Cep mesajlı demokrasi

Son birkaç aydır hangi ülkede seçim yapıldıysa, propaganda afiÅŸleri ve el ilanlarıyla meydan nutukları kadar SMS’ler de devreye girdi.Hatta SMS’ler bazılarında seçim sonucunu bile etkiledi.Rusya’dan Ä°spanya’ya, Tayvan’dan Ä°ran’a birçok ülkede seçmene cep mesajıyla birtakım komutlar iletildi. Seçimi boykot et, geçersiz oy kullan, vatandaÅŸ sandığa git oy kullan, iktidar yalan söylüyor oyunu muhalefete ver... Özellikle bu son komut, hayli dramatikti. Ä°spanya’da, iktidarın 190 kiÅŸinin öldüğü terör eylemini kendine göre yontma çabası ülkede korkunç bir SMS trafiÄŸine yol açtı. Cep mesajları ne kadar etkili oldu bilinmez ama seçimi SMS’lerde oy hedefi gösterilen Sosyalistler kazandı.EÄŸer yarın bir aksilik olmazsa, son dönemlerin en normal seçimini geçiren ülke olacağız. Megafonlu otobüslerden sokaklarda bağırıp çağırmak ve parti bayraklarını binadan binaya gerip arapsaçına döndürmek suretiyle yine Türk geleneklerine uygun babayani bir seçim kampanyası geçirdik. Bazı adaylar e-postalarla seçmene ulaÅŸabildiyse de, aşırı teknoloji yüklemesinden başımız dönmedi. Cepler arası kampanya ağı kurulmadı. Çünkü Yüksek Seçim Kurulu cepten kampanyayı yasaklamıştı. Ancak geçtiÄŸimiz haftalarda Ä°ran, Rusya, Ä°spanya ve Tayvan’da art arda yapılan seçimlerde cep telefonu katılımlı demokrasi örnekleri yaÅŸandı. Hálá da yaÅŸanıyor. ÖrneÄŸin gelecek nisan ve mayısta Hindistan’da seçimler var. Memleketin baÅŸbakanı Atal Bihari Vajpayee sadece SMS’ler deÄŸil, sesli mesajlarla da vatandaşın cep telefonuna sızıyor. Ä°yi günler diledikten sonra, 60 saniye süreyle beÅŸ yıllık icraatını anlatıyor. Ayrıca telefon ekranında iktidar partisinin amblemi olan nilüfer çiçeÄŸi de beliriyor. Partinin seçim ÅŸarkısını da zil sesi olarak edinmek mümkün. Vajpayee ÅŸimdiye kadar 20 milyon kiÅŸiye ulaÅŸmış. Ama daha yapılacak çok iÅŸ var. Hindistan’da sadece son bir yıl içinde 200 milyon cep telefonu alınmış; düşünün. 10 Mayıs’ta baÅŸkanlık seçimine gidecek Filipinler’de de durum aynı. Adaylardan Panfilo Lacson ve Raul Roco, el ilanı, ÅŸapka ve tişört gibi malzemeden daha ucuza geldiÄŸi için seçmene cep mesajları yolluyor. 84 milyon Filipinlinin 20 milyonunda cep telefonu var. Zaten onların SMS’li isyanları meÅŸhur. Üç yıl önce yolsuz devlet baÅŸkanı Joseph Estrada, cep mesajlarıyla harekete geçen milyonların sokaÄŸa dökülmesiyle koltuÄŸundan indirilmiÅŸti. ZAFER TERÖRÃœN MÃœ YOKSA DEMOKRASÄ°NÄ°N MÄ°Bu planlı programlı kampanyaların hiçbiri Ä°spanya’daki kadar dramatik deÄŸil. Seçime bir gün kala milyonlarca seçmenin teknoloji aracılığıyla örgütlenmesi kadar ÅŸaşırtıcı deÄŸil.11 Mart terör eyleminden üç gün sonra yapılan seçimin sonucunu biliyorsunuz. Eylemden bir gün önce anketlerde 4-5 puan önde giden iktidardaki Halkçı Parti, sandıktan muhalefet olarak çıktı. Çünkü eylemdeki El Kaide izlerine raÄŸmen, Irak’ta ABD ile yaptığı ittifak ayağına dolanmasın diye, hemen ETA’yı suçladı. Terörün arkasından gerçekten El Kaide çıktı ve seçmen gidip Sosyalist Parti’yi iktidara getirdi. Nitekim yeni BaÅŸbakan Zapatero, Irak’taki askerleri çekeceklerini söyledi. Terörün kendisi kadar, teröre prim veren bu demokratik tercih de ÅŸok yarattı.Hükümetin yalan söylediÄŸini düşünen seçmen önceki seçimlere göre katılım rekoru kırarak sandığa koÅŸtu. Ve bu demokratik