Çanakkale'de tarihi buluşma
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Mart 17, 2003 01:49
18 Mart Çanakkale Şehitleri'ni Anma Günü için geri sayım başladı. Türkiye, Çanakkale Destanı'nı yazanları ilk kez şölen havasında hatırlayacak. Hürriyet Gazetesi ve TÜRSAB'ın dev organizasyonuna tüm Türk halkı davetli.
Sözeri'nin çabaları duyarsızlığa takıldı
Çanakkale Şehitler Abidesi ilk inşa komitesi 1952 yılında toplandı. Abidenin temeli 19 Nisan 1954 yılında atıldı. Ancak parasızlık nedeniyle inşaat durdu. Sözeri'nin başkanlığındaki inşa komitesi sayesinde 1958 yılında, Türk halkından toplanan para yardımı ile abide açılışı nihayet 10 Ağustos 1960'ta yapıldı. Ve 21 Ağustos 1960'ta abide ziyarete açıldı. Fakat sonradan ortaya çıktı ki, bu açılışla birlikte abide sadece birkaç çiçek ve müze kazanmış, o kadar. Emin Nihat Sözeri, yine vazgeçmedi. Onlarca kez Milli Eğitim Bakanlığı'na yazı yazdı, anıtın çevresi için yapılan kayıp projenin bulunmasını istedi. Bir türlü başlatılamayan tamamlama çalışmaları, 1999 yılında Kültür Bakanlığı girişimiyle başladı. Projenin 2003 yılı sonlarında tamamlanması bekleniyor.
Şehitler Abidesi inşasını tamamlatan pilot
Duvarlarda asılı her bir fotoğrafı, madalyayı, notu, sembolü, tek tek, dakikalarca anlatmaktan gurur duyuyor. Babası Emin Nihat Sözeri'den kalanları müzeye bağışlamama nedenini, ‘‘Babam, 'Tüm hatıralarım sana emanet oğlum. Senin çocuklarına emanet' derdi. Ölene kadar onları korumak benim görevim’’ diye açıklıyor. Görevine öyle sadık ki, anılar duvarlardan, şifonyer üstlerinden onu izlerken, o, bacak bacak üstüne bile atmıyor.
UÇAKTAN ÇİVİ ATARAK SAVAŞTI
Bülent Sözeri, 70 yaşında. Şişe Cam İdari İşler Müdürlüğü'nde genel müdürlükten emekli olmuş. İki kız babası. Ama onun anlatmak istediği, ne şimdisi, ne de kendi geçmişi. O, başarılarıyla gurur duyduğu, hıçkırıklara boğulduğu pilot babasını anlatmaya hazırlanıyor bizlere. 1978 yılında, 86 yaşında vefat eden Emin Nihat Sözeri, Çanakkale Abidesi'nin yarım kalan inşası için Milliyet Gazetesi'yle birlikte yardım kampanyası başlatan insan. Çanakkale Şehitler Abidesi İnşaat Komitesi Başkanı. İlk askeri pilotumuz.
‘‘Babam 1893 Şumnu doğumlu. 1912 yılında Harbiye'den mezun oluyor. Almanya'da üç ay pilotluk eğitimi görmeye gidiyor. Anadolu'da uçağın olmadığı yıllar, o yıllar. Dünyada bez uçaklar var daha. Babam önce bez uçakları dikmeyi, sonra uçak kullanmayı öğreniyor.’’
Savaş sırasında uçaktan bomba yerine çivi de atarmış askerler. İnanması güç bu koşullarda, babasının bir İngiliz'e çivi atarak onu atından düşürdüğünü anlatıyor, Bülent Sözeri:
‘‘Almanya 1. Dünya Savaşı'nda müttefikimiz olunca, babam Almanya'dan uçakla dönüyor. Çanakkale'de 57'nci Alay Komutanı olan Mustafa Kemal'le tanışıyor. Uçarak askerlere düşman askerinin konumu hakkında bilgi veriyor. Daha sonra Erzurum Kafkas Cephesi'ne tayin oluyor. Enver Paşa'nın emrine giriyor ve harp madalyasını alıyor. Oradan da Hicaz'a (Suriye) tayin oluyor. Yemen'de Arap asilerini bombalıyorlar.’’
O zamanlar toplam üç uçak olduğunu söylüyor Sözeri: ‘‘Babam Hicaz'dayken, artık uçaktan inmiş, hep at sırtında. Orada şehir yaşamından çok uzak kalmış. Hatta Cemal Paşa ona bir ud armağan etmiş. Onu çalarak vakit geçirirmiş.’’
