Çernobil hâlâ 100 atom bombası gücünde
Güncelleme Tarihi:
Tarihin en ciddi nükleer kazası olarak tanımlanan Çernobil faciasının üzerinden 25 yıl geçse de yarattığı problemlerin yarıdan fazlası hâlâ çözülmüş değil. Dün ilk kez açıklanan verilere göre Çernobil’de hâlâ 100 atom bombası gücünde tehlike gizli.
FELAKETİN ÜZERİNDEN 25 YIL GEÇTİ / FOTO GALERİ
ÇERNOBİL FELAKETİ 25'İNCİ YILINDA ANILIYOR
Takvimler 26 Nisan 1986’yı gösterdiğinde, yerel saatle 01.23’te o dönem Sovyetler Birliği’ne bağlı olan Ukrayna’daki Çernobil nükleer santralindeki operatörler dört numaralı reaktörde bir elektrik testi yapmaya hazırlanıyordu. Reaktör bakım için kapatılmış, bu fırsatla güvenlik testi için fırsat doğmuştu. Ancak birden kontrol edilemeyen bir güç artışı, ardından reaktörde iki büyük patlama meydana geldi. Havaya öldürücü miktarda radyoaktif madde yayılırken, dünya en büyük nükleer felaketini yaşıyordu.
Dünyadan 3 gün gizlenmişti
Sovyet yetkilileri ise, İsveç’te bir santralin havada aşırı radyasyon tespit ettiğini duyurana kadar faciayı 3 gün gizli tuttu. Açığa çıkan radyasyon Türkiye’de dahil Avrupa’nın büyük bölümüne yayılmıştı. Patlama anında ölen ilk işçinin cesedi hiçbir zaman bulunamadı. 28 kurtarma görevlisi ve tesis çalışanı birkaç hafta içinde öldü. Felaketin doğrudan ve dolaylı olarak öldürdüğü insanların sayısı hiçbir zaman bilinemeyecek. Kaza sonrasında Ukrayna, Rusya’nın batısı ve Belarus’ta yüzbinlerce kişi tahliye edildi.
Depolardaki toz alarmı
Dünya Japonya’da 11 Mart’taki deprem ve tsunami felaketi sonrası hasar gören ve çevreye radyoaktif madde salan Fukuşima nükleer santralinin tehdidini hissederken, 1986’da 50 atom bombasına eşdeğer kirliliğe yol açan Çernobil faciası hâlâ 100 atom bombası gücünde tehlike gizliyor. Facianın 25’inci yıldönümü nedeniyle bilinmeyen bazı yeni veriler de kamuya açıklandı. 2000 yılında son üç reaktörü de kapatılan Çernobil santrali müdürü İgor Gramotkin, “Çernobil’de üstü örtülü dördüncü reaktör sadece dıştan sakin görünüyor.”
200 ton uranyum
“25 yıl önce patlayan reaktör çukurunda 200 ton uranyum ve türevi, son derece tehlikeli radyoaktif maddeler var. Reaktör çukurundaki bu tehlikeli maddelerin yüzeye çıkmaması için her yıl milyonlarca dolar harcama yapıyoruz. Ayrıca 25 yıl önceki patlamadan hemen sonra özel araçlarla toplanan 30 ton radyoaktif toz ayrı depolarda tutulmaya devam ediliyor. Bu depoların da mukavemet süresi sonuna yaklaştı. Kısaca Çernobil faciası üzerinden 25 yıl geçmesine rağmen yarattığı problemlerin yarıdan fazlası hâlâ çözülmüş değil” dedi.
Beton örtü zamanla çatladı
TEHLİKE devam ediyor. Çernobil santralinde patlama sonrası 4 numaralı reaktörün üzerine inşa edilen betonarme yapının da çatlak vermeye başladığı açıklandı. Radyasyonun sızmasını önlemek için kazadan hemen sonra inşa edilen beton tabutun ömrü proje olarak 30 yıllığına tasarlanmış. Önümüzdeki birkaç yılda patlayan reaktör üzerine yeni sığınak inşa edilmemesi durumunda reaktör çukurunda kalan 100 atom bombası gücündeki 200 ton radyoaktif madde tekrar dışa çıkış yolu bulacak. Olası yeni radyasyon tehlikesinin şimdiden önlemek için Ukrayna yönetimi çelik kubbe projesini ihaleye açtı. Onarmak için para toplanıyor. Hatta Kiev’de Uluslararası Bağışçılar Konferansı yapıldı.
Fukuşima ile Çernobil aynı değil
ÇERNOBİL’in yıldönümü törenleri, Japonya depreminde zarar gören Fukuşima nükleer santrali çerçevesinde nükleer enerjiye ilişkin kaygıların arttığı bir döneme denk geliyor. Ancak Japonya hükümeti, Çernobil ve Fukuşima nükleer kazalarının birbirinden farklı olduğunu daha vurguladı. Japonya hükümet sözcüsü Yukio Edano, “İki kaza farklı mahiyette. Fukuşima’dan sızan radyasyon Çernobil’dekinin yaklaşık onda biri. Ayrıca patlama yaşanmadı” dedi. Fukuşima nükleer santralinin işletmesinden sorumlu Tepco şirketi, santralden sızan radyasyonla ilgili bilgileri kamuyla yeterince hızlı bir biçimde paylaşmadığı için eleştiriliyor.
Nükleer çöp için can atan kent: Osthammar
İSVEÇ’in orta kesimindeki Osthammar’ın nükleerle bir derdi yok. Hem de hemen dışında İsveç’in nükleer enerji şirketi SKB’nin nükleer atık depolama tesisi bulunmasına rağmen. Tesiste yerin 500 metre altında kristal yataklarında aşınmaya dirençli bakır depolara 12 bin nükleer atık depolanabiliyor. Burada açığa çıkamadan 100 bin yıl kalabiliyorlar. Kısa bir süre önce yapılan ankette kasaba halkının yüzde 90’ı kasabalarında nükleer atıkların depolanmasına karşı olmadıkları ortaya çıktı. İsveç’te 10 reaktör ülkenin elektrik enerjisinin yarısını üretiyor. Ülkede 5 bin tonluk atık yakıt birikti. Bunlar Oskarshamn’da yerin 40 metre altında bir su tankında muhafaza ediliyor.