Bu yaz hava sıcaklıkları nasıl olacak? Uzmanlar yanıtladı...
Güncelleme Tarihi:
Son yıllarda ülkemizde hava sıcaklıklarında ani yükseliş ve düşüşler meydana geliyor. Sık sık çöl tozları görülüyor ve yağmurla birlikte çamur yağıyor. Hatta mayıs ayına çok az kalmışken hala ilkbahardan tam anlamıyla söz edemiyoruz. Peki bu ani hava değişimleri ve hava olayları yazın da devam edecek mi? Haziran, temmuz ve ağustos aylarında yurdun büyük bölümünde nasıl bir hava bizleri bekliyor? Uzmanlar hurriyet.com.tr’ye değerlendirdi.
Mevsimlere dair düzen artık değişti gibi… Son yıllarda öyle şeyler yaşıyoruz ki sonbaharı tam anlamıyla yaşamadan kış mevsimine, onu da 15-20 yıl öncesi gibi yaşamadan ilkbahar ve yaz mevsimine geçiyoruz. Ayrıca ülkemizde de sıklıkla beklenmedik şekilde oldukça kuvvetli yağmur ve dolu yağışları meydana geliyor. Hatta hortumlar bile oldu/oluyor.
Nisan ayında da güneş pek yüzünü göstermedi, bahara adeta hasret kaldık. Peki tüm bunların doğrultusunda bu yaz bizi nasıl bir hava bekliyor? Çok mu sıcak ve kurak mı olacak yoksa yağışlar görülecek mi? Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Meteoroloji Laboratuvarı Başkanı Adil Tek hurriyet.com.tr için değerlendirdi.
Öncelikle uzun vadede aylık ve mevsimsel tahminlerin nasıl yapıldığından bahsetmek lazım. Çünkü bu tahminler genel olarak geçmiş yıllara ait en az 30 yıl baz alınarak çıkarılıyor. Ölçülmüş değerlerin ortalamasından doğan sapmaların hesaplanması bu verilerin oluşmasında önemli kriter. Özellikle tahminlerin yapılmasında aylık ve mevsimsel iklim modelleri kullanılıyor.
Atmosfer ve iklim bilimciler bu modellerin tutarlılıklarına bağlı olarak sonuçlarını kendi bilgi birikimleri ile birlikte değerlendiriyorlar. Bu modellerden ‘NCEP coupled forecast system model version 2’ son yıllarda tutarlığı en yüksek olanlardan biri olarak öne çıkmakta... Konuyla ilgili görüşlerine başvurduğum Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Meteoroloji Laboratuvarı Başkanı Adil Tek de bu modelin çıktılarına göre değerlendirmede bulundu. Özellikle mayıs ayında, sıcaklıkların mevsim normalleri ve üzerinde olacağını iç bölgelerde ise biraz daha ortalamaların üzerine çıkacağını ifade etti ve ekledi:
“Haziran ayında iç ve doğu bölgelerde sıcaklıklar ortalamaların üzerine çıkarken, diğer yerlerde mevsim normallerinde seyrediyor. Temmuz ve Ağustos aylarında mevsim normalleri hakim olurken, devamında Eylül ve Ekim aylarında da mevsim normallerinde olacak şeklinde görülüyor. Bu değerlendirmeler ışığında yaz aylarında uzun süreli olmayan birkaç sıcak hava dalgası görülebilir.”
Tek, yaz aylarını yağışlar açısından incelediğinde ise Karadeniz’de yağışların bahar sonu ve yaz aylarıyla birlikte mevsim normalleri altında kalacağını ama bu durumun hiç yağış almayacağı anlamına da gelmediğini, Mayıs ve Haziran'da Ege’nin iç kesimleri ile İç Anadolu’nun batısında mevsim normallerinin biraz üstünde yağış olacağını söylüyor.
“Bunu sıcaklıkla birlikte değerlendirirsek, konvektif karakterli yağışlar görülebilir ve dolu türü yağışların oluşma olasılığı artar. Temmuz'da Ege’nin iç kesimlerinde yağışlar yine ortalamanın biraz üstünde olacak gibi duruyor. İç ve doğu bölgelerde de yağışlar ortalamanın altında kalıyor. Diğer bölgeler ise mevsim normallerinde gözüküyor. Yalnız şunun altını çizmekte fayda var. Son yıllarda sera gazlarından kaynaklı iklim değişikliği sebebiyle atmosferde biriken ısı enerjisi fazlalaşıyor. Bu enerji de içerisinde yıldırım, şimşek ve gök gürültüsü gibi atmosferik fenomenlerin olduğu yağışların sayısını arttırıyor. Dolu ve kuvvetli sağanak gibi... Bunu göz önüne aldığımızda bu tür yağışların olma ihtimali her zaman bulunuyor.”
ANKARA VE İSTANBUL’U NASIL BİR HAVA BEKLİYOR?
Geçen yıl Temmuz ayında Ankara’da kavurucu sıcaklıklar kendini göstermiş 39 dereceye kadar ulaşmıştı. İstanbul’da da sıcaklık 30-32 derecelere kadar çıkmıştı. Tek, bu yıl da Ankara ve İstanbul’da bu derecelerin görülme olasılığının yüksek olduğunu söylüyor.
