Burası kripto üssü

TÃœBÄ°TAK’ın Gebze kampusunda karşımıza kale gibi bir bina çıkıyor. OlaÄŸanüstü güvenlik önlemleri var. Çalışanların bile her kat ve odaya giremediÄŸi binaya giren ilk gazetecileriz. Ulusal güvenliÄŸin beyni kapılarını ilk kez Hürriyet’e açıyor.BaÅŸarılarımızı ailemizle paylaÅŸamayız şöyle kripto cihazı geliÅŸtirdik diyemeyiz aramızda kutlar öyle eve giderizTÃœBÄ°TAK’ın Gebze’deki kampusunun kapısından içeri girdiÄŸimizde karşımıza modern, aynı zamanda kale gibi bir bina çıkıyor. Ulusal Elektronik ve Kriptoloji AraÅŸtırma Enstitüsü (UEKA)’nün giriÅŸinden itibaren fotoÄŸrafçı arkadaşım Levent Arslan’la gözümüze çarpan ilk ÅŸey olaÄŸanüstü güvenlik önlemleri. Her katta ayrı güvenlik kapısı, her odanın ayrı güvenlik ÅŸifresi var. Çalışanların bile her kat ve odaya girip çıkamadığı binaya giren ilk gazeteciler biziz. Burada Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin ulusal güvenliÄŸini ilgilendiren gizlilik dereceli bilgilerin korunması amacıyla kriptografik yöntem (ÅŸifreleme) ve cihazlar geliÅŸtiriyorlar. Ulusal güvenliÄŸimizin beyni olan enstitüde geliÅŸtirilen teknolojik ürünlerin en büyük alıcısı Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK). Ancak TSK’dan izin alındığı takdirde, kamu kuruluÅŸları ve özel sektör için de haberleÅŸmede gizlilik saÄŸlayacak aletler üretebiliyorlar. Tasarımları dünyanın pek çok ülkesinde yapılan cihazlardan çok daha iyi. Kriptoloji gibi hiçbir ülkenin bir diÄŸerine bilgi vermediÄŸi bir alanda enstitünün tamamen kendi imkanlarıyla yaptıkları, eriÅŸilen teknoloji düzeyini ortaya koyuyor. 400 genç çalışanıyla hemen hiç bilmediÄŸimiz bir dünyada hayati derecede önemli iÅŸler yapan Enstitünün Müdürü Önder YetiÅŸ sorularımıza olabildiÄŸince açık yanıtlar verdi.Nedir bu kripto denen ÅŸey, ne iÅŸe yarar, siz ne yaparsınız?- Türkçe’de kripto kelimesi, bazen ÅŸifreleme, bazen cihazları, bazen de bu cihazların çıktısı olan ÅŸifrelenmiÅŸ metinleri ifade etmek için kullanılır. Kriptoloji ise bir bilim dalıdır ve bilginin içeriÄŸinin gizlenmesi ve bilgideki gizli içeriÄŸin elde edilmesiyle uÄŸraşır. Enstitü, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin ulusal güvenliÄŸini ilgilendiren gizlilik dereceli bilgilerin korunması amacıyla kriptografik yöntem ve cihazlar geliÅŸtirir. Ä°htiyaç sahibi makama teslim eder ve onlar da gizlemek istedikleri bilgilerini bu cihazları kullanarak gizlerler.Siz bu kriptoları görüyor musunuz?- Bizde devletin gizli bilgisi yok, bunları kriptolayan algoritmalar var. Yani bizde DışiÅŸleri Bakanlığı’nın, askerlerin projeleri ile ilgili bilgiler deÄŸil, o bilgileri kriptolayan, ÅŸifreleyen cihaz ve algoritmaların bilgileri var. Gizli bilgi üzerinden iÅŸlem yaptığımız için onlar da gizli bilgi. Biz sadece, Türkiye Cumhuriyeti devletinin ulusal güvenlik gerektiren gizli bilgilerini koruyacak olan cihazları geliÅŸtiriyoruz. Ayrıca siviller için de bazı cihazlar üretiyoruzSAHTECÄ°LİĞİ YAKALAYAN ALETBunlar neler?- Doküman inceleme cihazı yaptık. Çok ciddi talep var. Bu alet bir belgenin sahtecilik yanı olup olmadığını ortaya çıkarıyor. BaÅŸarılı bir cihaz. Dünya piyasasında çok talep var. Bir rakamın deÄŸiÅŸtirilmesinden üstü karalanan bir yazıya, bir nüfus cüzdanından paraya kadar birçok sahteciliÄŸi ortaya çıkaran çok geliÅŸmiÅŸ bir alet. Ä°ki ülkede bu yapılıyor. Daha geliÅŸmiÅŸi, sanırım dünyada yok.Her isteyen, özel kuruluÅŸ size gelip, bize şöyle gizli bilgi kutusu, kripto aleti yap diyebilir mi?