Buzda otomobil kullanmak kızak kullanmaktan kolay

GeçtiÄŸimiz haftayı ‘Mini’leri buz ve kar üzerinde test etmek için Finlandiya'nın kuzeyinde yer alan Rovaniemi ÅŸehrinde geçirdim. Kuzey Kutbu ekseninde yer alan bu soÄŸuk ve donmuÅŸ ÅŸehirde Mini yetkilileri bize kendi otomobilleriyle birlikte karda giden her türlü aracı test ettirdiler. Gerçekten inanılmaz tecrübeler yaÅŸadığım bu geziyi size ilk anından itibaren aktarmak istiyorum.Ama ÅŸunu söylemeliyim ki yapılan denemelerden sonra husky köpeklerinin gücünün otomobillerde yer alan beygir güçlerinin yerini alabileceÄŸini anladım. Bu konuda Mini yetkilileri düşünceme katılarak ileride beygirleri deÄŸiÅŸtirip yerine husky güçlü Mini'ler üretebileceklerinin sinyallerini verdiler... (Tabi bu sinyaller kahkalar eÅŸliÄŸinde verildi)14 SAATLÄ°K YOLCULUKÄ°ÅŸin yol kısmı biraz yorucu, çünkü üç uçak deÄŸiÅŸtirerek tam 14 saatte Rovaniemi'ye varabildik. (Daha kısa uçuÅŸlarda varmış ama bizim programa uymuyormuÅŸ) Ama açıkçası ben gideceÄŸim yeri kafamda buzulların çevresinde geliÅŸmemiÅŸ bir yer olarak canlandırmıştım. Gidince anladım ki Avrupa'nın herhangi bir ÅŸehrinden tek farkı her yerin karla ve buzla kaplı olmasıydı. Beni en çok çok etkileyen ise sıcaklığın bazen eksi 50'leri bulduÄŸu bu ÅŸehirde tüm yaÅŸam hiç bir aksaklığa uÄŸramadan devam ediyor.Åžehirle ilgili detaylara daha sonra gireceÄŸim, ben ilk olarak size karda ve buzda kullandığım araçlar hakkında bilgi vermek istiyorum. BMW Grubuna baÄŸlı Mini'nin bu organizasyonu yapmasının sebebi 2002 yılında piyasaya sürdükleri ve bugüne kadar 400 bin adedin üzerinde satarak çok iyi bir performans sergiledikleri modellerinin en sert kış koÅŸullarında bile çok iyi performans sergilediÄŸini göstermek. Bunun için yetkililer tüm dünyadan basın mensuplarını gruplara ayırarak bu organizasyona davet etmiÅŸ. Biz Hırvatistan, Romanya, Estonya ve Ä°srail ile birlikte katılan son gruptuk.20 kiÅŸiden oluÅŸan grubumuzu 10'arlı olarak ikiye böldüler. Ä°lk grup sabah Mini Cooper'ları donmuÅŸ nehrin üzerinde, motorsporları dünyasında ‘Uçan Finli’ olarak tanınan Monte Carlo Rallisi ÅŸampiyonlarından Rauno Aaltonen ve oÄŸlu Tino Aaltonen eÅŸliÄŸinde test edecek, diÄŸer grup ise önce husky köpekleri ve sonra kar motorsikletleri kullananacaktı. Gruplar öğleden sonra deÄŸiÅŸecekti.DONMA TEHLÄ°KESÄ° VARDIBiz ilk gruptuk ve ilk önce Mini Cooper'ları buz üzerinde test etmek için otelden ayrıldık. Açıkçası ben testin kapsamını bilmediÄŸim için o an husky köpekleri ve kar motorsikletini kullanmayı tercih ediyordum. Her ne kadar yanımıza en kalın eÅŸyalarımızı alsak da bize ilk olarak Kuzey Kutbu'nun ağır hava koÅŸullarında giymemiz için özel kıyafetler verdiler. Bu kıyafetler normal çorabınızın üzerine ekstra kalın bir çorap, onun üstüne kar botu ve üzerinize tulumdan oluÅŸuyordu. Kafada ise maske, üstüne ÅŸapka ve son olarak kask takmamız gerekiyordu. Bu kıyafetler aslında daha çok husky ve kar motorsikleti için gerekliydi ama ilerleyen saatlerde zaman olmayacağı için bizi önceden giydirdiler. Ä°yi ki de giymiÅŸiz... Çünkü buz üzerinde her ne kadar Mini'lerin içinde olsak da dışarıya çıktığınız zaman donma tehlikesi geçirebiliyorsunuz.HOCAMIZ RAUNO AALTONENÃœnlü pilot Rauno Aaltonen ve oÄŸlu Tino eÅŸliÄŸinde Mini Cooper'lardaki yerimizi aldık. Olayın ÅŸekli o an belli oldu. Aaltonenler ilk olarak bizden el freni çekerek dönmemizi istiyorlardı. Tabi bunu yapabilmek için direksiyonu nasıl çevirmemiz gerektiÄŸini, hangi viteste, debrijaya nasıl basacağımızı