Bu sokakta mimar var!

Seda Bildik, Selçuk Erdoğmuş ve Zühre Sözeri bürolarına kapanıp, çizimlere gömülmüş üç mimar değil. Sokaklarını baştan aşağı değişterecek kadar kente duyarlı, bir hayali gerçek yapacak kadar azimli örnek İstanbullular.

ŞEHİRLİ OLMAK İŞTE BUDUR

Herşey üç meslektaşın bürolarını geçtiğimiz şubat ayında Etiler'den Cihangir'e taşımasıyla başladı. Havyar Sokak'taki yeni bürolarının camından gördükleri manzara hiç de iç açıcı değildi: Park etmiş otomobiller, yanmayan lambalar, dökülen sıvalar, kırık kaldırımlar, yola saçılmış çöpler, gün gün çöken tarihi binalar. Mesleki gözleri, semt ve kente karşı her bireyin sorumluluğu olduğu, inançlarıyla birleşince kolları sıvadılar.

HAYVAR SOKAKTA YENİ HAYAT

Belgelemeden, ölçüleme ve fotoğraflamaya; tarih çalışmasından sokak sakinleriyle anket yapmaya uzanan yoğun hazırlıktan sonra proje şekillendi. Tek tek kapılarını çaldıkları semt derneğinden, Beyoğlu Belediyesi'ne, Tarih Vakfı'ndan ve Beyoğlu Emniyet Müdürlüğü'ne kadar destek sağladılar. Başta onları umutsuzluğa düşüren ilgisiz komşular bile elleriyle yaptıkları börek, çörekler taşıyor büroya. Havyar sokakta ikinci bir hayat başlıyor.

l Şengün KILIÇ'ın haberi sayfa 11'de

Neler istiyorlar?

l Sokağın tek yönlü kullanımı

l Otopark alanlarının azaltılması

l Çöp toplama noktaları yaratılması

l Oturma grupları

l Yeşil doku oluşumu

l Aydınlatma sorununun çözümü

l Bina ölçeğinde renovasyon çalışması

l Yapılara kimliklerinin iadesi

Seda

Bildik,

Selçuk Erdoğmuş

ve Zühre Sözeri çevrelerinden bilgi ve belge desteği

alsalar da

tüm bu çalışmaları kendi bütçeleriyle yürüttü.

Kadir Topbaş

(Beyoğlu Belediye Başkanı)

Yerinden yönetim bu

Arkadaşlarımız bize projelerinden bahsettiler. Benim de düşündüğüm, bir mimar olarak destek vermeyi vazife kabul ettiğim bir çalışma. Çünkü burada yatan şu: Halk sahip çıkacak sokağına ve ne yapılmasını istiyorsa biz de onu yapacağız. Bu hem bizim işimizi kolaylaştırıyor, hem de onları memnun ediyor. İşte yerinden yönetim bu: Halkın yönetimi.

Bu sokak benim

İstanbul'da ilk kez bir sokak kendi projesini üretti. Üç genç mimar bürolarını kurdukları sokak için bir proje geliştirdi ve uyguladı. Cihangir Havyar Sokak'ta belgelemeden sözlü tarih çalışmasına ve anketlere kadar çeşitli etapları kapsayan proje,

tarihi yapıya sahip tüm sokaklar için uygulanabilir. Yeter ki sakinleri yaşadıkları yerle ilgilensin.

Anne tarafıma ait bina. Dedem önemli bir kişi idi. Bu sayede ilk asfalt kaplanan sokaklardan biri bu sokak oldu...’’ 16 numara.

‘‘Eskiden apartmanın adı Lena idi, daha sonra birileri ismini silmiş...’’ 18 numara.

‘‘Cihan Bey dedemdi, yani annemin babası. Annemin adı Muhasses, güzel demekmiş...’’ 11 numara Cihan Bey Apartmanı.

Bu sözler Cihangir Havyar Sokak sakinlerinin sokaklarıyla ilgili bir proje kapsamında yapılan görüşmelerde anlattıklarından sadece bir, iki küçük not. Geçtiğimiz hafta Havyar Sokak sakinleri tek bir aracın park edilmediği, tek bir çöp poşetinin bırakılmadığı, duvarlarında irili ufaklı hiçbir ilanın bulunmadığı, en azından ilk katlarına kadar pırıl pırıl boyalı bir sokakta bir araya geldiler. Evlerinden çıkıp yan yana sokaklarının eski günlerini, eski komşulukları konuştular. Sokağa kurulan dev ekranda sokaklarının dünü ve bugününü konuştular. Herkes davetliydi bu partiye; sokak sakinleri, Beyoğlu Belediye Başkanı Kadir Topbaş, Cihangir Güzelleştirme Derneği üyeleri, Cihangir'in diğer sokaklarında oturanlar. Üstelik belki de ilk kez herkes aynı fikirdeydi, ‘‘Ne kadar güzel olmuş!’’