yönelimde, seçimden bir gün önce, 13 Mart günü oluÅŸan SMS trafiÄŸinin de rolü vardı. Ä°spanya’da cep telefonu kullanımı çok yüksek; Yüzde 94. Ve seçimden bir gün önce, mesaj trafiÄŸi yüzde 20’lik artış gösterdi. Hele seçim günü, bu artış yüzde 40’a tırmandı.Amerika demokratik tercihin bu ÅŸekilde kullanılmasından hiç hoÅŸnut kalmadı. Çünkü Ä°spanyol halkının tercihi, terörü kazançlı çıkarıyordu. Ama meseleye tersinden bakanlar da vardı. Bazı Ä°spanyol gazeteleri sandıktan çıkan sonucu ‘yalan söyleyen hükümete karşı kazanılmış bir demokrasi zaferi’ olarak görüyordu. Halk, fikir özgürlüğü ve dürüstlükten yana son derece saÄŸlıklı bir tepki göstermiÅŸti.Demokrasinin Ä°spanya’daki tecelli biçimi tartışmalı. Ancak bazı ülkelerdeki daha da tartışmalı. ÖrneÄŸin Rusya’daki. Geçen 14 Mart’ta Devlet BaÅŸkanı Vladimir Putin’in yeniden seçileceÄŸi o kadar belliydi ki, Putin’in tek rakibi, halkın sandığa gitmeme olasılığıydı. Nasıl olsa Putin seçilecek diye oy vermeyebilirlerdi. Katılım yüzde 50’nin altında kalırsa, seçim iptal edilirdi. Halkı sandığa çekmeye çalışan Kremlin inanılmaz önlemler aldı. Bazı yerel yönetimler oy kullananlara bedava konser ve maç bileti dağıttı. Kimi yerlerde oy vermeyenlere saÄŸlık hizmeti verilmeyeceÄŸi duyuruldu. Ve GSM ÅŸirketleri, aman vatandaÅŸ oy vermeyi unutma diye milyonlarca cep mesajı gönderdi. Neyse sonunda Putin yüzde 68’le yeniden seçildi.SEÇİM SANDIÄžI ÖZGÃœRLÜĞÜN TABUTUDURÄ°ran’daki seçimde de cep mesajları devreye girdi ama, orada durum gerçekten acıklıydı, dünyanın bütün SMS’leri gelse sonucu deÄŸiÅŸtirmezdi. Son dönemdeki gibi reformcuların yığıldığı yeni bir meclis daha istemeyen Anayasayı Koruma Konseyi, yaklaşık 3 bin adaya seçime katılma yasağı getirince, cepler arasında seçimi boykot trafiÄŸi baÅŸladı. Tahran yönetimi ‘oy vermemek Amerika’ya prim vermektir’ diye çaÄŸrılar yaparken, binlerce Ä°ranlıya ulaÅŸan SMS’lerde ÅŸu satırlar yazılıydı: ‘Seçim sandıkları demokrasinin tabutudur. Bu cuma özgürlüğün cenaze törenine katılmayın.’Sonuçta Tahran’daki katılım yüzde 40, kırsalda ise yüzde 50 oldu. Bir önceki seçime göre düşük, ancak reformcuların beklediÄŸinden yüksekti. Mollanın istediÄŸi oldu ve reformcuların bulunmadığı bir meclis iÅŸ başına geldi. Cep mesajlarının kesin bir ÅŸekilde etkili olduÄŸu, en tuhaf seçim ise Tayvan’da yaÅŸandı ve kavgası hálá bitmedi. Biz genelde bu ülkedeki seçimlerle pek ilgilenmeyiz. Ancak seçimden iki gün önce devlet baÅŸkanı Chen Shui-bian ve yardımcısı vurulunca basın olarak ilgilendik tabii. Ä°kisi de olayı hafif yaralarla atlattılar ve seçim normal zamanında yapıldı. Yeniden aday olan Chen Shui-bian ölseydi, yasalara göre seçim yapılamayacaktı. Fakat seçimden çıkan sonuç inanılır gibi deÄŸildi. Yeniden seçilen Chen Shui-bian’la rakibi Lien Chan arasındaki oy farkı 30 bin, geçersiz oy sayısı ise 330 bindi. Peki bu sonuç nasıl ortaya çıkmıştı? Seçimden haftalar önce baÅŸlayan SMS yaÄŸmuru sayesinde. Oy satın almanın çok yaygın olduÄŸu Tayvan’da sandık hilesine karşı mücadele eden bir grup, protesto amacıyla halkı geçersiz oy kullanmaya çağıran cep mesajı ve e-mail’ler göndermiÅŸti. Åžimdi bu grup 330 bin adet geçersiz oy verilmesini, demokrasi zaferi ilan ediyor. Seçimi kaybeden aday, oyların yeniden sayılmasını istiyor. Hükümet ise bu krizi nasıl çözeceÄŸini düşünüyor.Â