bize gösterdiler ve ilk denemeyi kendileri yaptılar. Tam anlamıyla azmak için daha iyi bir yer olamazdı. Çünkü her yer buzdu ve istediÄŸiniz kadar dönün ve yoldan çıkın çok fazla risk bulunmuyordu. Ve iÅŸte o an geldi ve ilk denememi yaptım. Tam anlamıyla olmamıştı ve neden olmadığını Rauno Aaltonen bana anlattı. Ä°kinci denememde artık bende el freniyle 360 derece dönüp yoluma durmadan devam edebiliyordum. Bir sonraki aÅŸamada ise bu kez geri geri giderek el freniyle dönmeyi ve ikinci viteste yoluma devam etmeyi öğrendim. OlaÄŸanüstü bir deneyimdi ve herkes büyük zevk alıyordu.Tabi bu arada Mini Cooper'ların kar ve buz üzerinde nasıl performans gösterdiÄŸini söylememe gerek yok. Çünkü bu otomobiller geliÅŸme aÅŸamasında bu ÅŸehirde testlerden geçmiÅŸ ve tüm ayarlamaları zorlu kış ÅŸartlarına göre yapılmış. Bu sebepten ötürü Mini yetkilileri burayı seçmiÅŸti.ASC'nin önemini buzda anladımMini'lerle yaptığımız testin ikinci aÅŸamasında, belirlenen parkur üzerinde kukalara çarpmadan dönme ve otomobili yol çizgisinde tutmayı denedik. El frenine göre göre biraz daha kolay olsa da karda ve buzda direksiyonun nasıl tutulacağını ve direksiyonun tam çevrilmesi halinde yoldan nasıl çıkabileceÄŸimizi öğrendik. Bu parkurda ayrıca ÅŸu an bir çok otomobilde yer alan ASC (Automatic Stability Control) sisteminin ne denli iÅŸe yaradığını anladık. Mini'leri önce ASC'ler kapalı kullandık ve araçların nasıl kolay yoldan çıkabileceÄŸini gördük. Daha sonra ASC'leri açarak dönüşlerde ön tekerleklerin nasıl yola tutunduÄŸunu gördük. Ama ÅŸunu belirtmek lazım, her nekadar ASC sistemi açık olsa da süratin karşısında kurtuluÅŸ yok... Mini'lerle yaptığımız testin üçüncü aÅŸamasında ise ilk iki aÅŸamada öğrendiklerimizi sınadık. Gerçekten otomobili buz üzerinde kullanmanın hazzını hiç bir yerde almadım. Tabi bu öğrendiklerimizi normal ÅŸartlarda yapmama garantisi verdik... Sonuçta Mini'ler yaptığımız bu inanılmaz deneyimin bitmesini hiç istemedik. Ama diÄŸer tarafta da bizi huskyler ve kar motorsikletleri bekliyordu.Huskyler 100 km hız yapabiliyorRovaniemi ÅŸehrindeki programımızın ikinci aÅŸamasında husky köpeklerinin çektiÄŸi kızaklar ve kar motorsikletlerini kullanacaktık. Husky köpeklerinin baÅŸta Finlandiya olmak üzere soÄŸuk bölgelerde önemi çok büyük. Yıllarca insanlar bu köpekler aracılığı ile biryerden biryere ulaÅŸmış ve birÅŸeyler taşımışlar. Her ne kadar ÅŸu an için daha çok turistik amaçlı olsa da, Huskylerin önemi tartışılmıyor. 6 ay aşırı soÄŸukların yaÅŸandığı bu bölgede huskyler hiç su içmiyorlar. Tabiki bu ihtiyaçlarını koÅŸarken kar yiyerek saÄŸlıyorlar. EÄŸitmenler iyi yetiÅŸtirilmiÅŸ huskilerden oluÅŸan bir grubun 100 kilometre hızla kızak çekebileceÄŸini bile söylüyor. Günde 1 kilo et yiyen bu inanılmaz köpeklerin çektikleri kızakları açıkçası kullanacağımı tahmin etmiyordum. Ben otururum profesyonel biri kullanır diye düşünmüştüm. Ama düşündüğüm olmadı ve biz kullanmak durumunda kaldık. Açıkçası kızağı kullanmak için sadece ayakta duruyor ve tutunuyorsunuz. Köpekler sizi götürüyorlar. Tek yapmanız gereken durmak için fren yapmak. Bunun içinde kızağın ortasında bulunan demir bloÄŸu ayağınızla bastırıp kara saplıyorsunuz. Bu ÅŸekilde fren yapıyorsunuz. Ayağınızı çektiÄŸiniz anda köpekler koÅŸmaya devam ediyor. Birçok insan gibi gruptaki özellikle bayanlar huskylerin durumuna çok üzüldü. Çünkü dilleri dışarıda koÅŸan bu köpeklerin eziyet çektiÄŸini düşündüler. Ama meÄŸerse huskyler koÅŸmak için eÄŸitilmiÅŸ ve koÅŸmadıkları zaman