“Ankara için 39 derece çok yüksek uç değer değil. Bu değer daha önceleri de karşımıza çıktı. Bu değerleri bu yaz da görmek olası. Keza İstanbul için de aynı şeyleri söylemek mümkün. 30-32 derece sıcaklık İstanbul için yüksek uç değer değil. Bu değerleri İstanbul’da da görmemiz mümkün. Yalnız şunu belirtmem lazım, burada yaptığımız mevsimsel öngörüler, iklim modelleri sonuçlarına dayanıyor. Bu modeller de haftada birkaç kez çalıştırılarak yeni öngörüler oluşuyor. O sebeple öngörülerde ilerleyen zamanlarda değişikliklerin olması her zaman muhtemeldir”
‘2010-2020 ARASI BİR ÖNCEKİ 10 YILDAN DAHA SICAK GEÇTİ’
Son yıllardaki mevsimsel değişiklerle birlikte hava olayları da oldukça şaşırtıyor. Bu durumu nasıl yorumlamamız gerektiğini İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Toros’a sordum.
Artık güneşten gelen ve dünyanın neşrettiği enerji dengesinin bozulduğunu ve küresel olarak ısınmanın hızla arttığını söyleyen Toros, küresel ısınmaya bağlı olarak meteorolojik değerler daha fazla değişkenlik göstermeye başladı diyor ve ekliyor:
“Buzullar ve karla kaplı alanlar azalmakta, buzulların erimesi ve deniz suyunun ısınmaya bağlı genleşmesi ile denizlerdeki su seviyeleri yükselmekte. Aşırı fırtınalar, hortumlar yağış rejimindeki değişiklikler daha fazla kendini gösteriyor. Kısaca fırtınalar, taşkınlar, kuraklık gibi hayatımızı olumsuz etkileyen meteorolojik uç değerler sürdürülebilirliğimizi ve güvenliğimizi tehdit ediyor. Çözüm ise çok basit. Aşırı üretim ve tüketim artık bırakılmalı, kaynaklar verimli kullanılmalı, enerji ihtiyaçlarımız da yerinde (su, rüzgâr ve güneş gibi yenilenebilir enerji kaynakları) üretilmeli…”
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü
Ayrıca Toros, Türkiye’de 2020 yılı alansal yağış ortalamasının 1981-2010 normalinin (574 mm) yüzde 13 altında yani 500 mm olarak gerçekleştiğini, 2020 yılında meteorolojik olarak 984 uç hava olayı ile en çok uç değer yaşanan yıl olduğunu ifade ediyor.
“2020'de uç olaylarının yüzde 30’u şiddetli yağış/sel, yüzde 27’si fırtına, yüzde 23’ü dolu, yüzde 7 ile yıldırım, yüzde 5’i kar, yüzde 2’si heyelan, don ve yüzde 1’den daha az oranlarda çığ, orman yangını, kum fırtınası, yüksek sıcaklık ve sis olarak gerçekleşti.”
Küresel ölçekte 2020 yılının 2016’dan sonra en sıcak ikinci yıl olduğunu söyleyen Toros, 2010-2020 arası 10 yılın bir önceki 10 yıldan daha sıcak geçtiğini, 2014’ten beri de en sıcak yedi yılın yaşandığının altını çiziyor.
“Meteoroloji Genel Müdürlüğü raporlarına göre Türkiye 1981-2010 yılları arası ortalama sıcaklığı 13.5 derecedir. 2020 yılı bu değerden 1.4 derece daha sıcak yani 14.9 derece olarak ve en sıcak üçüncü yıl olarak kayıtlara geçti. Sıcaklık nisan ayı dışındaki tüm aylarda normallerinin üzerinde gerçekleşti. Hatta 2020 yılında aylık sıcaklıklar eylül ayında 3.4 derece ve ekim ayında 3.2 derece mevsim normalinin üzerinde gerçekleşti. Sonbahar mevsiminde de sıcaklıklar 2.5 derece üzerinde gerçekleşti.”
Hüseyin Toros
TÜRKİYE’NİN İKLİM SENARYOSU!
2120'DE HER ŞEY ÇOK KÖTÜ OLABİLİR
Hürriyet gazetesinden Bülent Sarıoğlu'nun haberine göre Tarım ve Orman Bakanlığı, iklim değişikliği ve kuraklık riskiyle ilgili Türkiye’ye özgü 2120 yılına yönelik senaryo hazırladı. Geçmiş yıllar ve günümüzden elde edilen verilerle oluşturulan bu senaryo için TBMM Küresel İklim Değişikliğini Araştırma Komisyonu’nda bilgi veren Tarım ve Orman Bakan Yardımcısı Akif Özkaldı, önlem alınmazsa 100 yıl sonra Güney ve Doğu Anadolu’da bir yılda 200 günün sıcak dalgası altında geçeceğini söyledi. Sıcak hava dalgalarındaki artışın orman yangınları riskini de arttıracağını hatta kar örtüsünde azalmaların su varlığında ciddi şekilde sorun oluşturacağının da altını çizdi.