İsmet İnönü'yle, Mareşal Fevzi Çakmak'la, omuz omuza istiklal mücadelesi veren Emin Nihat Sözeri, Şeyh Sait isyanında da görev yapıyor. Daha sonra kurmay albay oluyor. Ardından, Atatürk'ün hastalığı dönemine denk düşen bir dönemde Muhafız Alay Komutanı oluyor. Savaş sonrası Emin Nihat Sözeri, Diyarbakır'da ve Adana'da valilik yapıyor. Bayrampaşa'nın ilk belediye başkanı oluyor:
‘‘Babam savaş sonrasında, hep içinde bir sızıyla yaşadı. En büyük arzusu Çanakkale'de ölen 253 bin arkadaşı için abide yaptırmaktı. 1954 yılında proje yarışması sonuçlanan abide inşası, parasızlık yüzünden yarım kalmış. Yarışmanın galibi Doğan Erginbaş ve İsmail Utkular'ın ortak projesiymiş. 1957 yılında, hálá bir abide yokmuş ortada.
HALKTAN TOPLANAN PARA
Babam, Diyarbakır'da vali olduğu dönemde nihayet bu büyük sıkıntıyı Başbakan Adnan Menderes'e söyleme fırsatı buluyor. Menderes de babamın konuşmalarından çok duygulanıyor. ‘Yaptıralım o zaman, hem de en büyüğünden' diyerek Maliye Bakanlığı bütçesinden para ayırıyor. Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu da o sıralarda yine bir Amerika ziyareti yapmış, para istemeye gitmiş. Ama eli boş dönüyor. Öyle olunca abideye akan paralar duruyor. Babam da Menderes'e ‘Müsaade edin, Milliyet Gazetesi'yle bir anlaşma yapalım. Yardım komitesi kurup halktan para toplayalım' diyor. Çanakkale Abidesine Yardım Komitesi kuruluyor böylece. Babam da başkanı oluyor. ’’
Şehitliklere bakım
Gelibolu şehitlikleri, Çanakkale Zaferi'nin 88'nci yıldönümü nedeniyle yarınki törenler öncesi bakımdan geçirildi. Her yıl 18 Martta binlerce kişinin ziyaret ettiği Seddülbahir, Hisarlık Tepesi, Conbayırı, Alçıtepe, Sığındere, Kanlıdere ve Kanlısırt'taki şehitliklerde bulunan temsili mezar taşlarının silinen yazıları, boyayla belirginleştirildi. Temizlik çalışmalarının sürdüğünü belirten Gelibolu Yarımadası Eceabat Milli Park Müdürü Gürsoy Değirmenci, ‘‘Bu yıl 88'nci yıldönümünü kutlayacağımız 18 Mart Deniz Zaferi nedeniyle ziyaretçi akınına uğrayacak tüm şehitliklerimiz bakımdan geçti’’ dedi.
Bu arada İstanbul'un fethi öncesinde Çanakkale'de boğazın iki yakasına Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılan kalelerden Rumeli yakasındaki Kilitbahir Kalesi'nde de Kültür Bakanlığı restorasyon başlattı.
Deniz zaferi için izciler yürüyüşü
Çanakkale Deniz Zaferi'nin 88'inci yıldönümü kutlamaları çerçevesinde yer alan ve 14 yaşından büyük izcilerin katıldığı ‘‘Çanakkale Geçilmez Ergin İzci Yürüyüşü’’ dün sabah Kumkale Şehitliği'nde yapılan törenle start aldı.
Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından bu yıl 6'ncısı düzenlenen yürüyüşe Çanakkale, Muş, Muğla, İzmir, Samsun, Rize, İstanbul, Adana, Adıyaman, Edirne, Malatya, Kayseri, Denizli, Uşak, Trabzon, Zonguldak, Gaziantep, Manisa, Kırklareli, Bolu, Kilis ve Osmaniye illerinden gelen 180 izci katıldı. Yürüyüş, Halileli ve İntepe güzergahı izlenerek Güzelyalı Beldesi'nde son buldu. Ergin izciler 18 Mart Çanakkale Deniz Zaferi törenlerinde de yürüyüş yapacak.
Yürüyüş etkinliği ile değişik illerden gelen izcilere Çanakkale Savaşları'ndaki milli ruhu aşılamak amacında olduklarını belirten Çanakkale Milli Eğitim Müdürü Hüseyin Yıldız, ‘‘Bu yürüyüşümüz her yıl Deniz Zaferi kutlamalarında yer alıyor. Türkiye'nin farklı illerinden gelerek Çanakkale Deniz Zaferi etkinliklerini renklendiren izcilerimiz yaptığı yürüyüş ile şehitleri anıyor. Gelibolu Yarımadası'ndaki tarihi yerleri görerek tanımış oluyorlar’’ dedi.