Nasıl bir proje?

Cihangir ya da İstanbul değil, Türkiye'nin dört bir yanında uygulanabilecek bir proje sözünü ettiğimiz; ‘‘Havyar Sokağı örneğinde sokakların kent dokusu ve kent yaşamına kazandırılması önerisi.’’ Üç genç mimardan Seda Bildik, Selçuk Erdoğmuş ve Zühre Sözeri'den oluşan Proje Design'a ait proje, yaşadıkları mekana sahip çıkan insanların neler yapabileceğinin en iyi örneklerinden. Proje için semt derneğinden, Beyoğlu Belediyesi'nden Tarih Vakfı'ndan ve Beyoğlu Emniyet Müdürlüğü'nden destek almışlar.

Şubat ayı başında bürolarını Etiler'den Cihangir Havyar Sokak'a taşıyan ekip, ‘‘semt ve kente karşı her bireyin sorumluluğu olduğu’’ düşüncesinden yola çıkmışlar. Ve, 19. yüzyıldan itibaren yoğun bir yerleşime konu olan bölgeyle ilgili çalışmaya başlamışlar. Önce belgeleme çalışmaları yapmışlar. Ölçüleme, fotoğraflama çalışmaları, bunların kağıda dökülmesini tamamladıktan sonra sıra tarih çalışmasına gelmiş. Seyehatnameler, tarih kitapları, haritalar incelenmiş tek tek. Cihangir Güzelleştirme Derneği'nin elindeki bilgilere başvurmuşlar. Belediyenin kaynaklarından yararlanmışlar. Ve sıra sonra sözlü tarih çalışmasına gelmiş. Mimar Selçuk Erdoğmuş bu aşamanın ilk başlarında morallerinin biraz bozulduğunu söylüyor. Erdoğmuş başlangıcı şöyle anlatıyor: ‘‘Bugün çok mutluyuz ama ilk günlerde heyecanımız çok kırıldı. Akademik bir çalışmanın parçası olarak anketler, tarihsel çalışmalar ve sözlü tarih çalışmaları içine girmek istedik ama bu süreçte ciddi tepkiler aldık. Görüşmek istemeyenler, tepki gösterenler oldu. Ama bu sürecin sonunda bugün sabah insanlar ellerinde börekler, çöreklerle gelip teşekkür ettiler. Artık proje hepimizin projesi.’’

Şimdi sıra sizde

Yeni Yuva ile Havyar Sokak'ın tam kesiştiği noktadaki Adıgüzel Bakkal'ın genç sahibi Mithat Ağca elinde kamera koşuşturuyor; ‘‘Bugünü ölümsüzleştirmeliyim!’’ O Cihangirli olarak Havyar Sokak'ta verilen partinin doğal konuklarından. Her gün en az 10 saatini geçirdiği sokağının yeni halinden son derece mutlu ama sokağın hayatını böyle devam ettirmesi için onun üzerine de artık görevler düşüyor. Erdoğmuş, ‘‘Yaklaşımımız şu; biz bir adım atıyoruz, bu adımı görüp kendi içinizde adım atmak isterseniz atabilirsiniz. Geçen Pazar günü, bir gazetede sokakla ilgili haber çıkmasından sonra sokak sakinleri bir araya geldiler. Sıkıntılı bir dönemde ismi silinen bir apartmanın (Lena Apartmanı) isminin yeniden yerine konmasıyla sokaklarına dokunmalarının sırasının geldiğini hissettiler ve bunu da ifade ettiler. En azından sürecin başladığını gösteriyor bu bize,’’ diyor.

Hemen belirtelim Proje Design ekibi projelerini uygularken çevrelerinden bilgi ve belge desteği alsalar da tüm bu çalışmaları kendi bütçeleriyle yürütmüşler. Erdoğmuş, projelerinin bir kılavuz niteliği taşadığını, özellikle de özel sektör için bir kılavuz olabileceğini söylüyor. İlgilenenlere duyurulur.

t Beyoğlu Belediye Başkanı Kadir Topbaş

Cihangir’denbaşladık

ARKADAŞLARIMIZ bizi ziyarete geldiler, projelerinden bahsettiler. Benim de düşündüğüm, bir mimar olarak da destek vermeyi kendime vazife kabul ettiğim bir çalışma. Çünkü bir kere burada yatan şu: Halk sahip çıkacak sokağına ve ne yapılmasını istiyorsa biz de onu yapacağız. Bu hem bizim işimizi kolaylaştırıyor, hem de onları memnun ediyor. İşte yerinden yönetim, yerel yönetim bu: Halkın yönetimi.

