Çarkıfelek bitkisi nedir? Çarkıfelek otunun faydaları neler?

Doğal antidepresan olarak bilinen ve tercih edilen çarkıfelek bitkisi, kullanan kişiye huzur ve sakinlik veren bir bitkidir. Son dönemde en çok merak edilen bitkilerden olan çarkıfelek bitkisi, özellikle hastalıklarını doğal yöntemlerle tedavi etmek isteyen vatandaşların araştırılmalarına konu oluyor. Çarkıfelek bitkisi hakkında bilinmesi gerekenleri derledik. İşte çarkıfelek bitkisi hakkında tüm detaylar...

Çarkıfeleği olduğundan küçük görmek için hiçbir neden yoktur. Bu çift asmalı bitki, şaşırtıcı ölçüde karmaşık mor renkte büyük yapraklar çıkartır. Çiçekleri, sarı-turuncu renkli, yenebilen ve tatlı sarı renkli meyve özünün içinde yer alan küçük tohumlarla dolu yumurta şeklinde meyveler izler. 1600’lü yılların başında İspanyol Hristiyan misyonerler Güney Amerika’da bu bitkiye rastlandıklarında adını çarkıfelek koydular. Passiflora incarnata’nın anavatanı Birleşik Devletler’in güneyi ve doğusudur.

Arkeolojik kanıtlar, Amerikan yerlilerinin Avrupalı göçmenler oraya gelmeden binlerce yıl önce çarkıfelek meyvesini yediklerini gösterir. Şeroke, Houma ve diğer kabileler, yaralanmalarda iltihap kapmamak ve karaciğer rahatsızlıklarını tedavi etmek için çarkıfelek köklerinden yaptıkları ilaçları kullanıyorlardı. Sütten kesilen bebeklere çarkıfelek çayı ve bitkinin kökünden yapılan kulak damlaları veriliyordu. Çarkıfelek ayrıca sinirsel rahatsızlıklarda yatıştırıcı olarak kullanılıyordu. İspanyol fatihler, çarkıfelek asmasını uykusuzluk tedavisinde kullanan Orta Amerika’daki Aztekler’den bitkinin tıbbi özelliklerini öğrenip çarkıfeleği Avrupa’ya tanıttılar.

Bitki, 1800’lü yılların ortasına kadar Kuzey Amerika’nın geleneksel tıbbındaki yerini korudu, takip eden yıllarda anksiyete ve uykusuzluk için kullanıldı. 1900’lü yıllarda uyku sorunlarını tedavi eden ve yatıştırıcı olarak kullanılan reçetesiz ilaçların bileşen maddelerinden biriydi. Ama 1978’te Birleşik Devletler Gıda ve İlaç Dairesi bu bitkiye olan onayını geri çekti. Çarkıfelek, Avrupa’daki yaygınlığını korudu. Modern bitkisel tıp uygulayıcıları, çarkıfelek bitkisini uykuya yardımcı ve sinirsel gerginliklere yatıştırıcı olarak kullanır. Çarkıfelek bazı beyin hücrelerinin faaliyetini azaltan bir kimyasalı uyarıp bu şekilde rahatlamayı sağlıyor olabilir. Avrupa’da çarkıfelek alıç ve kediotuyla harmanlanıp sindirim bozuklukları ve sinir için kullanılır; çocuklara da yatıştırıcı çay olarak verilir.

Kuzey Amerika’nın ılıman bölgelerinde bulunan çarkıfelek, Passiflora cinsinin 450’den fazla türünden biridir. Çarkıfeleklerin çoğu Amerika’nın tropikal bölgelerinde yaşar. 20 kadar tür Asya’nın tropikal bölgelerinde yaşar. Çarkıfelek, çok yıllık otsu asmalı bir bitkidir, sapı 10 metreye kadar uzar. Mat yeşil ve loblu yaprakları 10-15 cm uzunluğa erişebilir, kenarları dişlidir

Olağanüstü çiçek kümeleriyle bir yandan diğer yana 7,5 cm- dünyadaki en karmaşık bitkilerden biridir. Çekice benzer beş ercik başçığı, çiçeğin ortasından çıkan kırmızımsı dişicik başlarıyla birleşir. Tavuk yumurtası boyutunda ve şeklindeki yenebilen meyvelerin içinde tohumlarla dolu olan tatlı kısım vardır. Passiflora’nın 20 türü, özellikle de P.edulis, tropikal bölgelerde yenebilen meyveleri nedeniyle yetiştirilir.

ÇARKIFELEK BİTKİSİNİN FAYDALARI VE TEDAVİ AMAÇLI KULLANIMI

Çarkıfelek yatıştırıcı etkisi olan bitkilerdendir, sinir sistemi üzerinde rahatlatıcı bir etkisi vardır. Çiçek, yaprak, sap ve meyveden yapılan ekstre, anksiyete ve uyku problemlerine karşı kullanılır. Çarkıfeleğin bu  psikolojik etkileri nasıl sağladığı bilinmiyor, ama beyinde bu psikolojik rahatsızlıklarla ilgili engelleyici enzimleri barındırıyor olabilir.

