sorunlarına yol açabilecek kurum, kuruluş ve işletmeler, Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu ve Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) Ön Araştırma Raporu hazırlamakla yükümlü olacaklar. ÇED sonucu gerçekleştirilmesi uygun görülmeyen projeler için hiçbir onay, izin, teşvik ve ruhsat verilemeyecek. Serbest bölgelerin kurulması ve değişiklikleri de Stratejik ÇED sürecine tabi olacak. =

KATI ATIKLAR GERİ KAZANILACAK

Atık üreticileri, katı atıkların geri kazanımını sağlamakla yükümlü olacak. Geri kazanım imkanı olmayan atıklar, nihai bertaraf tesisinde bertaraf edilecek. Atıkların geri kazanım amacıyla değerlendirilmesine olanak sağlayan atık borsası, Çevre Bakanlığı’nca teşvik edilecek.

Geri kazanılabilen atıkların ayrı toplanması zorunluluğu getirilirken, belediyeler, katı atık bertaraf tesislerini kurmak ve işletmekle yükümlü olacak. Atık su arıtım ve atıkların bertarafı konusundaki usulleri, Çevre Bakanlığı yönetmelikle düzenleyecek. Ancak bu konuda özel kanunlarla verilen haklar saklı tutulacak.

Tasarıya göre, Çevre Yasası’nda öngörülen düzenlemelerin uygulanıp uygulanmadığı Çevre Bakanlığı’nca denetlenecek, bu yetki gerektiğinde bazı yerel birimlere devredilebilecek.

Tehlikeli kimyasal maddelerin belirlenmesi, üretimi, ithalatı ve atık konuma gelinceye kadar ki kullanım alanları ile depolanmasına ilişkin esaslar, ilgili bakanlıkların görüşleri alınarak çıkarılacak yönetmelikle belirlenecek. Tehlikeli atıkların ihracatı ve transit geçişinden 60 gün önce Çevre Bakanlığı’ndan izin ve taşıma belgesi alınacak.

GELİR VE ÖZEL ÖDENEK

Çevre Bakanlığı, atık su arıtımı, atık bertarafı ve katı atık geri kazanım projesi ile tesis yapımını kredi ya da yardım yaparak destekleyecek. Bakanlık doğal hayatın korunması, çevre eğitimi, çevresel ihtiyaçların giderilmesi için gerekli araç ve gereçleri sağlayacak.

Çevre Bakanlığı’nın bu harcamalarının finansmanı, şu kesintilerden karşılanacak:

-Trafiğe ilk kez tescil edilen motorlu araçlardan alınan taşıt alım vergisi tutarının dörtte biri oranında ayrıca alınacak miktar, -Motorlu taşıtların fenni muayene ücretinin beşte biri oranında ayrıca alınacak miktar,

-Türk Uluslararası Gemi Sicili’ne tescil edilen her türlü deniz aracından groston büyüklüğüne göre groston başına 1 milyon ile 20 bin lira arasında değişen oranlardaki kesintiler,

-Havayoluyla yurt içinde yapılan yolcu ve yük taşıma bedelinin yüzde biri oranında ayrıca alınacak miktar,

-Her türlü tütün ve alkollü içki üretimi ile ithalatında satış fiyatı üzerinde yüzde bir oranında yapılacak kesinti,

-Petrokimya ürünlerinin üretim ve ithalatındaki satış fiyatı üzerinden alınacak binde 5’lik miktar, pet şişelerde ise yüzde 10 oranında alınacak kesinti,

-Kamu görevi sırasında kullanılanlar dışındaki her türlü ateşli silah ruhsat tezkereleri ile yenilemeleri için tahsil edilecek 20 milyon lira,

-Yüksek Çevre Kurulu’nca belirlenen ölçütlere göre alınan katılım payları ile motorlu kara taşıt araçlarının emisyon ölçüm bedelleri,

-Milli Piyango ve Sayısal Loto’nun aylık net hasılatının binde 5’i oranında her ay ödenecek miktar,

-İdari para cezaları ile hibe, yardım ve bağışlar.

Bu kesintiler Çevre Bakanlığı Merkez Saymanlığı hesabına, tahsilatı izleyen tarihi izleyen ayın son gününe kadar yatırılacak. Bu tutarlar Maliye Bakanlığınca bir yandan bütçeye özel gelir, diğer yandan Çevre Bakanlığı bütçesinde açılacak tertiplere özel ödenek kaydedilecek.

İDARİ PARA CEZALARI

Tasarıda yeralan, çevre suçlarına karşı uygulanacak idari para cezalarından bazıları ise şöyle:

-Standartlara aykırı emisyona neden olan motorlu taşıtları işletenlere 100 milyon lira, emisyon ölçümü yaptırmayan motorlu taşıt işleticilerine 200 milyon lira,

-Hava kirliliği yönünden önemli etkileri bulunan tesisleri izin almadan kuran, işleten, iznin geri alınmasına karşın kurmaya ve işletmeye devam eden veya tesislerde değişiklik yapan, öngörülen değişiklikleri tanınan sürede yapmayanlara 6 milyar lira, bu tesislerde emisyon miktarları yönetmeliklerinde belirlenen sınırları aşanlara 12 milyar lira. Emisyonların radyoaktivite içermesi durumunda bu cezalar bir kat artırarak verilecek.