aÄŸlıyor ve küsüyorlarmış. Bunun en güzel örneÄŸini biz turumuzu tamamlayıp geldikten sonra gördük. KoÅŸmayan köpekler eÄŸitmenlerine yalvarır ÅŸekilde aÄŸlıyorlardı.Kar motosikletinin saplanması kabusum olduHuskilerin çektiÄŸi kızaklarla yaptığımız turun ardından bu kez kar motosikletlerine geçtik. EÄŸitmen bize saÄŸ tarafta gaz, solda tarafta da fren olduÄŸunu söyleyerek kar motosikletlerini teslim etti. Bizde ‘‘A ne kadar kolaymış' diyerek bindik ve yola koyulduk. Ama o da ne, kar üzerinde giderken motosikleti öyle kolayca çeviremiyorsunuz. Hem vücudunuzu kullanmanız, hem de gidonu ciddi ÅŸekilde çevirmeniz gerekiyor. Tabi bunu anlayana kadar bir kaç kere yanlış yere saptım ve kara saplandım. Kara saplandığınız zaman inip motosikleti kaldırmanız ve kızakları kurtarmanız gerekiyor. Tabi indiÄŸiniz zaman karın yüksekliÄŸinin sizin yarı belinize geldiÄŸini görüyorsunuz. Bir kaç kere saplandıktan sonra kan ter içinde yolunuza devam ediyorsunuz ve bir daha saplanmamak için dua ediyorsunuz. 2-3 saatlik bu turun ilerleyen bölümlerinde iyice usta oluyor ve akrobatik hareketler bile yapıyorsunuz. Ama benim en hoÅŸuma giden buz kaplı nehire indiÄŸimiz zaman gerçekleÅŸti. Ä°ÅŸte burda gerçekten 120-130 kilometre hızla giderek, kar motosikletinin gerçek zevkini alıyorsunuz.5 milyonluk Finlandiya genelinde 400 binin üzerinde kar motosikleti bulunuyormuÅŸ. 50 bin nüfuslu Rovaniemi'de ise bulunan kar motosikleti sayısı neredeyse 40 bin civarında. Bu da her ailenin bir kar motosikleti olduÄŸunu gösteriyor. Ama kar motosikletini öyle normal yollarda kullanamıyorsunuz. Bunun için izin almanız gerekiyor. Bu yüzden Finlandıya'lılar özel kar motosikleti yollarında veya nehir üzerinde bu araçların zevkini çıkarıyor.SoÄŸuk araçların boyasını çatlatıyorRovaniemi ÅŸehri 6 ay kış yaşıyor ve bu dönemde hava sıcaklığı bazen sıfırın altında 40-50 derecelere bile ulaÅŸabiliyor. Ancak hava ÅŸartları ne olursa olsun bu ÅŸehirde hayat hiç durmadan devam ediyor ve -40 derecede iÅŸyerleri çalışıyor, çocuklar okullarına gidiyor. Åžehirde insanlarla yaptığım görüşmelerde giyinmenin kendileri için tamamen bir kültür olduÄŸunu söylüyorlar. Hangi hava ÅŸartlarında nasıl ve kaç kat giyinileceÄŸi çocuk yaÅŸlarında öğretiliyor. Örnek olarak hava o gün -10 derece ise ki bu iyi bir hava demek, montun içine 2-3 kat giyinmek yeterli oluyor. Hava -35-40 derece civarındaysa bu kez 6 kata kadar giyinilebiliyor. Ama tabi herÅŸey toz pembe deÄŸil. Rehberimiz, bu konuda ÅŸu örneÄŸi veriyor: ‘‘20 derece sıcaklıktaki bir garajda bulunan otomobili, dışarıda hava eksi 40 dereceyken çıkarmak isterseniz, ani ÅŸokla boyaları patlayabiliyor.’‘Zincir’ mi o da ne...Finlandiya'nın kuzeyinde yer alan Rovaniemi ÅŸehrinde bir tane zincire sahip araca rastlamadım. Biliyorsunuz Ä°stanbul'a yaÄŸan karlardan sonra takmanın zorunlu olduÄŸu zincirlerden, Rovaniemi'deki insanların haberi bile yok. Çünkü bu ÅŸehirde herkez kış lastiÄŸi kullanıyor ve tüm yaÅŸam bu ÅŸekilde hiç duraksamadan devam ediyor. Ä°nanın grubu taşıyan otobüs tüm zor ÅŸartlarda her yere gönül rahatlığıyla giriyor ve kalırmıyım endiÅŸesi taşımıyor. 3 gün kaldığım bu ÅŸehirde yolların tamamen kar ve buz kaplı olmasına raÄŸmen, ne bir kayan otomobil, ne yolda kalan bir araç, inanın hiç bir ÅŸey görmedim. Ä°stanbul'da ise kış lastiÄŸi hakkında ne bir kültürümüz var ne de bu konuda eÄŸitiliyoruz. Emniyet görevlileri bile bu lastikleri tanımıyor. Umarım bu konuda yetkililer birtakım çalışmalar yapıp halkı bu konuda bilinçlendirirler.Â