Cari açıkta 'yalancı bahar' bitti, korkular alevlendi

Referans gazetesinin Ufuk Korcan imzalı haberine göre Türkiye'de geçtiğimiz yıllarda yaşanan ekonomik krizlerin fitilini ateşlediği söylenen ancak son dönemde "finansman" sorunu olmadığı için gözardı edilen cari açıkla ilgili endişeler yeniden alevlendi. İç talep dışındaki tüm gelişmeler, son açıklanan ve önceki yıla göre yüzde 3 gerileyen cari açığın aleyhine döndü. Geçen yıl mayıs ve haziran aylarında yaşanan dalgalanma sonrası kurlarda gerçekleşen ani sıçrama, faizlerdeki yükselişe bağlı olarak azalan iç tüketim ve petrol fiyatlarındaki düşüş cari açıkla ilgili olumsuz beklentilerin azalmasına neden olmuştu. Ancak son aylarda petrol fiyatlarında düşüş eğiliminin yerini yükselişe bırakması ve petrolün varil fiyatının 75 dolar seviyelerine kadar yükselmesinin yanında, içeride döviz kurlarının son 15 ayın en düşük seviyelerine gerilemesi cari açıkla ilgili olumlu havanın yeniden terse dönmesine neden oldu. Ayrıca seçimler öncesi hükümetin harcama kalemlerinde yaptığı artışların cari açıktaki baskıların azalmasına neden iç talebi yeniden canlandırabileceği söyleniyor.

Harcamaların şu an için doğrudan iç talebi artıracak kalemlerde yapılmadığı, maaşlarda yapılacak olası artışların ise iç talepteki artışı birinci dereceden etkileyeceği düşünülüyor. Öyle ki hükümetin şu ana kadar seçim ekonomisine yönelik aldığı söylenen kararların bütçeye olan toplam maliyetinin 16.5 milyar dolar olduğu hesaplanırken bu rakamın daha da artacağı tahmin ediliyor.

Turizmde terör korkusu

Cari işlemler dengesindeki açığın temel nedeni olan ithalat ve ihracat arasındaki farkın geçen yıla göre az da olsa daralmasına rağmen bu trendin sürekliliği konusunda da bir görüş birliği bulunmuyor. Azalan iç talebe bağlı olarak tüketim ve yatırım malı ithalatı azalırken düşük kur nedeniyle ara malı ithalatı artmaya devam ediyor. Öte yandan ihracatın büyük bölümünün yapıldığı Avrupa Birliği'nde ekonomik büyümenin bu yıl da gücünü koruması ihracat gelirlerinin artmasına neden olacağı görüşü hakim. Ancak Avrupa Merkez Bankası'nın faiz artırımlarına devam etmesinin Euro Bölgesi'nde büyüme hızını yavaşlatabileceği ve bu durumda Türkiye'nin ihracatında azalış olabileceği düşünülüyor.

Ayrıca geçen yılın üzerinde olması beklenen turizm gelirlerinin Kuzey Irak'la ilgili gelişmeler ve terör saldırıları yüzünden beklentilerin altında kalabileceği vurgulanıyor.

Finansmanda soru işareti

Öte yandan 2006 yılında cari açığın finansmanı açısından önemli paya sahip olan büyük özelleştirmelerin bu yıl yapılamamasına rağmen, devam eden doğrudan yabancı sermaye girişi 2007'de cari açığın finansmanı açısından bir sorun yaşanmayacağı beklentilerini artırıyor. Geçen yıl genelinde toplam 19.2 milyar dolarlık doğrudan yabancı sermaye girişi yaşanırken bu rakam bu yıl 4 ayda 8.7 milyar dolar olarak gerçekleşti. Doğrudan yabancı sermaye girişinin ise yılsonuna kadar 15-20 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Uzmanlar, 2007 yılının cari açığın finansmanı konusunda "kurtarılmış bir yıl" olabileceğini düşünse de 2008'in daha zor geçeceği görüşünde. Özellikle Halkbank'ın dışında büyük özelleştirmelerin tamamlanmış olmasının cari açığın finansmanı konusunda soru işaretlerinin artmasına neden olduğu ifade ediliyor.

Doğrudan yabancı sermaye girişinin azalması halinde cari açığın finansmanı için gözler "sıcak para" olarak adlandırılan kısa vadeli yabancı sermaye hareketlerine bağımlılığın devam etmesine neden olacağı belirtiliyor. Bu nedenle uzmanlar Turkiye'nin global likidite koşullarında gelişmekte olan ülkeler aleyhine yaşanacak bir değişimden en ağır yarayı yine Türkiye'nin alabileceği uyarısında bulunuyor.

Petrolün faturası kabarıyor

2006 yılında cari açık üzerinde yaklaşık 2 milyar dolarlık etkisi olan petrol fiyatlarında yaşanan düşüşün ortaya çıkardığı olumlu hava da fiyatlarda yaşanan tırmanışla yeniden tersine döndü. Yılbaşında petrol fiyatlarının yılı ortalama 55 dolardan tamamlayacağını tahmin eden Merkez Bankası da bu beklentisini 60 dolara yükseltti. Son olarak 75 dolara kadar çıkan petrol fiyatlarının yılı ortalama 71 dolar seviyelerinden tamamlaması durumunda petrolün cari işlemler dengesinde açığa 1.8 milyar dolarlık katkısı olacak. Çünkü 2006 yılını ortalama 61.40 dolardan tamamlayan petrol fiyatlarındaki 1 dolarlık artışın cari açığa getirdiği yük yaklaşık 180 milyon dolar. 2006'da cari açığı yaklaşık 7.3 milyar dolar artıran toplam enerji ithalatının bu yıl açığa katkısının 6 milyar dolara ulaşabileceği tahmin ediliyor.

Hükümetin seçim ekonomisine yönelik uygulamaları

* Köy ve belde altyapı yatırımları

* 218 bin geçici işci kadrosu

* İmarzedelere ödeme

* 17 yeni üniversite

* Konut edindirme yardımı

* Çiftçi borçlarına af

* 32 bin yeni sağlık personeli alımı

* Üniversitelerden SSK ve Bağkur’lulara hizmet

* Belediye kesintilerini askıya alma

* 59 bin köy korucusunu kadroya alma

* Sosyal Güvenlik Reformu'nun ertelenmesi

* Çay yaprağına yüzde 12,3 fiyat artış

* Buğday fiyatının yüzde 15 artışı

* Kamu çalışanına seçim zamları