Çanakkale Şehitler Abidesi ilk inşa komitesi 1952 yılında toplandı. Abidenin temeli 19 Nisan 1954 yılında atıldı. Ancak parasızlık nedeniyle inşaat durdu. Sözeri'nin başkanlığındaki inşa komitesi sayesinde 1958 yılında, Türk halkından toplanan para yardımı ile abide açılışı nihayet 10 Ağustos 1960'ta yapıldı. Ve 21 Ağustos 1960'ta abide ziyarete açıldı. Fakat sonradan ortaya çıktı ki, bu açılışla birlikte abide sadece birkaç çiçek ve müze kazanmış, o kadar. Emin Nihat Sözeri, yine vazgeçmedi. Onlarca kez Milli Eğitim Bakanlığı'na yazı yazdı, anıtın çevresi için yapılan kayıp projenin bulunmasını istedi. Bir türlü başlatılamayan tamamlama çalışmaları, 1999 yılında Kültür Bakanlığı girişimiyle başladı. Projenin 2003 yılı sonlarında tamamlanması bekleniyor.
Şehitler Abidesi inşasını tamamlatan pilot
Duvarlarda asılı her bir fotoğrafı, madalyayı, notu, sembolü, tek tek, dakikalarca anlatmaktan gurur duyuyor. Babası Emin Nihat Sözeri'den kalanları müzeye bağışlamama nedenini, ‘‘Babam, 'Tüm hatıralarım sana emanet oğlum. Senin çocuklarına emanet' derdi. Ölene kadar onları korumak benim görevim’’ diye açıklıyor. Görevine öyle sadık ki, anılar duvarlardan, şifonyer üstlerinden onu izlerken, o, bacak bacak üstüne bile atmıyor.
UÇAKTAN ÇİVİ ATARAK SAVAŞTI
Bülent Sözeri, 70 yaşında. Şişe Cam İdari İşler Müdürlüğü'nde genel müdürlükten emekli olmuş. İki kız babası. Ama onun anlatmak istediği, ne şimdisi, ne de kendi geçmişi. O, başarılarıyla gurur duyduğu, hıçkırıklara boğulduğu pilot babasını anlatmaya hazırlanıyor bizlere. 1978 yılında, 86 yaşında vefat eden Emin Nihat Sözeri, Çanakkale Abidesi'nin yarım kalan inşası için Milliyet Gazetesi'yle birlikte yardım kampanyası başlatan insan. Çanakkale Şehitler Abidesi İnşaat Komitesi Başkanı. İlk askeri pilotumuz.
‘‘Babam 1893 Şumnu doğumlu. 1912 yılında Harbiye'den mezun oluyor. Almanya'da üç ay pilotluk eğitimi görmeye gidiyor. Anadolu'da uçağın olmadığı yıllar, o yıllar. Dünyada bez uçaklar var daha. Babam önce bez uçakları dikmeyi, sonra uçak kullanmayı öğreniyor.’’
Savaş sırasında uçaktan bomba yerine çivi de atarmış askerler. İnanması güç bu koşullarda, babasının bir İngiliz'e çivi atarak onu atından düşürdüğünü anlatıyor, Bülent Sözeri:
‘‘Almanya 1. Dünya Savaşı'nda müttefikimiz olunca, babam Almanya'dan uçakla dönüyor. Çanakkale'de 57'nci Alay Komutanı olan Mustafa Kemal'le tanışıyor. Uçarak askerlere düşman askerinin konumu hakkında bilgi veriyor. Daha sonra Erzurum Kafkas Cephesi'ne tayin oluyor. Enver Paşa'nın emrine giriyor ve harp madalyasını alıyor. Oradan da Hicaz'a (Suriye) tayin oluyor. Yemen'de Arap asilerini bombalıyorlar.’’
O zamanlar toplam üç uçak olduğunu söylüyor Sözeri: ‘‘Babam Hicaz'dayken, artık uçaktan inmiş, hep at sırtında. Orada şehir yaşamından çok uzak kalmış. Hatta Cemal Paşa ona bir ud armağan etmiş. Onu çalarak vakit geçirirmiş.’’
