Cern'deki büyük patlama ÇÜ'de canlı yayında
Güncelleme Tarihi:
İSVİÇRE'deki Avrupa Nükleer Araştırma Merkezin'de (CERN) proton ışınlarının birbiriyle çarpışmasını ve açığa çıkacak enerjinin incelenmesini konu alan ‘Büyük Hadron Çarpıştırılması’ deneyi, Türkiye'de tek olan Adana- Çukurova CMS Merkezi'nden video konferans sistemiyle öğretim üyeleri ve öğrenciler tarafından takip edildi.
Çukurova Üniversitesi (ÇÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümü öğretim üyesi ve Adana- Çukurova CMS Deneyi Grup Başkanı Prof. Dr. Gülsen Önengüt, Cern'de 4 büyük deney yapılacağını belirterek, CMS adlı ilk deneyde Türkiye'den Boğaziçi, ODTÜ ve Çukurova üniversitelerinden 31 öğretim üyesi ve öğrencinin görev aldığını kaydetti.
Dünya genelinde 30 farklı noktada CMS merkezi kurulduğunu belirten Önengüt, “Türkiye'de sadece Çukurova Üniversitesi’nde CMS merkezi var. Bizler buradan video konferans yöntemi ile Cern’deki deneyin tüm süreçlerinde bilgi alışverişi içinde olduk. Şu an 1996 yılından beri devam eden çalışmalarımızın karşılığını almaya hazırlanıyoruz. Deney sonucunda evren hakkında daha detaylı bilgi sahibi olmayı hedefliyoruz” diye konuştu.
14 yıldır konuyla ilgili çalışmalarını sürdürdüğünü ve deneyin birçok fizikçi gibi kendisini de heyecanlandırdığını anlatan Önengüt, patlamanın yaşanacağı Cern'de ÇÜ'den 2 öğretim üyesi ve 2 öğrencinin bulunduğunu kaydetti. Deney sürecinde 7 öğrenciyi daha Cern’e göndereceklerini vurgulayan Önengüt, deneyde proton ışınlarının birbiriyle çarpışmasının gerçekleşmesini ve açıca çıkacak enerjinin incelenmesini inceleyeceklerini kaydetti.
Deneyde partikül çarpıştırma hızının en yüksek seviyeye çıkartılacağını anlatan Önengüt, 27 kilometrelik bir tünelde, 3.5 Tev (terraelektronvolt) gücündeki ışık huzmelerinin ters istikametlerden gönderilerek çarpıştırılacağını ve ortaya 7 Tev büyüklüğünde bir enerji çıkmasını beklendiğini kaydetti.
Bilim adamları, ‘büyük patlama’ deneyinde kozmosun doğasını kavramaya yarayacak yeni parçacıklar görmeyi umuyor. Bir mikro saniye sürecek çarpışmada, temel element parçacıkları, atom çekirdeklerini oluşturmak için birleşmeye başlamadan önce meydana gelen ‘büyük patlama’ anındaki koşulların oluşturulması öngörülüyor.
Uzmanlar, çarpışma sırasında, özellikle teorik fizikteki kütle kavramının temelini oluşturan veya kara maddenin neden yapıldığını anlamaya yarayacak Higgs parçacığının kanıtını göreceklerini umuyor.