Canlılar Dünyası

KurbaÄŸalar yaz uykusuyla enerji tasarrufu yapıyorKuraklığın arttığı ve yiyecek imkanlarının daraldığı yazın sıcak günlerinde kurbaÄŸalar metabolizmalarını yavaÅŸlatıyor, uykuya yatıyor ve bağırsakları da iki kat büzüşüyor..Kimi kurbaÄŸalar yaz aylarında "ekonomik ayarda" yaşıyorlar. Kış uykusuna yatan hayvanlar gibi onlar da metabolizmalarını "yaz uykusuyla" yavaÅŸlatıyor. Bu istirahat döneminde ayrıca bağırsaklar da neredeyse yarı yarıya büzüşmekte. Amerikalı biyolog Stephen Secor’un kanıtlamış olduÄŸu gibi hayvanlar bu ÅŸekilde besinin kıt olduÄŸu sıcak yaz aylarında enerji tasarrufu yapıyorlar. Besin bollaşınca bağırsaklar da iki kat büyümekte. Boynuzlu kurbaÄŸa (Ceratophrys ornata; yandaki resim) ve Afrika’ya özgü öküz kurbaÄŸa (Pyxicephalus adspersus; alttaki resim) kavurucu yaz mevsimini toprağın altına sığınarak geçirirler. YaÄŸmur mevsimi baÅŸladığında topraktan çıkıyor ve uzun "perhiz döneminden" sonra yeniden beslenmeye baÅŸlıyorlar. Secor, bu perhiz döneminin, hayvanların metabolizmaları üzerinde ne ÅŸekilde etkidiÄŸini görebilmek için yaz aylarında uyumayan türleriyle karşılaÅŸtırmış. Amaç enerji tasarrufuBu amaçta tüm kurbaÄŸalar, yeni doÄŸmuÅŸ fare yavruları verilmeden önce iki hafta kadar aç bırakılmış. Yaz aylarını toprak altında geçiren kurbaÄŸaların bağırsakları beslenmeden sonra iki misli büyüdüğü gibi besleyici madde alımı da altı ila on misli artmış. Oysa yaz aylarını uyanık geçiren kurbaÄŸaların bağırsakları sadece yarı yarıya büyüdüğü gibi besleyici madde alımı da sadece %70 oranında artmıştı. Secor ikinci bir deneyde yaz aylarında uyuyan kurbaÄŸaları yapay bir uyku evresine sokmuÅŸ. Bir ay sonra bağırsakları %44 oranında büzüşmüş ve besleyici madde alımı da %60 oranında azalmıştı. KurbaÄŸalar bağırsaklarını küçülterek tıpkı bazı yılan türleri gibi enerji tasarruf ediyorlar diye açıklıyor Secor. Ve bu ÅŸekilde daha uzun bir süre beslenmeden yaÅŸayabiliyorlar. Dünyanın en büyük kuÅŸu nasıl tükendi?700 yıl kadar önce soyu tükenen Moa, tüm zamanların en büyük kuÅŸuydu. Yeni Zelanda’ya özgü bu dev kuÅŸun neden yok olduÄŸu bulundu.Ä°nsanlar Yeni Zelanda’ya ayak bastıklarında Moalar neredeyse tükenmek üzereydi. Kemiklerin büyüme sürecini araÅŸtıran Turvey, devekuÅŸuna benzer dev kuÅŸun on yıl kadar devam eden çocukluk dönemi yüzünden soylarının tükendiÄŸini saptadı. Moalar on yıl içinde büyümelerine karşın, günümüzdeki kuÅŸlar sadece bir yıl içinde yetiÅŸkin hale geliyorlar. Ve hiçbiri yaÅŸ halkası oluÅŸturmuyor, bu fenomen sadece kış uykusuna yatan kuÅŸlardan bilinmekte. Öte yandan 240 kilo ağırlığında olan uçma yetisi bulunmayan dev kuÅŸlar sadece bitkiyle beslendikleri için neredeyse hiç rakipleri bulunmuyordu. Fakat varolan düşmanları da çok tehlikeliydi. Moa kendisini korumak için heybetli görüntüsünden yararlanamıyordu bile. Dev pençeli kartallar, pençelerini Moaların boyunlarına geçirerek bir çırpıda yere seriyordu. Fakat bu zararsız dev kuÅŸların en büyük düşmanı insandı. Maoriler 1280 yılında Yeni Zelanda’ya geldiklerinde uzun yavruluk dönemi yüzünden kolay yakalanabilir kuÅŸları henüz üreme dönemine gelmeden önce birer birer öldürüp yok ettiler diyor bilim adamları. Â