Burası geçmişteki güzelliklerini yitirmiş, artık adeta bir oto park sokak haline gelmiş, insanların evlerine ulaşamadıkları bir sokak. Böyle sokaklar binlerce İstanbul’da. Bu sokaklarda araç sayısı belki kat sayısından çok daha fazla. Ama bu bütün bu araçlar, teknoloji insan mutluluğu için. Eğer bunlar bizim saadetimizi, mutluluğumuzu etkiliyorsa, bazı noktalarda bunlardan fedakarlık etmemiz gerekiyor. Kapımızın önüne kadar arabayla gelmeyeceğiz, yürümeyi tercih edeceğiz. Ama sokağımıza, evimize geldiğimiz zaman da mutlu yaşayacağız.

İşte bu sokak bilincinin gelişmesine ışık tutacak bir nüve. Böyle bir çalışmayı Beyoğlu’ndan başlattığımız için mutluyum. Zaten Cihangir’in tümü üzerinde Mimar Sinan Üniversitesi Şehircilik Bölümü’ne müracaatımız var 99 sonu itibariyle. Bir çalışma yapıldı yönlendirme, parklama ve yayalaştırma üzerine. Bugün bu arkadaşlarımız lokal bir çalışmayla karşımıza çıktı. Umuyorum ve inanıyorum ki hem Beyoğlu için, hem de diğer tarihi bölgeler için bu çalışma bir ışık tutacak.

t Anketten neler çıktı?

Havyar Sokakta ikamet etme süresi

Mülk sahibi olanlar % 50

1-3 yıl % 35

3-10 yıl % 30

Daha fazla % 35

Havyar Sokak'ta sorunlar neler?

Çöp % 100

Sokak aydınlatması % 57

Kaldırım ve yolların yetersizliği % 87

Yeşil doku eksikliği % 100

Emniyet eksikliği % 52

Yaşadığı çevreyi önemsemeyenler % 96

Binaların dış görünüşünden memnun olanlar % 48

Dış cephelerin yenilenmesini isteyenler % 74

Sokağın projelendirilmesini destekleyenler % 100

Bu çalışmada aktif görev almak isteyenler % 35

Neler istiyorlar?

Sokağın tek yönlü kullanımı

Otopark alanlarının azaltılması

Çöp toplama noktaları yaratılması

Oturma grupları

Yeşil doku oluşumu

Aydınlatma sorununun çözümü

Bina ölçeğinde renovasyon çalışması

Yapılara kimliklerinin iadesi

Sokak üç ay önce nasıldı?

Çöpler, ağaçların çevrelerine, doğalgaz kutularının çevrelerine, binaların önlerine yani bulunabilecek her noktaya yığılı.

Neredeyse artık duvarlarda ve apartman kapılarında yer kalmadığı için birbirinin üzerine yapıştırılmış haşere ilaçlama firmaları sticker'ları ile kaplı.

Artık kullanılmadığı halde apartmanları çevreleyen eski gaz boruları, bunlara ek olarak doğal gaz boruları ve kablolar.

Zaman içinde çevre koşullarına bağlı olarak artan kirlilik.

Anketten neler çıktı?

Mülk sahibi olanlar % 50

Havyar Sokakta ikamet etme süresi

1-3 yıl % 35

3-10 yıl % 30

Daha fazla % 35

Havyar Sokak'ta sorunlar neler?

Çöp % 100

Sokak aydınlatması % 57

Kaldırım ve yolların yetersizliği % 87

Yeşil doku eksikliği % 100

Emniyet eksikliği % 52

Yaşadığı çevreyi önemsemeyenler % 96

Binaların dış görünüşünden memnun olanlar % 48

Dış cephelerin yenilenmesini isteyenler

% 74

Sokağın projelendirilmesini destekleyenler % 100

Bu çalışmada aktif görev almak isteyenler % 35

Neler istiyorlar?

Sokağın tek yönlü kullanımı

Otopark alanlarının azaltılması

Çöp toplama noktaları yaratılması

Oturma grupları

Yeşil doku oluşumu

Aydınlatma sorununun çözümü

Bina ölçeğinde renovasyon çalışması

Yapılara kimliklerinin iadesi

------------

Sokak üç ay önce nasıldı?

Çöpler, ağaçların çevrelerine, doğalgaz kutularının çevrelerine, binaların önlerine yani bulunabilecek her noktaya yığılı.

Neredeyse artık duvarlarda ve apartman kapılarında yer kalmadığı için birbirinin üzerine yapıştırılmış haşere ilaçlama firmaları sticker'ları ile kaplı.

Artık kullanılmadığı halde apartmanları çevreleyen eski gaz boruları, bunlara ek olarak doğal gaz boruları ve kablolar.

Zaman içinde çevre koşullarına bağlı olarak artan kirlilik.