İsmet İnönü'yle, Mareşal Fevzi Çakmak'la, omuz omuza istiklal mücadelesi veren Emin Nihat Sözeri, Şeyh Sait isyanında da görev yapıyor. Daha sonra kurmay albay oluyor. Ardından, Atatürk'ün hastalığı dönemine denk düşen bir dönemde Muhafız Alay Komutanı oluyor. Savaş sonrası Emin Nihat Sözeri, Diyarbakır'da ve Adana'da valilik yapıyor. Bayrampaşa'nın ilk belediye başkanı oluyor:
‘‘Babam savaş sonrasında, hep içinde bir sızıyla yaşadı. En büyük arzusu Çanakkale'de ölen 253 bin arkadaşı için abide yaptırmaktı. 1954 yılında proje yarışması sonuçlanan abide inşası, parasızlık yüzünden yarım kalmış. Yarışmanın galibi Doğan Erginbaş ve İsmail Utkular'ın ortak projesiymiş. 1957 yılında, hálá bir abide yokmuş ortada.
HALKTAN TOPLANAN PARA
Babam, Diyarbakır'da vali olduğu dönemde nihayet bu büyük sıkıntıyı Başbakan Adnan Menderes'e söyleme fırsatı buluyor. Menderes de babamın konuşmalarından çok duygulanıyor. ‘Yaptıralım o zaman, hem de en büyüğünden' diyerek Maliye Bakanlığı bütçesinden para ayırıyor. Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu da o sıralarda yine bir Amerika ziyareti yapmış, para istemeye gitmiş. Ama eli boş dönüyor. Öyle olunca abideye akan paralar duruyor. Babam da Menderes'e ‘Müsaade edin, Milliyet Gazetesi'yle bir anlaşma yapalım. Yardım komitesi kurup halktan para toplayalım' diyor. Çanakkale Abidesine Yardım Komitesi kuruluyor böylece. Babam da başkanı oluyor. ’’
Şehitliklere bakım
Gelibolu şehitlikleri, Çanakkale Zaferi'nin 88'nci yıldönümü nedeniyle yarınki törenler öncesi bakımdan geçirildi. Her yıl 18 Martta binlerce kişinin ziyaret ettiği Seddülbahir, Hisarlık Tepesi, Conbayırı, Alçıtepe, Sığındere, Kanlıdere ve Kanlısırt'taki şehitliklerde bulunan temsili mezar taşlarının silinen yazıları, boyayla belirginleştirildi. Temizlik çalışmalarının sürdüğünü belirten Gelibolu Yarımadası Eceabat Milli Park Müdürü Gürsoy Değirmenci, ‘‘Bu yıl 88'nci yıldönümünü kutlayacağımız 18 Mart Deniz Zaferi nedeniyle ziyaretçi akınına uğrayacak tüm şehitliklerimiz bakımdan geçti’’ dedi.
Bu arada İstanbul'un fethi öncesinde Çanakkale'de boğazın iki yakasına Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılan kalelerden Rumeli yakasındaki Kilitbahir Kalesi'nde de Kültür Bakanlığı restorasyon başlattı.
Deniz zaferi için izciler yürüyüşü
Çanakkale Deniz Zaferi'nin 88'inci yıldönümü kutlamaları çerçevesinde yer alan ve 14 yaşından büyük izcilerin katıldığı ‘‘Çanakkale Geçilmez Ergin İzci Yürüyüşü’’ dün sabah Kumkale Şehitliği'nde yapılan törenle start aldı.
Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından bu yıl 6'ncısı düzenlenen yürüyüşe Çanakkale, Muş, Muğla, İzmir, Samsun, Rize, İstanbul, Adana, Adıyaman, Edirne, Malatya, Kayseri, Denizli, Uşak, Trabzon, Zonguldak, Gaziantep, Manisa, Kırklareli, Bolu, Kilis ve Osmaniye illerinden gelen 180 izci katıldı. Yürüyüş, Halileli ve İntepe güzergahı izlenerek Güzelyalı Beldesi'nde son buldu. Ergin izciler 18 Mart Çanakkale Deniz Zaferi törenlerinde de yürüyüş yapacak.
Yürüyüş etkinliği ile değişik illerden gelen izcilere Çanakkale Savaşları'ndaki milli ruhu aşılamak amacında olduklarını belirten Çanakkale Milli Eğitim Müdürü Hüseyin Yıldız, ‘‘Bu yürüyüşümüz her yıl Deniz Zaferi kutlamalarında yer alıyor. Türkiye'nin farklı illerinden gelerek Çanakkale Deniz Zaferi etkinliklerini renklendiren izcilerimiz yaptığı yürüyüş ile şehitleri anıyor. Gelibolu Yarımadası'ndaki tarihi yerleri görerek tanımış oluyorlar’’ dedi.