- Åžu anda bu iÅŸlerden sorumlu makam Türk Silahlı Kuvvetleri. Bir müessesenin kripto cihazı kullanıp kullanmayacağına o makam karar verir, kanunen de böyledir. EÄŸer, herhangi bir firmanın böyle bir isteÄŸi olursa TSK’dan izin alıp bize müracaat etmesi gerekir. Sadece TSK ile mi çalışıyorsunuz?- Kamuoyunda bizim sadece Türk Silahlı Kuvvetleri’ne hizmet verdiÄŸimiz gibi yanlış bir izlenim var. Oysa iÅŸ hacmimizin yarısını özel sektörle yaptığımız iÅŸler oluÅŸturur. Elbette verilen her hizmetin bir bedeli var. Mesela parasını verirse Hürriyet Gazetesi de bizim hizmetlerimizden yararlanabilir, bizden destek alabilir. Özel sektörle de çalışıyoruz. Bazı banka, sigorta ÅŸirketi, tekstil firması var. Birkaç güvenlik merkezi de bizden yardım alıyor. Açık algoritmalar dediÄŸimiz aletleri geliÅŸtiriyoruz. ÖrneÄŸin bir banka, güvenlik sisteminin elden geçirilmesini istiyor. Onlara yeni donanımlar sunabiliyoruz.Ne gibi donanımlar?- Bilginin emniyetinin saÄŸlanması konusunda anahtar teslimi projeler üretebilecek yetenekteyiz. Yani binalardan elektromanyetik yollarla gizlilik dereceli bilgilerin sızıp sızmadığından, bilgisayar aÄŸlarının saldırılara karşı güvenli hale getirilmesine kadar birçok alanda hizmet saÄŸlıyoruz.En çok talep hangi ürününüze?- En çok talep bilgi güvenliÄŸine, yani kripto cihazına. Ama, sivil kuruluÅŸlar bunu alamıyor. Bunun dışında gizli telefon gibi bir aletimiz var. Bir zamanlar Genelkurmay BaÅŸkanlığı’nın ‘yeÅŸil hat’ dediÄŸi, orada yapılan konuÅŸmaların tamamen gizli olabileceÄŸi türden aletlerimiz var. Bu tür aletlere de ilgi fazla.YÖNETÄ°CÄ°YÄ°M AMA HER BÄ°LGÄ°YÄ° BÄ°LMEMÇok para kazanıyor olmalısınız?- Tüm kazandığımız para yeni yatırımlara, bunun için de araÅŸtırma-geliÅŸtirme (AR-GE)’ye gidiyor.Bütçeniz ne kadar?- Söyleyemeyiz. Orta dereceli bir firma görünümünde diyelim.MaaÅŸlar nasıl?- Normal. Ancak, askere, yurtdışına doktoraya giden bize geri döner. Parasal tatmin deÄŸildir onlarınki. Burada imkanları çok iyidir. Genellikle okuldan mezun insan araÅŸtırma yapacağı bir ortam arar. Burası onlar için doÄŸru yerdir. Bildiklerinizi kimseyle paylaÅŸmamak zor deÄŸil mi?- Bir ÅŸey yapıyorsunuz, onu kanıtlayamıyorsunuz. Burada insanlar baÅŸarılarını ailelerle paylaÅŸamaz. Biz şöyle algoritma yaptık, şöyle kripto cihazı geliÅŸtirdik diye kutlama yapamayız. Biz baÅŸarımızı yaptığımız grupla toplanıp, kutlar öyle eve gideriz. Burası teknoloji üretim merkezi. Kendi teknolojimizi kendimiz üretiyoruz. Bizim geliÅŸtirdiÄŸimiz ÅŸeylerle patent almamız mümkün deÄŸil. GeliÅŸtirdiÄŸimiz cihazlarla patente baÅŸvursak onlarca patent alırdık. Ama yapamayız, ulusal gizlilik derecesi var. Bir bilgiyi bilen sadece bir grup var, onun dışındakiler bilmez. Ben de yönetici olarak her bilgiyi bilemem. Bizim iÅŸlerimiz enteresan iÅŸlerdir. Belli konuda focus olmuÅŸ insanlardan oluÅŸan bir kurumuz. Bunu Türkiye’de yaygınlaÅŸtırırsak çok ÅŸeyi çözebiliriz. 10 senede dünyaya meydan okuyacak, bu konuda kesinlikle ilk 10, hatta 5 içinde yer alacak bir yerdeyiz. BÄ°R PROJE 4-5 YIL SÃœREBÄ°LÄ°RBaÅŸarınız baÅŸka kurumlarda kabul görüyor mu?- Çok iyiyiz. Cihazlarımıza NATO’nun askeri kanadı ‘kullanılabilir’ onayı veriyor, kendi güvenliÄŸini buna teslim ediyor. Interpol de bizim geliÅŸtirdiÄŸimiz bir doküman inceleme cihazını onayladı. Ãœlkenin bilgi güvenliÄŸi konusunda problemi bitmiÅŸtir. Bunu aÅŸmıştır. Burası mükemmeliyet merkezidir. Parayla deÄŸil, projelerle bu tür ÅŸeyler beslenmelidir. Projeleri devlet deÄŸil, ihtiyaç sahipleri vermelidir. TSK’ya neler yapıyorsunuz?