Ayrıca beyinde GABA olarak adlandırılan rahatlatıcı bir nöro-ileticinin bulunduğu bölgeleri de sarar. Bu etkiler, çarkıfeleğin sinir sistemi ve uyku konusunda sağladığı rahatlamayı açıklayabilir. Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalardaki ön araştırmalar, çarkıfeleğin anksiyete geriletici ve yatıştırıcı özellikleri olduğuna dair varsayımı desteklemiştir. Ama insanlar üzerinde yapılacak deneylere ihtiyaç duyulmaktadır.

Bir araştırmada, anksiyete rahatsızlığı olan 32 insana günlük bir plasebo tabletin yanında 45 damla sıvı çarkıfelek ya da plasebo damlalarının yanında 30 mg oksazepam (diazepam benzeri bir ilaç) verilmiştir. 1 ay sonra, iki grupta da anksiyete azalmıştır. Baş dönmesi ve uyuşukluk oranları benzer olsa da, çarkıfelek alan gruptaki bozukluk oranı daha az görülmüştür.

Çarkıfeleğin içeriğinde iyi bilinen bir antioksidan ve aynı zamanda anti-anksiyete özellikleri olan flavanoid bulunur; flavanoid, bitkinin diğer kısımlarına göre yaprakta daha yoğun olarak bulunabilir. Çarkıfelek içeriğinde ayrıca keskin bir tadı olan ve tıbbi etkilere sahip birçok bitkide bulunan bir kimyasal olan alkaloid barındırır.

ÇARKIFELEK BİTKİSİ NASIL YETİŞTİRİLİR?

Bu hızlı büyüyen asma bitki, Virginia’dan Florida’ya, batıda Teksas’a ve kuzeyde Ohio’ya kadar tarlalarda ve çitlerin yanında, su kanallarında ve orman köşelerinde bulunur. Doğal yaşam alanı olan Güneydoğu haricindeki Boston gibi yerlerde de, güneydoğudaki koşullara benzeyen koşullarda yetişebilir. Çarkıfelek, gövde çelikleri ve kat kat kesme (büyümekte olan saptan 15 cm alıp toprağa ekme) yöntemiyle kolayca çoğalır. 6 haftadan sonra kökleşen gövde ana bitkiden ayrılır ve yeniden ekilir. Bitki güneşi ve iyi kurulanmış toprağı sever. Hızlı bir biçimde büyür. Yapraklar ve sap yazın sonlarında hasat edilir ve gölgede kurutulur. Hasat edilmiş çarkıfeleklerin çoğu ABD’nin güneydoğusunda yabani olarak yetişenlerdir, sınırlı bir kısmı da Guatemala ve İtalya’da toplanır.

ÇARKIFELEK BİTKİSİNİN KULLANIM ŞEKLİ

DEMLEME: 1-2 çay kaşığı kurutulmuş çarkıfeleği (kök hariç) 2 bardak suya koyun ve demleyin. Süzün ve günde 3 defa ve uykudan önce alın ki yatıştırıcı ve antioksidan özelliği işe yarasın.

KAPSÜL: Günde 1-2 defa (genellikle diğer bitkilerle karıştırılmış şekilde sunulan) 350 mg’lık kapsül alın.

TENTÜR: Genellikle oğul otu ya da şerbetçiotuyla sunulan tentürlerden günde 1-3 defa, 1-2 ml alın.

Çarrkıfelek bitkisinden yapabileceğiniz güzel bir tarif; stres alan çay...

1 bardak sarı papatyayı, çeyrek bardak lavanta tomurcuğunu, çeyrek bardak kurutulmuş çarkıfeleği, çeyrek bardak kurutulmuş oğulotunu, çeyrek bardak kuşburnuyu karıştırın. Bardak başı 1 çay kaşığı karışımı demliğe koyun. Kaynayan suya atın ve 5 dakika demleyin. Süzün, tatlandırın ve tadını çıkarın!

ÇARKIFELEK BİTKİSİ HAKKINDA UYARILAR

Çarkıfelek kullanan bazı insanlar uyuşukluk ve baş dönmesi yaşamıştır. Bitki, diğer yatıştırıcı bitkilerin etkisini arttırabilir. Çarkıfelekteki alkaloidler rahimi uyarabilir, bu yüzden hamilelik döneminde kullanılması önerilmez. Ayrıca çarkıfelek kan sulandırıcılarla etkileşime girip onların etkisini arttırabilir.

ŞİFALI BİTKİLER ANSİKLOPEDİSİ İSİMLİ KİTABI SATIN ALMAK İÇİN TIKLAYIN