-Hava kirliliği yönünden kurulması ve işletilmesi izne tabi olmayan tesislerde standartlara aykırı emisyona neden olanlara 300 milyon lira,

-Konutlarında hava kirliliğine neden olanlara 30 milyon lira,

-Hava kirliliği yönünden özel önem taşıyan bölgelerde veya hava kirliliğinin ciddi boyutlara ulaştığı zamanlarda önlem almayan, yasaklara aykırı davrananlara cezalar bir kat artırılarak verilecek.

-ÇED sürecine başlamadan veya bu süreci tamamlamadan inşaata başlayan ya da faaliyete geçenlere fiili yatırım bedelinin yüzde 15’i oranında ceza uygulanacak.

-ÇED sürecinde verdikleri taahhütnameye aykırı davrananlara her ihlal için 300 milyon lira,

-Arıtma tesislerini kurmayanlar, kurup da çalıştırmayanlara 15 milyar lira, bu tesisleri sigorta ettirmeyenlere 6 milyar lira,

-Bildirim ve bilgi verme yükümlülüğünü yerine getirmeyenlere 3 milyar lira,

-Yasaklara ve standartlara aykırı olarak veya önlemleri almadan atıkları toprağa verenlere 6 milyar lira,

-Yasaklara ve sınırlamalara aykırı olarak atık ithal edenlere 15 milyar lira, toplayan, taşıyan, geçici depolayan, geri kazanan, tekrar kullanan veya bertaraf edenlere 6 milyar lira,

-Umuma açık yerlerde çevreyi kirletenlere 30 milyon lira.

Bu cezalar bir yıl içinde birinci tekrarında yüzde 100, ikinci ve izleyen tekrarlarda yüzde 200 oranında artırılarak verilecek.

ADLİ CEZALAR

Tasarıda yeralan adli nitelikteki cezalardan bazıları ise şöyle:

“-Tehlikeli ve radyoaktif atıkların ülkeye girişini sağlayanlara iki yıldan beş yıla kadar hapis ve 50 milyar liradan 100 milyar liraya kadar para cezası,

-Bu atıkları ön bildirimde bulunmadan ihraç eden veya transit geçişini yapanlara iki yıldan beş yıla kadar hapis ve 10 milyar liradan 25 milyar liraya kadar ağır para cezası,

-Tehlikeli atıkları, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak toplayanlara, depolayanlara, yeniden kullananlara, taşıyanlara bir yıldan iki yıla kadar hapis ve 10 milyar liradan 15 milyar liraya kadar ağır para cezası,

-Tehlikeli kimyasalları ve bu kimyasalları içeren eşyayı yasak ve sınırlamalara aykırı olarak üreten, işleyen, ithal ve ihraç edenler, taşıyan, depolayan, ambalajlayan, etiketleyen, satan ve satışa sunanlar, bir yıldan iki yıla kadar hapis ve 10 milyar liradan 15 milyar liraya kadar ağır para cezası,

-ÇED sürecinde yanlış ve yanıltıcı bilgi veren, belge düzenleyenlere altı aydan bir yıla kadar hapis ve 3 milyar liradan 6 milyar liraya kadar ağır para cezası verilecek.

ANIZ YAKIMI YASAK

Tasarıyla anız yakılması, çayır ve meraların tahribi, çölleşme, toprakların tuzlanmasına, asitlenmesine, alkalileşmesine ve erozyona neden olacak her türlü faaliyet yasaklandı.

Arazilerde yapılan üretim, zenginleştirme faaliyetleri sonrasında bunların olumsuz etkilerinin giderilmesine, kullanılan arazinin iyileştirilmesine ve eski doğal yapısıyla uyumlu hale getirilmesine yönelik düzenlemeler faaliyet sahibi tarafından yapılacak.

MANYETİK ALANLAR

Tasarıda yeralan bir madde ile radyasyon yayılımı sonucu oluşan manyetik alanların çevre ve insan sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerinin önlenmesine amacıyla yönetmelik çıkartılması da hükme bağlandı.

DSP Bursa Milletvekili Ali Arabacı manyetik alan oluşturan tesislerin yerleşim yerlerinde kurulmasını yasaklamaya yönelik bir önerge verdi. Ancak Arabacı, önergesini kabul görmemesi üzerine geri çekti.

Tasarıyla bakanlığa gerekli yerde ve sayıda döner sermaye işletmesi kurma olanağı da sağlandı. Bu işletmelerden elde edilecek kardan bakanlıkta çalışan ve 657 sayılı yasaya tabi her personele her ay ek ödeme yapılması da hükme bağlandı.



(aa)