- Türk Silahlı Kuvvetleri’nin, Türkiye Cumhuriyeti’nin ihtiyacı olan her türlü bilgi güvenliÄŸi cihazı ÅŸu anda burada yapılıyor. Bakanlıklara da bir ÅŸeyler yapıyoruz. Bir cihazı üretirken, teklif mi alırsınız?- Bir proje 4-5 yılı alabiliyor. Tahmin yapıp, ÅŸu makamın ÅŸuna ihtiyacı var diye düşünüyoruz. Bir grup oluÅŸturuyoruz, aleti geliÅŸtirip, olgunluÄŸa ulaÅŸtırıyoruz. Sonra ya zaten biri gelip, ihtiyacı olduÄŸunu söylüyor. Ya da biz de zaman zaman teklif götürürüz. Bu tahminleri iyi yapmak lazım. Aksi halde ürün elimizde kalabilir. Bazen de biri size gelir, şöyle bir ÅŸeye ihtiyacım var denir. Onu alırsınız, belli zamanda, belli bir parayla geliÅŸtirir prototip haline getirirsiniz. Biz ÅŸu anda kendi tahminlerimizle bir ÅŸeyler yapıyoruz. Hiç ayağımız sürçmedi. Hemen hemen tahminlerimizi yüzde 100 tutturduk.TÃœBÄ°TAK BaÅŸkanvekili Prof. Dr. Nüket Yetiş’in eÅŸi olan Önder YetiÅŸ (57) Ä°stanbul Teknik Ãœniversitesi’nden Yüksek Elektronik Mühendisi olarak mezun oldu. 1985-93 yılları arasında TELETAŞ’ta görev yaptı. 1993 yılında TÃœBÄ°TAK -Marmara AraÅŸtırma Merkezi, Elektronik Bölüm BaÅŸkanlığı’na getirildi. Daha sonra müdürlüğünü yaptığı Ulusal Elektronik ve Kriptoloji AraÅŸtırma Enstitüsü’nü kurdu.Ä°ÅžE ALINACAKLAR SIKI GÃœVENLÄ°K SORUÅžTURMASINDAN GEÇİYORBir kiÅŸiyi iÅŸe almadan önce güvenlik soruÅŸturması yaptırıyoruz. Güvenlik soruÅŸturmasını tabii ki biz yapmayız. Birileri bu araÅŸtırmayı yapar, biz onlara güveniriz. Güvenlik soruÅŸturması belli aralıklarla tekrar edilir. 7 kiÅŸilik bir ekip adaylarla mülakat yapar ve birini seçer. KiÅŸi iÅŸe baÅŸlamışsa ona hemen aktif görevler vermiyoruz. Belli bir müddet enterne oluyor. O süre içinde kitap okur, belli konuyu araÅŸtırır. Güvenlik soruÅŸturması sona erdikten sonra aÅŸama aÅŸama asıl çalışma yerinde göreve baÅŸlar. Ä°ÅŸe yeni baÅŸlayan insanlar ayrı yerlerde, ayrı ortamlarda bir süre çalışır, sonra asıl görev yerine gidebilir.KRÄ°PTOLOJÄ°NÄ°N TARÄ°HÄ°Kaynaklar, tarihte kriptolojik teknikleri ilk kullananların Ispartalılar olduÄŸunu söylüyor. Ispartalılar, belli çapta bir silindire çapraz olarak sarılan papirüs ÅŸeritlerin oluÅŸturduÄŸu düzlem üzerine yazılar yazıyorlardı. Åžerit çözülünce yazı okunamıyor ancak aynı kalınlıkta bir silindire sarılınca okunabiliyordu. Burada kriptografik algoritmanın kağıdı silindire sarmak, kriptografik anahtarın ise silindirin çapı olduÄŸunu söyleyebiliriz. Kaynaklar, Osmanlılar’ın da kripto kullandıklarını ancak tek kelime bile Osmanlıca bilmeyen Vatikan papazlarının bu ÅŸifreleri altı saatte kırabildiklerini yazıyor. Birinci ve özellikle Ä°kinci Dünya SavaÅŸları, daha güçlü kriptolar yapma ve bunları kırma savaÅŸlarına dönüştü. Churcill’in Ä°kinci Dünya Savaşı sonrası savaÅŸ boyunca Ä°ngiliz kriptologların çalıştığı Bletchley Park’ı ziyaretleri sırasında söylediÄŸi ‘Buradaki insanların çalışmaları olmasaydı bu savaÅŸ daha uzun yıllar sürer ve çok daha fazla insan ölürdü’ sözü Ä°kinci Dünya Savaşı boyunca kriptolojinin, savaşın seyrine ve sonucuna yaptığı etkiyi göstermesi bakımından önemli. 70’li yılların başından itibaren bilgisayar dünyasında yaÅŸanan geliÅŸmeler ve kriptolojinin bir bilim dalı haline gelmesi, kırılması çok güç algoritmalar tasarlamak ve daha güçlü bilgisayar sistemleri kullanarak bunları kırmak, artık bir yarışa dönüştü.Â